Powiat Warthenau
Powiat Warthenau, powiat Zawiercie (niem. Landkreis Warthenau, Landkreis Zawiercie; pol. powiat zawierciański) – powiat III Rzeszy, funkcjonujący w okupowanej części Polski, w latach 1939–1945 wcielonej do Śląska[1].
Został utworzony przez hitlerowców 29 grudnia 1939 roku z większej, zachodniej części powiatu zawierciańskiego, która została wcielona do III Rzeszy. Pozostałe części okupowanego od września 1939 powiatu zawierciańskiego, a od 20 listopada 1939 umieszczonego w Generalnym Gubernatorstwie[1], włączono do Powiatu radomszczańskiego (dystrykt radomski) i miechowskiego (dystrykt krakowski)[2].
Powiat Warthenau był częścią rejencji opolskiej, która w tym czasie wchodziła w skład pruskiej prowincji Śląsk (od stycznia 1941 roku rejencja opolska podlegała nowej prowincji Górny Śląsk). Siedzibą władz powiatu zostało Warthenau[1].
Polacy zamieszkali na tym terenie nie uzyskali niemieckiego obywatelstwa lecz status "poddanych Rzeszy" (niem. Schutzangehörige). Kierowane do nich zarządzenia publikowano w ukazującej się od 1942 roku polskojęzycznej gazecie pt. Dziennik ogłoszeń dla ludności polskiej powiatów: Bendsburg, Bielitz, Blachstädt, Ilkenau, Krenau, Saybusch, Sosnowitz i Warthenau[3].
Powiat istniał do stycznia 1945 roku[1], do momentu wkroczenia tu Armii Czerwonej. Po wojnie anulowano wszystkie zmiany administracyjne wprowadzone przez okupantów, przywracając stan sprzed wojny[4].
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]Początkowo zachowano polski podział administracyjny; Na przełomie 1940/41 powiat podzielono na jedno miasto (Warthenau) i siedem gmin zbiorowych (niem. Amtsbezirk)[5][6][7]:
- gmina Kozieglowy (z dotychczasowych gmin Koziegłowy, Koziegłówki i Rudnik Wielki);
- gmina Lazy (z dotychczasowej gminy Rokitno Szlacheckie);
- gmina Myschkow (z dotychczasowych gmin Myszków i Mrzygłód oraz trzech gromad z przeciętej granicą gminy Żarki[8]);
- gmina Poraj (z zachodniej części dotychczasowej gminy Poraj[9] oraz dwóch gromad z przeciętej granicą gminy Żarki[10]);
- gmina Poremba (z dotychczasowej gminy Poręba Mrzygłodzka);
- gmina Siewierz (z dotychczasowych gmin Siewierz, Mierzęcice i Pińczyce);
- gmina Wlodowice (z zachodniej części dotychczasowej gmina Włodowice[11] oraz większej części przeciętej granicą gminy Kromołów[12]).
Poza tym, w Generalnym Gubernatorstwie pozstała uprzednio zawierciańska cała gmina Niegowa, którą włączono do Powiatu radomszczańskiego (dystrykt radomski) i miechowskiego (dystrykt krakowski).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Landkreis Warthenau
- ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
- ↑ Niektóre numery gazety są dostępne w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej
- ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
- ↑ Karte: Gemeindeverzeichnis Landkreis Warthenau [online], www.territorial.de [dostęp 2021-07-18].
- ↑ Statistisches Gemeindeverzeichnis des bisherigen polnischen Staates : mit Berücksichtigung der am 28. September 1939 festgelegten Grenzen der deutschen und sowjetrussischen Reichsinteressen
- ↑ Landkreis Warthenau, Städte und Amtsbezirke
- ↑ Dzierżno, Nowa Wieś Żarecka i Połomia
- ↑ Poraj, Gęzyn Jastrząb i Kuźnica Stara; gromady Choroń i Zaborze pozostały w GG, wchodząc w skład gminy Żarki
- ↑ Ostrów i Masłońskie
- ↑ Włodowice, Rudniki, Parkoszowice i Skałka; gromady Kotowice, Góra Włodowska i Góra Włodowska-Kolonia oraz Morsko pozostały w GG, wchodząc w skład gminy Żarki (trzy poierwsze) bądź gminy Kroczyce (Morsko)
- ↑ Jedynie Skarżyce pozostały w GG, wchodząc w skład gminy Kroczyce