Mudejarowie

Mudejarowie (czyt. Mudehar) – ludność muzułmańska na półwyspie Iberyjskim, która w wyniku rekonkwisty dostała się pod panowanie państw chrześcijańskich (XI–XV w.). Mudejar pochodzi od słowa arabskiego مدجن [mudadżdżan], co oznacza "dom" lub "udomowione".

Po zdominowaniu islamskich krajów przez Aragonię, Kastylię i Portugalię, państwa te zajęły większość dawnego Al Andalus. Jedynym muzułmańskim krajem była rządzona przez Nasrydów Grenada. Wielu muzułmanów, po podboju ich emiratów przez chrześcijan udawało się na emigrację, głównie do Grenady i Afryki Północnej, część przyjęła chrześcijaństwo (zob. Moryskowie), lecz byli też i tacy, którzy nie migrowali i pozostawali przy islamie.

Historia

W XV wieku liczebność tej grupy wynosiła około 600 000 ludzi, a najwięcej ich mieszkało w Murcji (królestwo Kastylii), Aragonii i w Walencji, gdzie stanowili większość mieszkańców. Zdecydowana większość Mudejarów była rolnikami, ale nie brakowało wśród nich wysoko wykwalifikowanych rzemieślników i rzeźbiarzy, co zaowocowało rozkwitem stylu architektonicznego zwanego, od twórców, Mudejar. Oprócz tego, popularnymi zawodami było kowalstwo, poganianie mułów i kupiectwo.

Mudejarowie spotykali się z naciskiem religijnym zarówno ze strony chrześcijan, jak i swoich współwyznawców z islamskich krajów. Ci ostatni uważali, że płacenie podatków niewiernym jest łamaniem prawa koranicznego i nawoływali do migracji. Kościół katolicki z kolei uważał, iż działalność Mudejarów ma negatywny wpływ na ich chrześcijańskich sąsiadów i powinni zostać bezzwłocznie wydaleni. W 1502 roku zniesiono nietykalność gwarantowaną przez akt kapitulacyjny i od tamtej pory Mudejarowie poddawani byli czasami próbom przymusowego nawrócenia na chrześcijaństwo, które jednak długo przejawiały się tylko w nakazie uczestnictwa w wystąpieniach kaznodziejów. Kościół generalnie sprzeciwiał się przymusowym chrztom. Społeczeństwo często odnosiło się do nich nieufnie, co podyktowane było także faktem, iż obydwie grupy żyły w zasadzie oddzielnie - kontakty były bowiem prawnie zakazane. Przepis ten był jednak często łamany, na przykład w przypadku lekarzy, których Mudejarowie mieli świetnych i chrześcijanie często korzystali z ich usług. Tak naprawdę, jedynie koronie zależało na pozostaniu Mudejarów w granicach królestw chrześcijańskich, gdyż płacili oni podatki.

Sytuacja Mudejarów, aż do początków XVII wieku nie była jednak zła, podlegali oni bezpośrednio władcom hiszpańskim i znajdowali się pod ich opieką. Ich sprawami zajmował się specjalny urzędnik królewski, który zazwyczaj sam był muzułmaninem. Społeczności islamskie posiadały przywilej rządzenia się własnymi prawami, a na ich czele stali sędziowie kadi. Oczywiście, islam był ograniczany w stosunku do panującego katolicyzmu, na przykład poprzez zakaz budowy nowych meczetów i zakaz nawoływania do modlitwy. Prawda jest jednak taka, że przepisy te bardzo często łamano, a władze przymykały na to oko. Muzułmanie mieli też prawo do pielgrzymki do Mekki, wymagało to jednak specjalnego zezwolenia, którego uzyskanie nie było trudne.

Zobacz też

Bibliografia

El arte mudéjar: origen, características e influencias trasatlánticas. libreria-mundoarabe.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-06)]. en revista Alif Nûn nº 52, septiembre de 2007.
Machcewicz Paweł, Miłkowski Tadeusz, Historia Hiszpanii, Ossolineum, Wrocław 2002
Harvey L. P, "Islamic Spain, 1250 to 1500", University of Chicago Press, Chicago 1992