Ludwik XII

Ludwik XII
	Książę Orleanu
Okres	od 1465; do 1515
Poprzednik	Karol Orleański
Następca	Karol II Orleański
	Król Francji
Okres	od 7 kwietnia 1498; do 1 stycznia 1515
Poprzednik	Karol VIII Walezjusz
Następca	Franciszek I Walezjusz
	Książę Mediolanu
Okres	od 1499; do 1500
Poprzednik	Ludwik Sforza
Następca	Ludwik Sforza
	Książę Mediolanu
Okres	od 1500; do 1512
Poprzednik	Ludwik Sforza
Następca	Maksymilian Sforza
	Dane biograficzne
Dynastia	Walezjusze
Data i miejsce urodzenia	27 czerwca 1462 ; Zamek w Blois
Data i miejsce śmierci	1 stycznia 1515 ; Paryż
Ojciec	Karol Orleański
Matka	Maria kliwijska
Rodzeństwo	Maria Orleańska, Anna Orleańska
Żona	Joanna de Valois; Anna Bretońska; Maria Tudor
Dzieci	Klaudia Walezjuszka,; Renata Walezjuszka
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł od 2014-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ludwik XII, fr. Louis XII le Père du Peuple (ur. 27 czerwca 1462 w Château de Blois, zm. 1 stycznia 1515 w Paryżu) – książę Orleanu, później w latach 1498–1515 król Francji. Był wnukiem księcia Ludwika Orleańskiego (synem Karola Orleańskiego) i prawnukiem Karola V, z dynastii Walezjuszów.

Panowanie

Ludwik XII, panujący we Francji po swym dalekim krewnym Karolu VIII, kontynuował zaborcze wojny na Półwyspie Apenińskim. W 1499 roku podbił Księstwo Mediolanu; w lutym 1500 roku władzę w Mediolanie odzyskał jego dotychczasowy władca, Ludwik Sforza, lecz w kwietniu tego samego roku wojska francuskie odbiły Księstwo, biorąc Sforzę do niewoli. W 1501 roku wojska Ludwika XII wspólnie z wojskami hiszpańskimi zaatakowały Królestwo Neapolu, zajmując północną część Królestwa z samym Neapolem. Jednak w 1502 roku wybuchła wojna francusko-hiszpańska o panowanie nad Królestwem Neapolu; w 1503 roku Hiszpanie pobili Francuzów w bitwie pod Cerignolą, zajęli Neapol i w grudniu rozbili francuską odsiecz Gaety pod Garigliano; po tych klęskach Ludwik XII zmuszony został zawrzeć rozejm z Hiszpanią, pozostawiając pod jej kontrolą Królestwo Neapolu. W 1507 roku Francuzi zdobyli występującą przeciwko ich dominacji w północnych Włoszech Genuę, a w 1509 pokonali wojska Wenecji pod Agnadello i opanowali posiadłości Republiki Weneckiej na zachód od rzeki Mincio; w 1512 wojska francuskie odniosły zwycięstwo pod Rawenną nad wojskami hiszpańskimi i papieskimi. W tym samym roku zostały jednakże wyparte z Włoch przez armie nowej Świętej Ligi, zawiązanej przez papieża, Wenecję, kantony szwajcarskie, Hiszpanię i Anglię. W 1513 roku wojska francuskie próbujące odzyskać Księstwo Mediolanu poniosły klęskę w starciu ze Szwajcarami pod Novarą.

Małżeństwo i potomstwo

Ludwik XII był trzykrotnie żonaty: z Joanną Francuską (córką Ludwika XI), Anną Bretońską (wcześniej żoną Karola VIII) i Marią Tudor, siostrą króla Anglii Henryka VIII. Nie doczekał się jednak męskich potomków. Wieku dorosłego dożyły jedynie dwie córki z Anną Bretońską:

Klaudia Walezjuszka – (1499–1524), żona Franciszka I (1494–1547) – kuzyna Ludwika XII, który po jego śmierci w 1515, został jego następcą na tronie Francji.
Renata Walezjuszka – (1510–1574), żona księcia Ferrary i Modeny Herkulesa II d’Este

Zobacz też

[a-1] ról z prawa, nigdy nie objął tronu

[A]

Walezjusze	Filip (1344–1375) Ludwik I (1392–1407) Karol I (1407–1465) Ludwik II (1465–1498) Henryk II (1519–1536)
Linia Angoulême Walezjuszy	Karol II (1536–1545) Ludwik III (1549–1550) Karol Maksymilian (1550–1560) Henryk (1560–1574)
Linia orleańska Bourbonów	Mikołaj Henryk (1607–1611) Gaston (1626–1660) Filip I (1661–1701) Filip II (1701–1723) Ludwik I (1723–1752) Ludwik Filip I (1752–1785) Ludwik Filip Józef (1787–1793) Ludwik Filip I (1815–1830) Ferdynand Filip (1830–1842)

Seniorowie Mediolanu	Pagano I della Torre (1197–1241) Pagano II della Torre (1247–1257) Manfredi Lancia (1253–1256) Martino della Torre (1257–1259) Oberto Pelavicino (1259–1264) Filippo della Torre (1263–1265) Napoleone della Torre (1265–1277) Ottone Visconti (1277–1294) Matteo I Visconti (1294–1302) Guido della Torre (1302–1311) Matteo I Visconti (1311–1322) Galeazzo I Visconti (1322–1327) Azzone Visconti (1329–1339) Luchino Visconti (1339–1349) Bernabò Visconti (1349–1385) Galeazzo II Visconti (1349–1378) Matteo II Visconti (1349–1355) Gian Galeazzo Visconti (1378–1395)
Książęta Mediolanu i panowanie francuskie	Gian Galeazzo Visconti (1395–1402) Giovanni Maria Visconti (1402–1412) Filip Maria Visconti (1412–1447) Republika Ambrozjańska (1447–1450) Franciszek I Sforza (1450–1466) Galeazzo Maria Sforza (1466–1476) Gian Galeazzo Sforza (1476–1494) Ludovico Sforza (1494–1499) Ludwik XII Walezjusz (1499–1500) Ludovico Sforza (1500) Ludwik XII Walezjusz (1500–1512) Maksymilian Sforza (1512–1515) Franciszek I Walezjusz (1515–1521) Franciszek II Sforza (1521–1535)
Panowanie hiszpańskie	Karol V Habsburg (1535–1540) Filip II Habsburg (1540–1598) Filip III Habsburg (1598–1621) Filip IV Habsburg (1621–1665) Karol II Habsburg (1665–1700) Filip V Burbon (1700–1706)
Panowanie austriackie	Karol VI Habsburg (1706–1740) Maria Teresa Habsburg (1740–1780) Józef II Habsburg (1780–1790) Leopold II Habsburg (1790–1792) Franciszek II Habsburg (1792–1797) Republika Cisalpińska (1797–1799) Franciszek II Habsburg (1799–1800)

Gubernatorzy Paryża	Louis I d’Anjou (1356–1357) Jean de Berry (1411) Waléran III de Ligny (1411–1413) Jean II de Ligny (1418–1420) Jean de La Baume (1422–142.) Jean de Villiers (1429–14..) Philippe de Ternant (14..–14..) Jacques de Villiers (1461) Charles d’Artois (1465) Charles de Melun (1465–1467) Charles I d’Amboise (1467–1470) Charles de Gaucourt (14..–1472) Antoine de Chabannes (1472–147.) Guillaume de Poitiers (1478–14..) Louis d’Orléans (1483–1485) Antoine de Chabannes (1485–1488) Gilbert de Montpensier (14..–1494) Charles II d’Amboise (1493–1496) Antoine de La Rochefoucauld (15..–15..) Paul de Thermes (1559–1562) Charles de Cossé (1562–1563) François de Montmorency (15..–1572) René de Villequier (1580) François d’O (158.–1589) Charles-Emmanuel de Savoie (1589–1590) Jean Francois de Faudoas (1590–1594) Charles II de Cossé (1594) François d’O (1594) Charles du Plessis (1616) Hercule de Rohan (1643–16..) François de L’Hospital (1648–1657) Duc de Bournonville (1657–1662) Antoine d’Aumont (1662–1669) Gabriel de Rochechouart (1669–1675) Charles III de Créquy (1676–1687) Léon Potier (1687–1704) Duc de Tresmes (1704–1739) Bernard Potier (1739–1757) Charles Louis d’Albert (1757–1771) Jean de Cossé-Brissac (1771–1780) Louis de Cossé-Brissac (1780–1791)
Dowódcy generalni sił zbrojnych w Paryżu	Louis d’Affry (1791–1792) Jacques-François de Menou (1792–1794) Jean Thierry (1794–1795) Jacques-François de Menou (1795) Paul de Barras (1795) Napoléon Bonaparte (1795–1796) Jacques Maurice Hatry (1796–1797) Pierre Augereau (1797) Louis Lemoine (1797) Jean-François Moulin (1797–1798) Joseph Gilot (1798–1799) Barthélemy Catherine Joubert (1799) Jean-Antoine Marbot (1799) François Joseph Lefebvre (1799–1800) Édouard Mortier (1800–1803) Jean Andoche Junot (1803–1804)
Gubernatorzy wojskowi Paryża	Joachim Murat (1804–1805) Louis Bonaparte (1805–1806) Joachim Murat (1806) Jean Andoche Junot (1806–1807) Pierre-Augustin Hulin (1807–1814) Louis de Rochechouart (1814) Louis Sébastien Grundler (1814–1815) Nicolas Joseph Maison (1815) Pierre-Augustin Hulin (1815) André Masséna (1815) Nicolas Joseph Maison (1815) Hyacinthe Despinoy (1815–1816) Catherine-Dominique de Pérignon (1816–1818) Nicolas Joseph Maison (1819–1821) Auguste de Marmont (1821–1830) Pierre Claude Pajol (1830–1842) Tiburce Sébastiani (1842–1848) Nicolas Changarnier (1848–1851) Achille Baraguey d’Hilliers (1851) Bernard Pierre Magnan (1851–1865) François Certain de Canrobert (1865–1870) Achille Baraguey d’Hilliers (1870) Louis Jules Trochu (1870–1871) Joseph Vinoy (1871) Paul de Ladmirault (1871–1878) Édouard Aymard (1878–1880) Justin Clinchant (1880–1881) Alphonse Théodore Lecointe (1882–1884) Félix Gustave Saussier (1884–1898) Émile Zurlinden (1898–1899) Joseph Brugère (1899–1900) Georges-Auguste Florentin (1900–1901) Paul-Vincent Faure-Biguet (1901–1903) Jean Dessirier (1903–1906) Jean Baptiste Dalstein (1906–1910) Michel Maunoury (1910–1912) Victor-Constant Michel (1912–1914) Joseph Gallieni (1914–1915) Michel Maunoury (1915–1916) Auguste Dubail (1916–1918) Adolphe Guillaumat (1918) Charles Emile Moinier (1918–1919) Pierre Berdoulat (1919–1923) Henri Gouraud (1923–1937) Gaston Billotte (1937–1939) Pierre Héring (1939–1940) Henri Dentz (1940)
Okupacja niemiecka	Ernst Schaumburg (1940–1943) Hans von Boineburg-Lengsfeld (1943–1944) Dietrich von Choltitz (1944)
Gubernatorzy wojskowi Paryża	Philippe Leclerc (1944) Marie Pierre Kœnig (1944–1945) Paul Legentilhomme (1945–1947) René Chouteau (1947–1953) Henri Zeller (1953–1957) Louis-Constant Morlière (1957–1958) Pierre Garbay (1958–1959) Raoul Salan (1959–1960) Maurice Gazin (1960) André Demetz (1960–1962) Louis Dodelier (1962–1965) Philippe de Camas (1965–1968) André Meltz (1968–1971) Bernard Usureau (1971–1974) Philippe Clave (1974–1975) Jean Favreau (1975–1977) Jacques de Barry (1977–1980) Jeannou Lacaze (1980–1981) Roger Périer (1981–1982) Alban Barthez (1982–1984) Michel Fennebresque (1984–1987) Hervé Navereau (1987–1991) Daniel Valéry (1991–1992) Michel Guignon (1992–1996) Michel Billot (1996–2000) Pierre Costedoat (2000–2002) Marcel Valentin (2002–2005) Xavier de Zuchowicz (2005–2007) Bruno Dary (2007–2012) Hervé Charpentier (2012–2015) Bruno Le Ray (2015–2020) Christophe Abad (od 2020)