Pattani (1936)
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
31 marca 1936 |
| Wodowanie |
16 października 1936 |
 Tajlandia
| |
| Wejście do służby |
21 marca 1937 |
| Wycofanie ze służby |
26 listopada 1975 |
| Los okrętu |
złomowany w 1982 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 318 ton |
| Długość | |
| Szerokość |
6,45 m |
| Zanurzenie |
maksymalne: 2,8 m |
| Napęd | |
| 2 zespoły turbin parowych Parsonsa o łącznej mocy 8800 KM 2 kotły Yarrow 2 śruby | |
| Prędkość |
31 węzłów |
| Zasięg |
1700 Mm przy prędkości 15 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 3 działa kal. 76 mm (3 x I) 2 działka plot. kal. 20 mm (2 x I) 4 km kal. 8 mm (4 x I) | |
| Wyrzutnie torpedowe |
6 × 450 mm (2 x II, 2 x I) |
| Załoga |
70 |
Pattani (taj.: ปัตตานี) – syjamski torpedowiec z lat 30. XX wieku i okresu II wojny światowej, trzecia zamówiona jednostka typu Trat. Okręt został zwodowany 16 października 1936 roku we włoskiej stoczni Cantieri Riuniti dell’Adriatico w Monfalcone, a do służby w Królewskiej Marynarce Wojennej Syjamu wszedł 21 marca 1937 roku. Jednostka uczestniczyła w wojnie francusko-tajlandzkiej, a w latach 60. przebudowano ją na ścigacz okrętów podwodnych. Okręt wycofano ze służby w listopadzie 1975 roku, a następnie złomowano.
Projekt i budowa
[edytuj | edytuj kod]„Pattani”[a] był pierwszym z drugiej serii siedmiu torpedowców, zamówionych przez Syjam[b] we włoskiej stoczni Cantieri Riuniti dell’Adriatico (CRDA) w Monfalcone w lipcu 1935 roku[1]. Łączna wartość kontraktu opiewała na 3 900 000 bahtów (ok. 350 000 £)[1]. Projekt jednostek był oparty na konstrukcji austro-węgierskich pełnomorskich torpedowców typu Tb 98 M z okresu I wojny światowej, które zostały zbudowane w tej stoczni (ówcześnie znanej pod nazwą Cantieri Navale Triestino)[1]. W porównaniu do swych protoplastów sprzed 20 lat nowe okręty miały większe wymiary i nowocześniejszą sylwetkę, a także część rozwiązań konstrukcyjnych zaczerpniętych z nowocześniejszych włoskich torpedowców typów Orsa i Spica[1]. Na okrętach zamontowano uzbrojenie produkcji brytyjskiej firmy Vickers-Armstrong[4][5].
Stępkę torpedowca położono 31 marca 1936 roku, został zwodowany 16 października tego roku i ukończony 18 marca 1937 roku (numer budowy 1147)[2][6]. W dniu 21 marca 1937 roku w Monfalcone okręt uroczyście przyjęto w skład Królewskiej Marynarki Wojennej[7]. Jednostka otrzymała nazwę nadmorskiej prowincji i numer 13[6][7].
Dane taktyczno-techniczne
[edytuj | edytuj kod]Okręt był małym torpedowcem, z klasycznym dla okrętów tej klasy wyglądem: uskokiem pokładu na 1/3 długości kadłuba, piętrową nadbudówką i pojedynczym kominem[4][8]. Długość całkowita wynosiła 68 metrów (67 metrów na konstrukcyjnej linii wodnej), maksymalna szerokość 6,45 metra (6,35 metra na owrężu) i średnie zanurzenie 2,15 metra (maksymalne 2,8 metra)[2][5]. Wyporność standardowa wynosiła 318 ton, konstrukcyjna 363 tony, a pełna 470 ton[2][5]. Okręt napędzany był przez dwa zestawy turbin parowych systemu Parsonsa o łącznej mocy 8800 koni mechanicznych (KM), do których parę dostarczały dwa kotły Yarrow[5]. Prędkość maksymalna napędzanej dwiema śrubami jednostki wynosiła 31 węzłów[2][5][c]. Okręt zabierał 102 tony mazutu, co pozwalało osiągnąć zasięg wynoszący 870 Mm przy prędkości maksymalnej, 1700 Mm przy 15 węzłach i 3500 Mm przy prędkości ekonomicznej 12 węzłów[4][5]. Autonomiczność okrętu wynosiła 3-4 doby[5].
Okręt wyposażony był w sześć wyrzutni torped kalibru 450 mm (18 cali)[d] – dwa podwójne aparaty na śródokręciu oraz dwie pojedyncze na każdej z burt, na wysokości nadbudówki[7]. Torpedy Mark XI miały masę 680 kg (w tym głowica bojowa 211 kg), maksymalną prędkość 40 węzłów i zasięg wynoszący 1370 metrów przy prędkości maksymalnej i 3660 m przy 25 węzłach[7][9]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły trzy pojedyncze działa uniwersalne kalibru 76 mm (3 cale) QF 20 cwt L/50 (umieszczone na pokładzie dziobowym, na platformie na śródokręciu i na rufie)[7]. Masa działa z podstawą wynosiła 3 tony, masa zespolonego naboju 7,3 kg, kąt podniesienia lufy od -10 do +90°, prędkość wylotowa pocisku 750 m/s, donośność maksymalna 9000 metrów (efektywna 5000 metrów), a szybkostrzelność 18 strz./min[7]. Broń małokalibrową stanowiły dwa pojedyncze działka automatyczne Oerlikon kal. 20 mm L/70, umieszczone ponad wyrzutniami torpedowymi na śródokręciu[7]. Masa działka bez podstawy wynosiła 68 kg, masa scalonego naboju 86 g, kąt podniesienia lufy od -15 do +90°, prędkość wylotowa pocisku 840 m/s, donośność maksymalna 4400 metrów przy kącie podniesienia 45° (efektywna 915 metrów), a szybkostrzelność efektywna 300 strz./min[7]. Dodatkowo na okręcie zamontowano cztery pojedyncze karabiny maszynowe kal. 8 mm L/80[4][7].
Załoga okrętu składała się początkowo z 8 oficerów oraz 62 podoficerów i marynarzy[4][7][e].
Służba
[edytuj | edytuj kod]„Pattani” wraz z sześcioma bliźniaczymi jednostkami opuścił Włochy w połowie kwietnia 1937 roku i przybył do Bangkoku na przełomie maja i czerwca[7]. 5 października 1938 roku dokonano ponownej uroczystej ceremonii wcielenia okrętu do służby[7]. Torpedowiec wchodził w skład 1. Dywizjonu 1. Flotylli (wraz z „Phuket” i „Surasdra”), a jego dowódcą był kmdr ppor. Amphan Pamonbutra[7]. Po rozpoczęciu wojny francusko-tajlandzkiej w grudniu 1940 roku oba dywizjony 1. Flotylli zostały skierowane w rejon archipelagu Ko Chang, w celu ochrony przewidywanego rejonu działań wojennych[7]. 17 stycznia 1941 roku 1. Dywizjon kotwiczył w rejonie Sattahip, w związku z czym okręt nie wziął udziału w bitwie pod Ko Chang[10].
Na przełomie lat 40. i 50. jednostka otrzymała nowy numer burtowy – 3[7]. W pierwszej połowie lat 60. jednostkę przebudowano na ścigacz okrętów podwodnych: zamontowano radar i sonar, usunięto dwie pojedyncze wyrzutnie torped, cztery karabiny maszynowe i wszystkie działa artylerii głównej, które zastąpiono dwoma amerykańskimi działami 76 mm Mark 22 i pojedynczym działkiem przeciwlotniczym Bofors kal. 40 mm Mark 1[11]. Prędkość maksymalna okrętu wynosiła w tym okresie 25 węzłów, spadł też zasięg – do 850 Mm przy 15 węzłach[12]. Na przełomie lat 60. i 70. zdemontowano jeden podwójny aparat torpedowy oraz wszystkie działa kalibru 76 i 20 mm, w zamian montując drugie działko Boforsa[12]. Okręt został wycofany ze służby 26 listopada 1975 roku, po czym złomowany w 1982 roku[12].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Transkrypcja tajskiej nazwy ปัตตานี według RTGS (ang. Royal Thai General System of Transcriptions)[1], natomiast w większości opracowań anglojęzycznych spotykana jest pisownia „Patani”[2][3].
- ↑ Obecnie Tajlandia. Pod nazwą Syjam państwo funkcjonowało do 24 czerwca 1939 roku i w okresie od 8 września 1945 roku do 20 lipca 1949 roku[1].
- ↑ Podczas prób przeprowadzonych 30 stycznia 1936 roku bliźniaczy „Phuket” osiągnął 32,34 węzła przy przeciążeniu siłowni do 10 000 KM[2][5].
- ↑ Brytyjskie torpedy 18-calowe miały faktyczny kaliber 17,72 cala (450 mm)[9].
- ↑ Podczas wojny liczebność załogi wzrosła do 98 osób, a później do 123 osób (w tym 11 oficerów)[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 110.
- ↑ a b c d e f Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 411.
- ↑ Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: 1941, s. 440.
- ↑ a b c d e f g h Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 113.
- ↑ a b Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 111.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 114.
- ↑ Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 112.
- ↑ Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 115.
- ↑ Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 116-117.
- ↑ a b c Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 117.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ivan Gogin: TRAD torpedo boats (1936-1938). Navypedia. [dostęp 2017-06-05]. (ang.).
- Tony DiGiulian: Torpedoes of the United Kingdom/Britain. www.navweaps.com. [dostęp 2017-06-05]. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
- Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. ISSN 1231-014X. ISBN 978-83-61069-20-1.
