Piestrzyca zatokowata
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
piestrzyca zatokowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Helvella lacunosa Afzel. K. Vetensk-Acad. Nya Handl. 4: 304 (1783) | |
.jpg)
Piestrzyca zatokowata (Helvella lacunosa Afzel.) – gatunek grzybów z rodziny piestrzycowatych (Helvellaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Peziza, Pezizaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go Adam Afzelius w 1783 r. i nadana przez niego nazwa jest ważna do dzisiaj[1].
Synonimów naukowych ma ok. 50. Niektóre z nich:
- Costapeda lacunosa (Afzel.) Falck 1923
- Helvella cinerea (Bres.) Rea 1928
- Helvella costata Berk. 1879
- Helvella sulcata Afzel. 1783
- Phallus brunneus Batsch 1783[2].
Nazwa polska według M.A. Chmiel[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 2–7 cm, wysokość 2–5 cm. Składa się z 2–3 powyginanych płatków o nieregularnym kształcie, które swoim dolnym brzegiem przyrośnięte są do trzonu. Powierzchnia zewnętrzna jest gładka, naga, o barwie popielatej, siwej, niebieskosiwej, siwoczarnej, często z brązowawymi odcieniami. Powierzchnia wewnętrzna również gładka, o barwie od siwej do sadzowosiwej[4]. Często zewnętrzna powierzchnia jest niemal czarna[5].
Wysokość 3–10 cm, średnica 1–3 cm. Jest w środku pusty i ma kształt wąsko pałkowaty, walcowaty z podłużnymi żebrami, często również z głębokimi jamkami. Powierzchnia gładka, barwy od siwej przez siwobrązową do czarniawej[6].
Cienki, kruchy, o barwie białawej lub szarawej. Smak i zapach niewyraźny[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki eliptyczne, gładkie z jedną dużą oleistą kroplą, szkliste, o rozmiarach 14,5–22 × 10–14 μm. Wstawki szkliste, brązowego koloru, o granulowatej zawartości i rozmiarach 2,5–10 μm[5].
- Gatunki podobne
- piestrzyca czarna (Helvella atra) jest mniejsza i ma siwy trzon kapelusz dymnobrązowy[6],
- Helvella ephippium jest mniejsza i ma kolor szarawy lub brązowy[6].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Na półkuli północnej piestrzyca zatokowata jest szeroko rozprzestrzeniona, na półkuli południowej notowana tylko w Nowej Gwinei[7]. W Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniona w Kalifornii, wzdłuż zachodniego wybrzeża oraz w górach[5]. W Polsce podano wiele jej stanowisk[3], ale na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status gatunku rzadkiego – potencjalnie zagrożonego z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[8].
Rośnie na ziemi w lasach, najczęściej w świetlistych lasach liściastych, rzadziej w lasach iglastych, czasami także w zaroślach, na polanach, na składowiskach drzewa w lesie oraz na wypaleniskach (grzyb wypaleniskowy). Owocniki pojawiają się od maja do listopada, pojedynczo lub w niewielkich grupkach[6].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Prawdopodobnie jest grzybem mikoryzowym. Czasami pasożytuje na niej Hypomyces cervinigenus oraz grzybnia lejkówki Clitocybe sclerotoidea[5]. Jest grzybem jadalnym[4][6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c d Michael Kuo, Helvella lacunosa [online], Mushroom Expert [dostęp 2013-12-12] (ang.).
- ↑ a b c d e Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.