Punk rock

Punk rock

Pochodzenie	protopunk, rock and roll, rockabilly, garage rock, frat rock, rock psychodeliczny, pub rock, glam rock, surf rock
Czas i miejsce powstania	połowa lat 70. XX w. Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Australia
Instrumenty	gitara, gitara basowa, perkusja, okazyjnie używane inne instrumenty
Największa popularność	na górze list przebojów pod koniec 1970; później zróżnicowany komercyjny sukces pop punku i ska punku – od połowy lat 90. XX w. do 2000., 90. grunge’u i hardcore punk, rapcore oraz digital hardcore od 90. do 2000., 2000. głównie popularność stylów hardcore punka takich jak: emo core, screamo, melodic hardcore, metalcore, post hardcore, mathcore oraz tzw. NY hardcore w wydaniu zespołów Sick Of It All, Madball i Agnostic Front
Gatunki pokrewne	rock alternatywny, indie rock, college rock
Podgatunki
anarcho-punk, art punk, cyberpunk, dark punk, punk garażowy, punk'n'roll, rock gotycki, cold wave, glam punk, hardcore punk, crust punk, crust grind, grindcore, D-beat punk, raw punk, post punk, post-punk revival, power violence, punk 82, horror punk, oi!, Riot Grrrl, slow punk, screamo, skate punk, punk chrześcijański, nazi punk, nowa fala, no wave
Podgatunki powstałe z połączenia z innym stylem muzycznym
2 Tone, anti-folk, blackened crust, crust death, crossover thrash, celtic punk rock, chicano punk, cowpunk, deathrock, disco punk, electro punk, folk punk, G-punk, gypsy punk, grunge, industrial rock, pop punk, psychobilly, punk blues, punk jazz, rapcore, reggae punk, ska punk, sludge punk, metalcore, noise rock, techno punk, digital hardcore, speed metal, nwobhm, thrash metal, groove metal, alternative metal, sludge metal, brit pop
Style regionalne
Argentyna, Australia, Belgia, Brazylia, Francja, Niemcy, Urugwaj, Polska
Inne tematy
proto-punk, DIY, pierwsza fala punka, queercore, moda punkowa, Prekursorzy punka, Ideologia punkowa, Filmy punkowe, Pisma punkowe, Subkultura punkowa, Oś czasowa punka, Druga fala punka, Straight Edge, Lista zespołów punkowych, Podgatunki punk rocka, CBGB, Neo Punk, Visual kei

Punk rock – gatunek rocka charakteryzujący się prostą, głośną, agresywną muzyką o mało skomplikowanej harmonii i buntowniczymi tekstami, powstały w połowie lat siedemdziesiątych, zapoczątkowany w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. W założeniu była to świadoma rezygnacja z uznanego warsztatu muzycznego i komercyjnej machiny promocji. W swej muzycznej strukturze punk rock jest najbardziej podstawowym rock-and-rollem, tyle że zagranym szybciej, głośniej i agresywniej.

Niektórzy ujmują te cechy punk rocka jako sprzeciw wobec pretensjonalności i zbytniego wyrafinowania twórców w dominujących w latach siedemdziesiątych na scenie rockowej hard rocku i rocku progresywnym.

W warstwie tekstowej twórcy punk rocka często nawiązywali do poglądów anarchistycznych, wyrażanych najczęściej w agresywnej i obrazoburczej formie. Dlatego też częstokroć utwory punkrockowe objęte były zakazem emisji w stacjach radiowych (tak było m.in. z utworem „God Save the Queen” zespołu Sex Pistols, który mimo to wspiął się na szczyty brytyjskich list przebojów).

Muzyka, jaką jest punk rock jest jedynie częścią szerszego zjawiska – kulturowego i obyczajowego – zwanego ruchem punk. Warstwa muzyczna i ideologiczna punk rocka wypływa z założeń całego ruchu, spośród których najważniejszymi były: nonkonformizm, sprzeciw wobec ogólnie akceptowanych zasad i poglądów społecznych czy politycznych, określanych mianem „systemu”, nacisk na samodzielność (zasada DIY – Do It Yourself) itp.

Powstanie punk rocka

W połowie lat 70. w trzech różnych zakątkach świata pojawiły się: Ramones, Television, Blondie, Suicide, Patti Smith Group i Richard Hell & the Voidoids w Nowym Jorku (USA), The Saints w Brisbane (Australia) i Sex Pistols, The Damned i The Clash w Londynie (Wielka Brytania). Były one związane z lokalnymi scenami, które tworzyły zespoły i publiczność; koncerty odbywały się w niewielkich klubach nocnych (najbardziej znane: The 100 Club w Londynie, CBGB’s w Nowym Jorku, The Masque w Hollywood).

Zamierzeniem punk rocka był powrót do rock’n’rollowych korzeni muzyki rockowej. Spory wpływ na ten styl wywarła również muzyka reggae i ska.

Podkreślano prostotę punk rocka, zarówno w warstwie muzycznej, jak i literackiej, często rozumianą dosłownie (punkowy zin z tego okresu – Sniffin’ Glue zamieścił rysunek przedstawiający podstawowe chwyty gitarowe z podpisem: „To jest pierwszy akord, to jest następny, ten jest trzeci. Teraz załóż zespół”). Teksty piosenek w równie niespotykany dotychczas prowokacyjny sposób poruszały tematy miłości, seksualności, jak i polityki czy problemów młodych ludzi.

Zespoły punkrockowe, jak i ich fani oskarżani byli o nihilizm, bezmyślność, chuligaństwo – co jest prawdą w jednostkowych przypadkach, ogólnie jednak ich muzyka, strój, zachowanie były przejawem humoru, ironicznego podejścia do norm narzucanych przez społeczeństwo i kulturę. Negatywną opinię o punk rocku utwierdzały koncerty: wyzwiska padające ze sceny, rzucanie różnymi przedmiotami, dziwaczny taniec – pogo, stage diving, niszczenie instrumentów przez muzyków itp.; które dla postronnego obserwatora wyglądały raczej jak zamieszki.

Tak rozumiany punk rock był charakterystyczny dla lat 70., z czasem jednak uległ ewolucji. Powstały style post punk i nowa fala, będące efektem poszukiwań artystycznych zespołów punkrockowych i twórców nim zainspirowanych.

Druga fala punk rocka – hardcore punk

Dwóch punków z lat 80.

Lata 80. XX wieku przyniosły drugą falę zespołów wywodzących się bezpośrednio z ruchu punk. Przekaz zespołów grających hardcore punk był bardziej pozytywny. Zgadzając się z punkową tezą o bezsensie życia, nie ograniczały się tylko do opisywania beznadziei świata i jego instytucji. Zespoły takie jak: Dead Kennedys, Minor Threat, Cro-mags, Rollins Band, NOFX, Bad Religion, Conflict, Subhumans, Exploited i in. przedstawiały możliwe rozwiązania, np. organizowanie się i walkę o swoje prawa. Dużą popularność w tym czasie zdobyła także ideologia anarchistyczna, propagowana m.in. przez zespół Crass (zob.: anarcho-punk), a także ascetyczna ideologia straight edge, zainspirowana piosenką Minor Threat. Za sprawą zespołów takich jak Rites of Spring i Embrace narodziła się też bardziej melodyjna i zróżnicowana odmiana hardcore, tzw. emo core (od ang. słowa emotional), która w swej bardziej popowej postaci przeżywała w ciągu ostatnich lat renesans popularności.

Propagandowe hasło punków

Fenomenem drugiej fali punk rocka była idea „zrób to sam” (z ang. Do-It-Yourself) przejawiająca się m.in. w spontanicznym zakładaniu zespołów muzycznych, jak i czasopism tzw. zinów, a później nawet wytwórni muzycznych. Edytowane i wydawane w amatorski sposób, zazwyczaj w małym nakładzie, ziny dostarczały informacji na tematy muzyczne (wywiady, relacje z koncertów, recenzje płyt) i związane z samą kontrkulturą.

W samej muzyce następowała również ewolucja, rock and rollowa prostota zaczęła ustępować przed dążeniem do osiągania ekstremów w muzyce i fuzjami z innymi gatunkami muzycznymi, np. metalem.

Mimo że eksplozja punk rocka przeminęła, zespoły punkowe, jak i cała kontrkultura przetrwały. Renesans przyniosły lata 90., kiedy to za sprawą grup takich jak Green Day, Rancid czy The Offspring (często sympatyzujących ze skateboardingiem; zob. także: skate punk), punk rock stał się bardziej przystępny dla przeciętnego słuchacza, ale i bardziej komercyjny.

W przeszłości bycie punkiem często było równoważne ze zgodą na społeczne odrzucenie, ostracyzm ze strony większości, także rówieśników. To co dawniej szokowało – indywidualizm, wyrażający się zewnętrznie w sposobie ubierania, tatuaże, piercing itp. – staje się prawie powszechnie akceptowane.

Punk rock w Polsce

Do prekursorów tego gatunku w Polsce zalicza się takie zespoły, jak: KSU, Dezerter, Tilt, Deadlock, Brygada Kryzys, Armia, Siekiera.