Oleg Trubaczow

Oleg Trubaczow

Олег Николаевич Трубачёв

Data i miejsce urodzenia	22 października 1930 Wołgograd
Data i miejsce śmierci	9 marca 2002 Moskwa
Zawód, zajęcie	etymolog, językoznawca, slawista
Miejsce zamieszkania	Rosyjska FSRR→ Rosja
Tytuł naukowy	doktor habilitowany
Alma Mater	Dniepropetrowski Uniwersytet Państwowy
Uczelnia	Rosyjska Akademia Nauk
Małżeństwo	Galina Aleksandrowna Bogatowa
Odznaczenia

Oleg Nikołajewicz Trubaczow (ros. Олег Николаевич Трубачёв, ur. 22 października 1930 w Wołgogradzie, zm. 9 marca 2002 w Moskwie) – rosyjski filolog slawista, specjalista w dziedzinie językoznawstwa diachronicznego, leksykograf, etymolog, Ph.D., członek korespondent Akademii Nauk ZSRR (1972), a od 1992 r. członek akademicki Rosyjskiej Akademii Nauk, pełnił też funkcję redaktora naczelnego czasopisma naukowego „Etymologia” („Этимология”). Jego prace koncentrowały się na etymologii języków słowiańskich oraz wschodniosłowiańskiej onomastyce.

Życiorys

Ukończył Dniepropetrowski Uniwersytet Państwowy w 1952 roku, jednak jeszcze pod koniec studiów Trubaczow został zaproszony do Moskwy, do działu zagranicznego, dziennika Komsomolskaja prawda i Komitetu Antyfaszystowskiego (Антифашистский комитет советской молодёжи/Antyfaszystowski Komitet Radzieckiej Młodzieży, przekształcony 1956 w Комитет молодёжных организаций СССР/Komitet Organizacji Młodzieżowych ZSRR – młodzieżowa przybudówka partyjna zbliżona do polskiego ZMS). Jako współpracownik gazety oraz Komitetu Antyfaszystowskiego, w roli tłumacza, wziął udział w Światowym Kongresie Młodzieży w Austrii. W tym czasie na Preczystience (Пречистенка, ulica w Moskwie) w pobliżu Komitetu Antyfaszystowskiego znajdował się Instytut Slawistyki i Oleg rozpoczął tu aspiranturę (na początku w trybie zaocznym) i zaczął zajmować się problematyką naukową.

• 1952 – 1953 – Asystent Antyfaszystowskiego Komitetu Radzieckiej Młodzieży.
• 1953 – studia doktoranckie w Instytucie Slawistyki, od tego czasu etymologia w pracach Trubaczowa zaczyna być dominującą dziedziną. Bycie członkiem moskiewskiej redakcji gazety Komsomolskaja Prawda powodowało studiowanie w trybie zaocznym. Oleg ukończył studia doktoranckie i do 1961 roku pracował pod kierunkiem S. Bernsztejna (C. Б. Бернштейн) znanego rosyjskiego slawisty.

Trubaczowa wyróżniała nadzwyczajna pracowitość, punktualność i znajomość wielu języków: już w tym okresie porozumiewał się na poziomie podstawowym we prawie wszystkich europejskich i słowiańskich językach, znał na poziomie tekstu i gramatyki porównawczej praktycznie wszystkie stare języki indoeuropejskie, jego rozprawy cechowała ogromna ilość materiału źródłowego i naukowej literatury. Od tego czasu etymologia staje w twórczości Trubaczowa czołową dyscypliną.

• 1958 – kandydat nauk filologicznych.
• Od 1958 – udział we wszystkich międzynarodowych konwencjach slawistów.
• Od 1960 – członek Radzieckiego Komitetu Slawistów (Советский комитет славистов).
• Od 1963 – Redaktor naczelny aperiodyku „Etymologia”.
• 1966 – habilitacja, praca „Rzemieślnicza terminologia w językach słowiańskich”.
• Od 1966 – członek Międzynarodowego Komitetu Onomastycznego w Lowanium (Belgia).
• Od 1966 – Zastępca Dyrektora Instytutu Języka Rosyjskiego Akademii Nauk ZSRR, kierownik zakładu etymologii i onomastyki.
• 1970 – otrzymał medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina”
• 1972 (28 listopada) – członek korespondent Akademii Nauk ZSRR.
• 1975 – odznaczony Orderem „Znak Honoru”.
• 1980 – został członkiem korespondentem Société Finno-Ougrienne w Helsinkach
• 1983 – został członkiem korespondentem Jugosłowiańskiej Akademii Nauki i Sztuki w Zagrzebiu.
• Od 1987 – członek „Rady Naukowej ds. problemów kultury rosyjskiej” Akademii Nauk ZSRR.
• 1992 (11 czerwca) – wybrany na członka Rosyjskiej Akademii Nauk w Zakładzie Literatury i Języka (Językoznawstwa).
• 1994 – otrzymał złoty medal imienia Władimira Dala Rosyjskiej Akademii Nauk

Trubaczow był jednym z czołowych badaczy w dziedzinie etymologii języków słowiańskich i onomastyki słowiańskiej. Pod jego kierownictwem stworzono wielotomowy „Słownik etymologiczny języków słowiańskich. Leksykon prasłowiański”. Przy rekonstrukcji autor korzystał z 15 języków słowiańskich w ich formie nowoczesnej i zabytkowej. Publikacja słownika, który wydawany był od 1974 regularnie każdego roku, stała się zjawiskiem nie tylko światowej slawistyki, ale również indoeuropeistyki.
Trubaczow odpowiadał też za tłumaczenie, skład i przypisy „Słownika etymologicznego języka rosyjskiego” Maxa Vasmera.

Bibliografia

• К 70-летию академика О.Н. Трубачева (tł. Na 70-lecie członka akademii O.N. Trubaczowa), Magazyn „Вестник” 01/2001 s.131, (ros.)
• Biogram Trubaczowa na stronie Rosyjskiej Akademii Nauk, (ros.)
• Zinaida Sawinowna Derjagina, Олег Трубачев: Штрихи к портрету нашего современника (tł. Oleg Trubaczow: Szkice do portretu naszego współczesnego) wywiad z małżonka naukowca Galiną Bogatową, 10.09.2008, (ros.)