Pomnik Bartolomea Colleoniego w Warszawie
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Typ obiektu | |
| Projektant | |
| Materiał | |
| Data odsłonięcia |
1950 (pomnik ze Szczecina) |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′21,69″N 21°00′55,93″E/52,239358 21,015536
| |
Pomnik Bartolomea Colleoniego – konny posąg włoskiego kondotiera w służbie Republiki Weneckiej Bartolomea Colleoniego znajdujący się w Warszawie na dziedzińcu pałacu Czapskich przy ul. Krakowskie Przedmieście 5.
Monument jest odlewem szczecińskiej kopii pomnika Bartolomea Colleoniego z 1475 roku znajdującego się w Wenecji.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia warszawskiego monumentu ściśle wiąże się z kopią weneckiego pomnika wykonanego dla utworzonego w 1913 roku Muzeum Miejskiego w Szczecinie. Posąg był centralnym punktem zbioru kopii najsłynniejszych dzieł antycznych i renesansowych znajdujących się w sali kopułowej (obecnie siedziba Teatru Współczesnego). Posąg Colleoniego, jeden z najpiękniejszych pomników konnych okresu renesansu, był jednym z najcenniejszych eksponatów szczecińskiego muzeum[1].
Monument nie został zniszczony w czasie II wojny światowej. W czerwcu 1947 roku Zachodnio-Pomorski Komitet Odbudowy Warszawy w Szczecinie podarował posąg zrujnowanej stolicy[2]. Podczas tworzenia nowego polskiego muzeum w Szczecinie uznano, że powinny się w nim znaleźć eksponaty związane ze sztuką polską, co było zgodne z ówczesną polityką historyczną władz Polski Ludowej mówiącą o prasłowiańskiej przeszłości Pomorza Zachodniego. Do stolicy, w zamian za pozyskane dzieła sztuki polskiej, przekazano posąg Colleoniego oraz kolekcję kopii rzeźb antycznych[1].
W 1948 roku, po pocięciu na fragmenty, monument został przewieziony do Warszawy[3][4]. Pierwotnie znalazł się w zbiorach warszawskiego Muzeum Narodowego, pewien okres przeleżał także w magazynie Muzeum Wojska Polskiego. Pojawił się problem miejsca ustawienia obiektu, gdyż Bartolomeo Colleoni nie był związany z Warszawą. Wśród rozpatrywanych lokalizacji znalazły się m.in. skarpa warszawska na tyłach Muzeum Wojska Polskiego, plac przed gmachem Muzeum Narodowego oraz park na Powiślu[1].
W lipcu 1948 roku Komisja Pomnikowa funkcjonująca przy Wydziale Kultury i Sztuki Zarządu m.st. Warszawy podjęła decyzję, że pomnik należy postawić przed Akademią Sztuk Pięknych[5]. Wcześniej, w 1946 roku, zapadła decyzja o przekazaniu ASP zniszczonego Pałacu Czapskich, którego odbudowa rozpoczęła się w 1948 i trwała do 1959 roku[6].
Wiosną 1950 roku[7][1] monument, po złożeniu z części przez przedsiębiorstwo „Bracia Łopieńscy”, został ustawiony w rogu dziedzińca Pałacu Czapskich, przed jego głównym korpusem, od strony ul. Traugutta. Stanął na niskim betonowym cokole – inaczej niż oryginał w Wenecji, gdyż wielkość pałacowego dziedzińca nie pozwoliła na wyniesienie go na podobną wysokość[7]. Kopia dzieła Verrocchia miała służyć studentom jako model[8].
Przez całą dalszą historię powojennej Warszawy pomnik był traktowany jako integralny element Akademii, wrastając w tradycje uczelni[5][8].
5 czerwca 1989 roku pomnik wpisano do rejestru zabytków[5].
Pierwsze próby odzyskania kolekcji, w skład której wchodził pomnik, podjęli członkowie NSZZ „Solidarność” Muzeum Narodowego w Szczecinie w 1981 roku. Od początku 1992 roku władze Szczecina kontynuowały te działania. W 2001 roku prezydent Szczecina wystąpił do prezydenta Warszawy o pomoc w odzyskaniu posągu (wymienione po wojnie między miastami dzieła sztuki powróciły do nich już wcześniej)[8].
We wrześniu 2001 roku władze Warszawy i Szczecina podpisały umowę dotyczącą warunków zwrotu pomnika[9]. Ustalono, że Akademia zwróci rzeźbę w zamian za ufundowanie jej odlewu. W celu pokrycia kosztów wykonania kopii (300 tys. zł), w Szczecinie rozpoczęto zbiórkę pieniędzy na ten cel[8].
W 2002 roku pomnik Colleoniego został ustawiony na szczecińskim placu Lotników, a w Warszawie w tym samym miejscu, gdzie wcześniej stała szczecińska kopia, ustawiono jej kopię. Kopia szczecińska jest galwanoplastyczna, a kopia warszawska – brązowa[10].
W 2004 roku Narodowy Bank Polski umieścił wizerunek warszawskiego posągu na rewersie monety dwustuzłotowej wybitej z okazji 100-lecia Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Grzesiuk-Olszewska 2003 ↓, s. 111.
- ↑ Grzesiuk-Olszewska 2003 ↓, s. 111, 112.
- ↑ Warszawskie kopie sławnych pomników, cz. 1. [dostęp 2022-12-20].
- ↑ Krause i Mróz 2008 ↓, s. 87.
- ↑ a b c Krause i Mróz 2008 ↓, s. 88.
- ↑ Mieleszko 1997 ↓, s. 58, 69, 72.
- ↑ a b Mróz ↓, s. 107.
- ↑ a b c d Grzesiuk-Olszewska 2003 ↓, s. 112.
- ↑ Krause i Mróz 2008 ↓, s. 90.
- ↑ Mróz ↓, s. 108.
- ↑ Zarządzenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 7 października 2004 r. w sprawie ustalenia wzorów, stopu, próby, masy i wielkości emisji monet nominalnej wartości 2 zł, 10 zł i 200 zł oraz terminów wprowadzenia ich do obiegu (M.P. z 2004 r. nr 42, poz. 735)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 110–112. ISBN 83-88973-59-2.
- Jadwiga Mieleszko: Pałac Czapskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1997.
- Janusz Krause, Janusz A. Mróz. Kopia konnego pomnika Bartolomea Colleoniego. Zagadnienie eksponowania kopii dzieł sztuki. „Wiadomości Konserwatorskie”. 23, s. 81–93, 2008.
- Janusz A. Mróz: Sentymentalno-krytyczne spojrzenie na warszawskie pomniki. s. 99–113. [dostęp 2014-10-23].