Powidz (gmina)

Powidz
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	słupecki
TERC	3023052
Wójt	Jakub Gwit
Powierzchnia	80,15 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 2 308
• gęstość	28,6 os./km²
Nr kierunkowy	63
Tablice rejestracyjne	PSL
	Adres urzędu:ul. 29 Grudnia 24; 62-430 Powidz
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	10
	Położenie na mapie powiatu;
	52°25′00″N 17°55′00″E/52,416667 17,916667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Powidz – gmina wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie słupeckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie konińskim.

Siedziba gminy to Powidz.

Według danych z 31 grudnia 2012^[2] gminę zamieszkiwało 2218 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku^[3] gminę zamieszkiwało 2302 osób.

Jest to najmniejsza pod względem ludności gmina województwa wielkopolskiego.

Historia

Obszar Powidza i okolic jest również terenem bogatym historycznie. Pierwsze ślady osadnictwa na tych ziemiach pochodzą z połowy I tysiąclecia p.n.e. Z tego okresu pochodzą odkryte osady nabrzeżne w Powidzu i Polanowie. Lokacji Powidza jako miasta dokonał w 1243 r., na prawie magdeburskim, książę Bolesław Pobożny. Przywilej ten został potwierdzony przez kolejnych władców Polski: Kazimierza Wielkiego, Kazimierza Jagiellończyka (1464 r.), Zygmunta Augusta (1563 r.) i Stefana Batorego (1582 r.). Mieszkańcy w XIV w. wsławiali się bohaterską obroną miasta przez najazdem krzyżackim. W wieku XV w. powstała w Powidzu szkoła przy kościele parafialnym, podlegająca Akademii Krakowskiej. Fakt ten stanowi źródło często występującego w tych stronach powiedzenia: „Dokąd idziesz?”, „Do Powidza po rozum.” Z kolei w XVIII w. na terenie Powidza zaczął rozwijać się przemysł, powstała fabryka szkła, zwana Hutą Powidzką. W wyniku zaborów Powidz znalazł się w granicach wpływów Prus. W 1793 r. wyodrębniono powiat Powidzki, który istniał do 1815 r. W okresie zaborów przez środek Jeziora Powidzkiego przebiegała granica pomiędzy zaborem pruskim a rosyjskim Królestwem Polskim. W latach 1893–1911 pobudowana została sieć wąskotorowa kolei powiatowej, łączącą Powidz z Gnieznem (trasa biegła od Anastazewa). Mieszkańcy Gminy brali czynny udział w walkach o niepodległość – w Powstaniu Listopadowym i Styczniowym. Z racji granicy prusko-rosyjskiej przebiegającej przez jezioro, obszar Gminy Powidz w okresie powstań 1831 i 1863 roku był punktem przerzutowym Wielkopolan w szeregi powstańcze. Na początku XX w. uczniowie powidzkiej szkoły zorganizowali strajk przeciwko wprowadzeniu nauczania religii w języku niemieckim. Wraz z wybuchem w 1918 r. Powstania Wielkopolskiego w Powidzu uformowała się grupa mieszkańców, funkcjonująca następnie jako Kompania Powidzka, która wyzwoliła Powidz, rozbrajając pruski posterunek w Anastazewie; brała także czynny udział w wyzwalaniu Ziemi Gnieźnieńskiej. W XIX w. Powidz był uzdrowiskiem słynącym ze zdrojowych wód oraz mikroklimatu korzystnego dla zdrowia. W okresie międzywojennym wybudowano hotel nad jeziorem oraz 60-metrowy pomost. W 1934 roku odebrano Powidzowi prawa miejskie, włączając go jako gromadę do powiatu gnieźnieńskiego. Status gminy, Powidz uzyskał w 1972 r., jednak już w 1975 roku włączono teren gminy do gminy Witkowo i województwa konińskiego. W 1994 roku gmina Powidz została reaktywowana, a w wyniku reformy administracyjnej wdrożonej w 1999 r. znalazła się w powiecie słupeckim, województwie wielkopolskim. Herb Powidza to złota korona królewska otwarta w stylu gotyckim XV w., umieszczona na czerwonym polu w kształcie tarczy.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[4] gmina Powidz ma obszar 80,15 km², w tym:

użytki rolne: 28%
użytki leśne: 47%

Gmina stanowi 9,57% powierzchni powiatu.

W Gminie Powidz znajduje się wojskowa 33 Baza Lotnictwa Transportowego wraz z lotniskiem.

Osobny artykuł: 33 Baza Lotnictwa Transportowego.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2017 roku^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	2302	100	1 138	49,4	1 164	50,6
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	29		14		15

Piramida wieku mieszkańców gminy Powidz w 2014 roku^[1].

Edukacja

Szkoła Podstawowa w Powidzu^[5]

Koło Gospodyń Wiejskich

Koło Gospodyń Wiejskich w Powidzu
Koło Gospodyń Wiejskich w Ostrowie "FORSYCJA"
Koło Gospodyń Wiejskich w Anastazewie
Koło Gospodyń Wiejskich w Wylatkowie
Koło Gospodyń Wiejskich w Charbinie
Koło Gospodyń Wiejskich Polanowo^[6]

Sołectwa

Anastazewo, Charbin, Ługi, Ostrowo, Polanowo, Powidz, Powidz-Osiedle, Przybrodzin, Smolniki Powidzkie, Wylatkowo.

Sąsiednie gminy

Kleczew, Orchowo, Ostrowite, Słupca, Strzałkowo, Witkowo

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Powidz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2012 r.. stat.gov.pl. [dostęp 2014-07-31]. (pol.).
↑ ^a ^b Gmina Powidz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Lista szkół - szkoły podstawowe - Gmina Powidz [online], szkolypodstawowe.gminapowidz.szkolnictwa.pl [dostęp 2023-09-12] .
↑ https://krkgw.arimr.gov.pl/#

Linki zewnętrzne

oficjalna strona gminy Powidz

[populacja2016-1] Gmina Powidz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa2-2] Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2012 r.. stat.gov.pl. [dostęp 2014-07-31]. (pol.).

[:0-3] Gmina Powidz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa1-4] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] Lista szkół - szkoły podstawowe - Gmina Powidz [online], szkolypodstawowe.gminapowidz.szkolnictwa.pl [dostęp 2023-09-12] .

[6] ttps://krkgw.arimr.gov.pl/#

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Wsie	Anastazewo Ługi Ostrowo Polanowo Powidz Powidz-Osiedle Przybrodzin Smolniki Powidzkie Wylatkowo
Osada	Charbin
Osada leśna	Dolina
Części wsi	Dolina Hutka Rudunek Rusin Rzymachowo Słoszewo

Miasta	Słupca Zagórów
Gminy miejskie	Słupca
Gminy miejsko-wiejskie	Zagórów
Gminy wiejskie	Lądek Orchowo Ostrowite Powidz Słupca Strzałkowo

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Czerniejewo (← od 1927) Gniezno (do 1928 →) Kłecko Powidz (← 1927–34) Witkowo (← od 1927)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Czerniejewo Gniezno Kiszkowo Kłecko Łubowo Mieleszyn Niechanowo Powidz Witkowo
Gromady (1954–72)	Czerniejewo (1954–72) Dębnica (1954–61) Ganina (1954–59) Gorzykowo (1954–61) Goślinowo (1954–61) Jankowo Dolne (1954–72) Jarząbkowo (1954–61) Kiszkowo (1954–72) Kłecko (1954–72) Komorowo (1954–61) Lednogóra (1954–68) Łagiewniki Kościelne (1954–61) Łubowo (1954–72) Mieleszyn (1954–72) Mielżyn (1954–61) Niechanowo (1954–72) Pierzyska (1954–61) Popowo Tomkowe (1954–59) Powidz (1954–72) Skiereszewo (1954–72) Sławno (1954–71) Smolniki Powidzkie (1954–59) Sokołowo (1954–68) Szczytniki Czerniejewskie (1954–59) Szczytniki Duchowne (1954–61) Świątniki Małe (1954–59) Turostowo (1954–58) Ułanowo (1954–59) Wiekowo (1954–59) Wierzyce (1954–59) Witkowo (1954–72) Zdziechowa (1954–61) Żydowo (1954–72)