Niewiadoma (wieś)
52°28′12″N 22°18′32″E/52,470000 22,308889
| wieś | |
 Główna ulica wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
25 |
| Kod pocztowy |
08-331[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WSK |
| SIMC |
0685647[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu sokołowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Sabnie  | |
| 52°28′12″N 22°18′32″E/52,470000 22,308889[1]
| |
Niewiadoma – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sokołowskim, w gminie Sabnie[5][6]. Leży nad rzeką Cetynią.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.
Wierni wyznania rzymskokatolickiego zamieszkali w miejscowości należą do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Niecieczy.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość znajduje się w Polsce, we wschodniej części województwa mazowieckiego, na Południowym Podlasiu, w północno-zachodniej części Wysoczyzny Siedleckiej. Leży w dolinie rzeki Cetynii.
Jest położona w odległości:
- 10 km od Sokołowa Podlaskiego (kierunek południowo-zachodni)
- 110 km od Warszawy (kierunek południowo-zachodni)
- 38 km od Siedlec (kierunek południowy)
- 37 km od Drohiczyna (kierunek wschodni)
- 90 km od Łomży (kierunek północny).
„Wały Jaćwingowskie”
[edytuj | edytuj kod]Na terenie wsi leżą zabytkowe tzw. „Wały Jaćwingowskie”[7] będące pozostałością średniowiecznego grodziska z ok. XI-XII wieku. Wykopaliska archeologiczne wykluczyły obecność Jaćwingów na terenie grodziska i jedyne znaleziska należy łączyć z ludnością słowiańską. Z funkcjonowaniem grodu związane były pobliskie nieobronne osady oraz cmentarzysko z grobami w obstawie kamiennej.
W pierwszej fazie gród najprawdopodobniej nie był zamieszkany i pełnił jedynie funkcję schronienia dla mieszkańców okolicznych osad otwartych w sytuacji zagrożenia, o czym świadczy brak bardziej intensywnych śladów osadniczych. Ślady użytkowania grodziska w tej fazie uchwytne są na terenie wysuniętej najbardziej na zachód części cypla bronionej przez fosę o szerokości ok. 2,5 m i głębokości zachowanej do ponad 1 m.
W drugiej fazie zniwelowano powierzchnię starego grodu zasypując fosę od strony pól i zbudowano nowe wały szczególnie potężne od strony wschodniej pozbawionej naturalnych walorów obronnych. Tutaj istniał podwójny wał oddzielony dwoma fosami od wału okalającego. Wały wzniesiono w konstrukcji rusztowej, a po kolejnym pożarze szczyt wału podwyższono kamieniami, a całość oblepiono od zewnątrz gliną. U podstawy wału znajdowała się wzmocniona pojedynczymi kamieniami ława. Wejście na gród znajdowało się po stronie południowej i miało szerokość ok. 2 m. Wymiary tego powiększonego grodu wynosiły 175 m x 140 m.
W badanych nawarstwieniach widoczne są ślady wielokrotnych pożarów. Osadnictwo skupiało się na wysuniętym ku rzece cyplu. Podczas badań odkryto relikty budynków o konstrukcji zrębowej, w nich zaś paleniska układane z kamieni polnych, relikty podłogi z dranic oraz ślady pożarów. Na grodzisku odkryto też piec, wiązany przez badaczy z hutnictwem żelaza.
Kres funkcjonowania grodu nastąpił w XII wieku. Badacze wiążą go z najazdem Jaćwingów lub walkami toczonymi o te tereny pomiędzy książętami polskimi i ruskimi. Inna teoria wskazuje na stopniowe oddalanie się szlaków handlowych i wydarzeń politycznych. Grodzisko było badane przez archeologów w latach 1968, 1974 oraz 1976[8].
Obecnie na terenie Wałów znajduje się las, który często służy za miejsce odpoczynku i rekreacji. Do dziś można tam znaleźć szczątki osady (np. fragmenty glinianych naczyń). Niedaleko Wałów znajdują się tzw. "mogiłki", miejsce uważane za cmentarzysko z czasów średniowiecznych.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kuźnia z XIX wieku, która została przeniesiona z folwarku w Grodzisku.
- Młyn - dawniej wodny - nad rzeką Cetynią.
- Grodzisko
Niewiadomscy
[edytuj | edytuj kod]W miejscowości korzenie ma rodzina Niewiadomskich, pieczętująca się herbem "Prus" o przydomku "Goleń", której historia sięga XVI wieku, znanym jej przedstawicielem był Eligiusz Niewiadomski.
Zbiornik Niewiadoma
[edytuj | edytuj kod]Na terenie wsi Niewiadoma, Nieciecz Włościańska, Kupientyn-Kolonia i Kupientyn na rzece Cetynii znajduje się Zbiornik Niewiadoma.
- Przyroda w okolicy Niewiadomej'
-
"Wały Jaćwingowskie" -
-
-
"Mogiłki" -
Zabytkowa kuźnia -
-
Cetynia, Wały Jaćwingowskie -
Zbiornik Niewiadoma widok z zapory
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 87080
- ↑ Wieś Niewiadoma w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 814 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ 52°28′18,9″N 22°18′54,6″E/52,471923 22,315170
- ↑ Niewiadoma-grodzisko [online], e-zabytek.nid.pl [dostęp 2016-04-27].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Niewiadoma, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 131.
- Artykuł "Wczesnośredniowieczne grodziska" na stronie www.zsokolowa.com
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Osada leśna | |
| Integralne części wsi |
