Nawozy

Nawozy – środki używane w uprawie roślin (nawożenie) celem zwiększenia wysokości i jakości plonowania dzięki wzbogaceniu gleby w składniki pokarmowe niezbędne dla roślin i polepszeniu jej właściwości fizycznych, fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych, pochodzenia mineralnego lub organicznego. Nawozami są również produkty przeznaczone do zwiększania żyzności stawów rybnych.

W zależności od nawozu, zawarte w nim składniki pokarmowe mogą być w formie bezpośrednio przyswajalnej przez rośliny lub też dopiero po przemianach zachodzących w glebie, przez co działanie nawozów może trwać w ciągu jednego roku nawożenia lub nawet 3-5 następnych lat (np. wióry rogowe na ciężkich glebach). Czasem składniki pokarmowe w wyniku przemian glebowych przechodzą w formę trudniej przyswajalną lub całkowicie nieprzyswajalną dla roślin.

Składniki pokarmowe

Wśród makroelementów niezbędnych roślinom wyróżnia się: azot, fosfor, potas, także wapń, magnez i siarkę, natomiast w niewielkiej tylko ilości rośliny potrzebują takich mikroelementów jak: żelazo, cynk, miedź, bor, molibden, chlor.

Rodzaje i grupy nawozów

1. Nawozy mineralne, wysokoprocentowe, zawierają proste, bezpośrednio przyswajalne dla roślin lub po niewielkich tylko przemianach w glebie związki chemiczne; surowcami do produkcji są kopaliny, rudy, odpady przemysłu hutniczego, także odpady pochodzenia zwierzęcego; niektóre poprawiają strukturę gleby, zmieniają jej odczyn, usuwają toksyczne substancje; wyróżnia się nawozy:
   • azotowe, najważniejsze z nawozów mineralnych, dzielą się na:
     • saletrzane
     • amonowe
     • saletrzano-amonowe
     • amidowe
     • roztwory azotowe
     • azotowe o spowolnionym działaniu
   • fosforowe
   • potasowe
   • magnezowe
   • siarkowe
   • mikroelementowe
   • wieloskładnikowe, nabierające coraz większego znaczenia w dobie intensyfikacji rolnictwa, produkuje się ich coraz więcej (np. amofos, nawozy NPK: nitrofoska, polifoska, azofoska itp.); wyróżnia się tu nawozy mieszane i kompleksowe;
2. Nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe:
   • tlenkowe
   • węglanowe
3. Nawozy naturalne:
   • obornik
   • gnojówka
   • gnojowica
   • pomiot ptasi
   • guano
4. Nawozy organiczne:
   • kompost
   • biohumus
   • na bazie żywych alg (hodowlanych)
5. Nawozy niekonwencjonalne, w tym nawozy:
   • pochodzenia komunalnego
   • pochodzenia przemysłowego.

Nawozy można także podzielić ze względu na ich stan skupienia na: stałe i ciekłe.

Zawartość w nawozach pierwiastków stanowiących dla roślin składniki pokarmowe przyjęto wyrażać w przeliczeniu na procentową wagową zawartość N, P₂O₅, K₂O, MgO, CaO, SO₃.

Zagrożenia

Ze stosowaniem nawozów mineralnych wiążą się oprócz oczywistych korzyści, także i szkody dla środowiska i człowieka, zwłaszcza zanieczyszczenia wód gruntowych i powierzchniowych powodujące eutrofizację, zakwaszenie, odkwaszenie lub zasolenie gleb, nadmierne nagromadzenie w roślinach szkodliwych substancji, czyli przenawożenie itp.

Linki zewnętrzne

• Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. z 2024 r. poz. 105)