Metafosforany
Metafosforany – sole lub estry kwasu metafosforowego.
Nieorganiczne sole kwasu metafosforowego występują w postaci pierścieniowych trimerów, tetramerów lub heksamerów, np. trimetafosforan sodu Na
3(PO
3)
3, tetrametafosforan sodu Na
4(PO
3)
4 lub heksametafosforan sodu Na
6(PO
3)
6.
Organiczne metafosforany z grupy estrów występujące w postaci monomerycznej są niezwykle reaktywne[1][2]. Stabilizują się przez utworzenie cyklicznych trimerów, trimetafosforanów. Trimetafosforany trialkilowe są związkami przejściowymi w reakcjach fosforylacji[3], natomiast 5′-trimetafosforany nukleozydów ulegają hydrolizie do trifosforanów, np. ATP[4].
Monomeryczny anion metafosforanowy [PO
3]−
uważany był za reaktywny produkt przejściowy w wielu reakcjach z udziałem fosforanów nieorganicznych i organicznych[5][6], jednakże najnowsze badania sugerują, iż czas jego życia w roztworach wodnych jest zbyt krótki, aby mógł on odegrać znaczącą rolę w mechanizmach reakcji fosforylacji/defosforylacji. Obecnie wskazuje się, że stanowi on graniczną, lecz nigdy nie osiąganą przez układ formę pięciokoordynacyjnego kompleksu aktywnego w kontinuum mechanistycznym reakcji substytucji nukleofilowej typu SN2, dla których silna asocjacja nukleofilu poprzedzona jest silną dysocjacją wiązań atomu fosforu z grupą opuszczającą[7][8][9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Charles H. Clapp , Arnold Satterthwait , F.H. Westheimer , Monomeric methyl metaphosphate. II. Electrophilic aromatic substitution, „Journal of the American Chemical Society”, 97 (23), 1975, s. 6873–6874, DOI: 10.1021/ja00856a052 (ang.).
- ↑ Per J. Garegg , Jacek Stawinski , Roger Strömberg , Nucleoside hydrogenphosphonates. Part 6. Reaction of nucleoside hydrogenphosphonates with arenesulphonyl chlorides, „Journal of the Chemical Society, Perkin Transactions 2” (9), 1987, s. 1209–1214, DOI: 10.1039/p29870001209 (ang.).
- ↑ James R. Cox jr., O. Bertrand Ramsay , Mechanisms of Nucleophilic Substitution in Phosphate Esters, „Chemical Reviews”, 64 (4), 1964, s. 317–352, DOI: 10.1021/cr60230a001 (ang.).
- ↑ Shiv Kumar i inni, Terminal Phosphate Labeled Nucleotides: Synthesis, Applications, and Linker Effect on Incorporation by Dna Polymerases, „Nucleosides, Nucleotides and Nucleic Acids”, 24 (5–7), 2005, s. 401–408, DOI: 10.1081/NCN-200059823, PMID: 16247959 (ang.).
- ↑ F.H. Westheimer , Monomeric metaphosphates, „Chemical Reviews”, 81 (4), 1981, s. 313–326, DOI: 10.1021/cr00044a001 (ang.).
- ↑ Fausto Ramirez , James F. Marecek , Shrishailam S. Yemul , Reactions of the monomeric metaphosphate anion generated from different sources, „Journal of the American Chemical Society”, 104 (5), 1982, s. 1345–1349, DOI: 10.1021/ja00369a033 (ang.).
- ↑ Marta Diez-Castellnou , Alvaro Martinez , Fabrizio Mancin , Phosphate Ester Hydrolysis: The Path From Mechanistic Investigation to the Realization of Artificial Enzymes, „Advances in Physical Organic Chemistry”, 51, 2017, s. 129–186, DOI: 10.1016/bs.apoc.2017.09.003 (ang.).
- ↑ Anthony J. Kirby , Faruk Nome , Fundamentals of Phosphate Transfer, „Accounts of Chemical Research”, 48 (7), 2015, s. 1806–1814, DOI: 10.1021/acs.accounts.5b00072 (ang.).
- ↑ Shina C.L. Kamerlin i inni, Why nature really chose phosphate, „Quarterly Reviews of Biophysics”, 46 (1), 2013, s. 1–132, DOI: 10.1017/S0033583512000157, PMID: 23318152, PMCID: PMC7032660 (ang.).