Pi-Ramzes
Pi-Ramzes, Pi-Ramesse – starożytne miasto w Egipcie, będące od czasów panowania Ramzesa II (XIII wiek p.n.e.) rezydencją królewską faraonów.
Lokalizacja
[edytuj | edytuj kod]Miasto Pi-Ramzes było zlokalizowane w północno-wschodniej części Egiptu. Lokalizacja była dogodna pod względem polityczno-ekonomicznym. Miejscowość leżała nad taniską odnogą Nilu (wschodnia część Delty Nilu[1]), wpadającą do Morza Śródziemnego, oraz blisko szlaku handlowego, biegnącego z Syrii i Palestyny przez przesmyk Synajski do Egiptu[2]. Współcześnie na terenie Pi-Ramses znajduje się stanowisko archeologiczne Fir[3].
Badania archeologiczne
[edytuj | edytuj kod]Zlokalizowanie Pi-Ramses sprawiało trudności archeologom. Początkowo miasto było utożsamiane z Tanis i pobliskim Awaris – portem w pobliżu Pi-Ramses. W latach dwudziestych XX wieku w okolicach współczesnego Kantira znaleziono wiele glazurowanych kafelków z wizerunkami ryb, kwiatów, gęsi i in. Na niektórych z nich znajdowały się imiona Setiego I i Ramzesa II. Poza kafelkami odkryto stele, rzeźby i części portali. W wyniku badań ustalono, że pochodziły z okresu XIX i XX dynastii (XIII–XI wiek p.n.e.). Na północ od Kantira znaleziono piedestał, na którym niegdyś umieszczony był kolos Ramzesa II w pozycji siedzącej. Prawdopodobnie statua znajdowała się przed świątynią. W połowie lat sześćdziesiątych na wykopaliskach Pi-Ramzes pracowała austriacka ekspedycja na czele z Manfredem Bietakiem[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miasto powstało prawdopodobnie w czasach panowania Setiego I[2]. Znajdowała się tu – w bezpośredniej bliskości od Awaris – letnia rezydencja faraonów. Po pogrzebie ojca Ramzes II postanowił, że zostanie ona nowym centrum państwa pod nazwą Pi-Ramesse (Pi-Ramzes)-Aa-nachtu, co w tłumaczeniu oznaczało „Domena Ramzesa Wielkiego Zwycięstwami”[4], „Dom Ramzesa”[1] bądź „Dom Ramzesa umiłowanego przez Amona, ka wielkiego Re-Horachte”[2]. Nad budową Pi-Ramzes pracowali m.in. Hebrajczycy: Budowano wówczas dla faraona miasta na składy: Pitom i Ramses (Wj 1,11) i prawdopodobnie z tego miejsca rozpoczął się exodus biblijny[5]. Wiadomo, że już w czwartym roku panowania Ramzes z wyprawy wojennej 1275 roku p.n.e., mającej na celu przyłączenie do Egiptu Kanaanu, części Fenicji wraz z Irkatą, Tyrem i Byblos oraz kraju Amurru, powracał triumfalnie do swojej nowej stolicy[6]. Stąd też rok później wojska faraona wyruszyły w nieudaną wyprawę na Kadesz[7].
Liczba mieszkańców stolicy Ramzesa II szybko rosła. Ludność była zróżnicowana pod względem kulturowym i religijnych, o czym świadczy zapis o budowie świątyń Amona w zachodniej części Pi-Ramzes, Seta i Astarte – w dzielnicach południowych południu, Buto – na północy[8]. Pi-Ramzes istniało w XIII–XI wieku p.n.e., później zostało opuszczone[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b The Cambridge ancient history, T. 2, Cz. 2, History of the Middle East and the Aegean Region c. 1380–1000 B. C., red. E. S. Edwards i in., s. 225.
- ↑ a b c d Пер-Рамсес (Кантир), Египтологический изборник.
- ↑ M. Skotnicki i in., Nazewnictwo Geograficzne Świata, Z. 2, Bliski Wschód, Warszawa 2004, s. 37.
- ↑ K. A. Kitchen, Ramzes Wielki i jego czasy, s. 57.
- ↑ K. A. Kitchen, Ramzes Wielki i jego czasy, s. 80–81.
- ↑ K. A. Kitchen, Ramzes Wielki i jego czasy, s. 65.
- ↑ K. A. Kitchen, Ramzes Wielki i jego czasy, s. 66.
- ↑ Мирная деятельность Рамзеса II. historic.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-27)]., w: В. И. Авдиев, История Древнего Востока.
- ↑ Pi-Ramzes, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2012-10-29].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kitchen K.A., Ramzes Wielki i jego czasy, Warszawa 2002. ISBN 83-06-02886-4.
- Pi-Ramzes, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2012-10-29].
- The Cambridge ancient history, T. 2, Cz. 2, History of the Middle East and the Aegean Region c. 1380–1000 B. C., red. E. S. Edwards i in., Cambridge 1975.
- Авдиев В. И., История Древнего Востока, Ленинград 1953, (Мирная деятельность Рамзеса II).
- Пер-Рамсес (Кантир), Египтологический изборник.