Mariusz Urbanek

Mariusz Urbanek
Data i miejsce urodzenia	18 października 1960 ; Krapkowice
Zawód, zajęcie	pisarz, publicysta
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mariusz Urbanek (ur. 18 października 1960 w Krapkowicach^[1]) – polski pisarz, publicysta.

Życiorys

Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1983–1990 pracował w tygodniku itd, później w Przeglądzie Tygodniowym (1990-1991) i Wprost (1992-1993). W latach 1994–2005 był reporterem w tygodniku Polityka, od 2007 do 2011 redagował „Wieżę Ciśnień”, reporterski dodatek wrocławskiej „Gazety Wyborczej”, i kierował w niej działem kultury. W latach 2007–2008 publikował felietony w Gazecie Giełdy Parkiet. Obecnie kieruje działem publicystyki i historii we wrocławskim miesięczniku Odra, gdzie od 1990 roku publikuje także stały felieton pt. „stan przejściowy”. W latach 2012–2021 kierował Gabinetami Świadków Historii w Muzeum Pana Tadeusza Zakładu Narodowego im. Ossolińskich^[2].

Był współtwórcą, zastępcą redaktora naczelnego, a później współpracownikiem Tygodnika Internetowego TIN^[3], który ukazywał się w latach 2001–2004, a w roku 2005 współtworzył i był zastępcą redaktora naczelnego Tygodnika Dolnego Śląska „Piątek”. W latach 1997–2001 współtworzył cykliczny program telewizyjny „Jestem” (rozmowy z wykonawcami tzw. piosenki środka); kilkadziesiąt godzinnych audycji zrealizowanych zostało dla TV Polonia i Programu II TVP.

W 2015 jego książka pt. Genialni. Lwowska szkoła matematyczna (Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2014) została nominowana do Nagrody Literackiej i Historycznej Identitas^[4]. Prof. Lech Maligranda w swojej recenzji książki dostrzegł jej potencjał w popularyzowaniu sylwetek polskich matematyków, podkreślił jednak, że książka nie może być traktowana jako źródło informacji o polskich matematykach ze względu na liczne zawarte w niej błędy; zaznaczył też, że w książce brak jest informacji o samej matematyce^[5].

W 2017 książka Makuszyński. O jednym takim, któremu ukradziono słońce zwyciężyła w plebiscycie widzów TVP Kultura na „Najgorętszą książkę lata”^[6]. W 2018 ta sama książka zdobyła (ex-aequo) Nagrodę Literacką Zakopanego^[7]. W 2019 książka Genialni. Lwowska szkoła matematyczna została wydana w języku ukraińskim Геніальні. Львівська математична школа^[8].

Twórczość

1988 Polska jest jak obwarzanek, Wydawnictwo Literackie
1991 Wieniawa. Szwoleżer na Pegazie [II wydanie – 2008], Wydawnictwo Dolnośląskie
1992 Zły Tyrmand, Wydawnictwo Słowo
1995 Piłsudski bis, Wydawnictwo Rytm
1996 Mostek czarownic. Baśnie Wrocławskie [II wydanie – 2004], Wydawnictwo Europa
1997 Kisiel, Wydawnictwo Dolnośląskie
1997 Zrób sobie Wrocław [z rysunkami Tomasza Brody], Wydawnictwo Funna
1997 Powódź. Wrocław, lipiec 1997 [album fotograficzny – teksty i układ zdjęć], Wydawnictwo Dolnośląskie
1998 Wrocław. Tysiąc lat, Wydawnictwo Funna
2001 Przecieki niekontrolowane. Felietony z Odry, Wydawnictwo Krakowskie
2003 Dolny Śląsk. Siedem stron świata
2003 Opowieści kantora Dawida [monodram na 800-lecie Gminy Żydowskiej we Wrocławiu]
2004 Wrocław z nieba. Ostrów Tumski [album ze zdjęciami Macieja i Tadeusza Szwedów]
2004 Tuwim, Wydawnictwo Dolnośląskie
2005 Baśnie Dolnośląskie, Wydawnictwo Europa
2005 Podróże przez Dolny Śląsk [album ze zdjęciami Stanisława Klimka]
2006 Masz to jak w banku [felietony], Wydawnictwo Bank Zachodni WBK
2006 Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek Wydawnictwo Iskry [II wydanie, poszerzone – 2015]
2007 Zły Tyrmand [poszerzona znacznie wersja książki z 1992 r.] Wydawnictwo Iskry
2008 Legendy wrocławskie [cykl pięciu krótkich sztuk wystawionych w roku 2008 i 2009 przez Wrocławski Teatr Lalek]
2008 Waldorff. Ostatni baron Peerelu Wydawnictwo Iskry
2009 Zrób sobie Wrocław [z rysunkami Tomasza Brody], poszerzona wersja książki z 1997 r.
2010 Romans biurkowy, czyli 99 dni z życia korporacji
2010 Wrocławskich krasnali historie prawdziwe
2010 Lato Muminków [adaptacja opowiadań Tove Jansson we Wrocławskim Teatrze Lalek]
2011 Broniewski. Miłość, wódka, polityka Wydawnictwo Iskry
2011 Władysław Broniewski Wierszem przez życie. Poezje (wybór i posłowie), Wydawnictwo Iskry, Warszawa, listopad 2011, ISBN 978-83-244-0185-7^[9].
2011 Nawiedzony młyn [scenariusz spektaklu Wrocławskiego Teatru Lalek – wspólnie z Beatą Maciejewską]
2013 Brzechwa. Nie dla dzieci, Wydawnictwo Iskry
2013 Pierniki dla króla [bajka], Kościół Pokoju w Świdnicy
2013 Tuwim. Wylękniony bluźnierca, Wydawnictwo Iskry
2014 Brzydki Kaczorek [bajka muzyczna, premiera w Operze i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku]
2014 Kurier z Warszawy [scenariusz komiksu o Janie Nowaku-Jeziorańskim – wspólnie z Mateuszem Palką, rysował Bartłomiej Stefanowicz], Zakład Narodowy im. Ossolińskich
2014 Jan Nowak-Jeziorański. Biografia opowiadana [wybór cytatów i redakcja wspólnie z Mateuszem Palką], Zakład Narodowy im. Ossolińskich
2014 Genialni. Lwowska szkoła matematyczna, Wydawnictwo Iskry
2015 Wieniawa. Szwoleżer na Pegazie [poszerzone i zmienione w stosunku do wydań z lat 1991 i 2008], Wydawnictwo Iskry
2017 Makuszyński. O jednym takim, któremu ukradziono słońce, Wydawnictwo Czarne
2018 Wojna w eterze [II część komiksu o Janie Nowaku-Jeziorańskim, scenariusz wspólnie z Mateuszem Palką, rysował Paweł Janczarek], Zakład Narodowy im. Ossolińskich
2018 Profesor Weigl i karmiciele wszy, Wydawnictwo Iskry
2019 Zły Tyrmand [poszerzona wersja książki z 2007 roku], Wydawnictwo Iskry
2023 Marian Eile. Poczciwy cynik z «Przekroju», Wydawnictwo Iskry

Przypisy

↑ The Library of Congress, Urbanek, Mariusz - LC Linked Data Service: Authorities and Vocabularies | Library of Congress, from LC Linked Data Service: Authorities and Vocabularies (Library of Congress) [online], id.loc.gov [dostęp 2024-08-23] .
↑ Beata Maciejewska. Pan i władca w Ossolineum. Którego politycznie uwiera spuścizna Bartoszewskiego. „Wyborcza.pl”. 2021, 2021-02-21. Agora. [dostęp 2021-02-21]. (pol.).
↑ Tin. katalog.czasopism.pl.
↑ Nominacje do Nagrody Identitas 2015. culture.pl, 12 listopada 2015. [dostęp 2015-11-18].
↑ Lech Maligranda: Review of the Book by Mariusz Urbanek „Genialni – Lwowska szkoła matematyczna”. [dostęp 2020-09-26]. (ang.).
↑ TVP Kultura – Telewizja Polska S.A. [online], tvpkultura.tvp.pl [dostęp 2017-10-28] .
↑ Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2018-08-13] .
↑ „Genialni” wracają do Lwowa. Książka Mariusza Urbanka po ukraińsku [online], wroclaw.wyborcza.pl [dostęp 2019-06-13] (pol.).
↑ Władysław Broniewski, „Wierszem przez życie. Poezje”.

[1] The Library of Congress, Urbanek, Mariusz - LC Linked Data Service: Authorities and Vocabularies | Library of Congress, from LC Linked Data Service: Authorities and Vocabularies (Library of Congress) [online], id.loc.gov [dostęp 2024-08-23] .

[paniwladca-2] Beata Maciejewska. Pan i władca w Ossolineum. Którego politycznie uwiera spuścizna Bartoszewskiego. „Wyborcza.pl”. 2021, 2021-02-21. Agora. [dostęp 2021-02-21]. (pol.).

[3] Tin. katalog.czasopism.pl.

[4] Nominacje do Nagrody Identitas 2015. culture.pl, 12 listopada 2015. [dostęp 2015-11-18].

[5] Lech Maligranda: Review of the Book by Mariusz Urbanek „Genialni – Lwowska szkoła matematyczna”. [dostęp 2020-09-26]. (ang.).

[6] TVP Kultura – Telewizja Polska S.A. [online], tvpkultura.tvp.pl [dostęp 2017-10-28] .

[7] Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2018-08-13] .

[8] „Genialni” wracają do Lwowa. Książka Mariusza Urbanka po ukraińsku [online], wroclaw.wyborcza.pl [dostęp 2019-06-13] (pol.).

[9] Władysław Broniewski, „Wierszem przez życie. Poezje”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]