Racławice (powiat gorlicki)
49°44′55″N 21°11′12″E/49,748611 21,186667
| wieś | |
 Zabytkowa kaplica sprzed 1850 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-323[4] |
| Tablice rejestracyjne |
KGR |
| SIMC |
0345101 |
Położenie na mapie gminy Biecz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorlickiego  | |
| 49°44′55″N 21°11′12″E/49,748611 21,186667[1]
| |
Racławice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Biecz, w dolinie potoku Sitniczanka i na wznoszących się nad nią wzgórzach Pogórza Ciężkowickiego[5].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego.
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii pw. św. Andrzeja Apostoła w Rożnowicach.
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0345118 | Dział | część wsi |
| 0345124 | Granice | część wsi |
| 0345130 | Wyręby | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Według Jana Długosza wieś wzmiankowana już była w 1235 i należała do Cedrona Teodora Jaksy herbu Gryf – wojewody krakowskiego. Miejscowość znajdowała się na ważnym szlaku komunikacyjnym łączącym Kraków z Bieczem. Wieś była często nawiedzana przez epidemie, w tym cholery, a także powodzie oraz kilkukrotne pożary, ostatni miał miejsce czwartego października 1949 r. w wyniku którego doszczętnie spłonęło 7 gospodarstw, w tym 17 budynków. 21 lipca 2017 roku wieś nawiedziła gwałtowna nawałnica, wskutek której zostało uszkodzonych kilkanaście słupów wysokiego napięcia, zniszczone zostały zabudowania gospodarcze, kilka domów straciło poszycia dachowe, a silny wiatr połamał wiele drzew, w tym wiekowe dęby i jesiony[8]. Uszkodzona została zabytkowa kaplica Duranów.
26 lipca 1910 roku w okresie zaboru austriackiego została powołana przez ówczesną Radę Gminy jednoklasowa szkoła mieszana. W 1927 roku założono ochotniczą straż pożarną na terenie Racławic, której pierwszym komendantem został Andrzej Olbrych, a prezesem Wojciech Róż.
28 maja 1945 roku w trakcie wyrębu lasu śmierć poniosło trzech młodych obywateli miejscowości mieszkających nad kapliczką, byli to bracia: 16 letni Edward i 19 letni Wilhelm Duran oraz ich 20 letni kuzyn Adam, którzy zostali śmiertelnie ranieni w trakcie wybuchu miny pozostawionej przez Niemców w czasie szybkiej ucieczki przed Armią Czerwoną. Jeden z nich po zawierusze wojennej planował wstąpić do seminarium duchownego. Pogrzeb ten zgromadził wielu mieszkańców Racławic, Rożnowic, a także okolicznych miejscowości i stał się wielka manifestacją niepodległościową. Wszyscy trzej spoczywają na cmentarzu parafialnym w pobliskich Rożnowicach.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[9].
- cmentarz wojenny nr 111 – miejsce pochówku żołnierzy poległych podczas bitwy pod Gorlicami w 1915 roku, w trakcie I wojny światowej. Zwłoki z terenu wioski były przewożone na grunt należący do rodziny Olbrychów na wozach zaprzężonych w krowy przez Wojciecha Durana wraz ze swoją bratową Anielą, której mąż w tym czasie brał udział w walkach frontowych. Na cmentarzu spoczywa również jeden żołnierz niemiecki poległy pod koniec drugiej wojny światowej, od zbłąkanej kuli samolotowej 16 stycznia 1945 roku.
Inne zabytki
[edytuj | edytuj kod]- kaplica Trójcy Świętej – zbudowana około 1850 r.[10] z fundacji Macieja Duran. Wzniesiona z kamienia, otynkowana, na wysokim podmurowaniu, kryta dachówką. Szczyt wydzielony gzymsem, a w nim prostokątna wnęka z polichromowaną figurą św. Jana Nepomucena z połowy XIX wieku. Dach kryty dachówką, dwuspadowy. Okna niewielkich rozmiarów rozmieszczone symetrycznie po stronie wschodniej i zachodniej.
Wyposażenie:
- ołtarz ludowy z obrazem Trójcy Świętej, z XIX wieku;
- rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego o cechach późnogotyckich (XVI w.) z późniejszą koroną;
- krucyfiks ludowy z XVIII–XIX wieku;
- neogotycki ołtarzyk Najświętszej Panny Maryji Niepokalanie Poczętej w rzeźbionym obramowaniu, ludowy z XIX wieku;
- zabytkowa drewniana, zdobiona malowidłami i złoceniami lampa.
Obiekt został poddany gruntownej renowacji w 2005 roku.
Klucz od kaplicy znajduje się w domu rodziny Duran mieszkającej nad obiektem, nr domu 104.
- cmentarz choleryczny – założony na stoku południowym od centrum miejscowości, w przysiółku Wygon, po pierwszej epidemii cholery zawleczonej najprawdopodobniej przez powstańców powracających z walk Powstania Listopadowego. Cmentarz był użytkowany kilkukrotnie. Obecnie jego miejsce wskazuje drewniany krzyż pośród zadrzewień.
- szwedzka mogiła – w pobliżu szkoły zachował się kurhan zwany przez mieszkańców szwedzką mogiłą. Według podań ustnych jest on miejscem pochówku 30 okolicznych chłopów poległych w walce ze Szwedami w trakcie potopu szwedzkiego 22 października 1631 lub w 1655 roku. Istnieje hipoteza, że jest on miejscem pogańskiego kultu sprzed przyjęcia chrześcijaństwa przez ludność na tych ziemiach. Na szczycie kurhanu stoi figura Najświętszego Serca Pana Jezusa, ufundowana w 1811 roku przez ówczesnego proboszcza rożnowickiego ks. Chalińskiego, odnowiona w 2005 roku.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 113723
- ↑ Wieś Racławice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-11-28], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-11-28].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1054 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Pogórze Ciężkowickie i Strzyżowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 978-83-7605-211-3.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 18, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2013-04-24].
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Tomasz Stasiowski, haloGORLICE.info - Łużna, Racławice, Binarowa: Burza zrywała dachy, łamała drzewa [online] [dostęp 2017-07-22] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
- ↑ Strona Gminy
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Cecylia Juruś Racławice: legendy i fakty, Poligrafia Redemptorystów, Tuchów 2006, ISBN 83-86744-09-X
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Racławice (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 367.
