Rada Europejska

Rada Europejska
*European Council*
Język roboczy	angielski
Siedziba	Bruksela
Członkowie	prezydenci/premierzy 27 państw+
Przewodniczący Rady Europejskiej	António Costa
Utworzenie	[1961], 1974, 1977, 1983, 1987, 1993, 2009
	Strona internetowa

Ten artykuł od 2024-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Rada Europejska (ang. European Council) – instytucja Unii Europejskiej mająca za zadanie wyznaczanie kierunków jej rozwoju i polityki.

Historia Rady Europejskiej

Rada Europejska wywodzi się z nieformalnych spotkań szefów rządów państw członkowskich wspólnot europejskich (tzw. spotkania na szczycie) odbywanych nieregularnie od 1961. Ich inicjatorem był Charles de Gaulle. W czasie konferencji na szczycie w Paryżu w dniach 9 i 10 grudnia 1974 zdecydowano o zinstytucjonalizowaniu tych spotkań i nazwano je Radą Europejską, pod silnym wpływem Valéry’ego Giscarda d’Estainga (ówczesnego prezydenta Francji). Pierwsze posiedzenie Rady miało miejsce w Dublinie w marcu 1975. Spotkania Rady odbywały się odtąd średnio 2 lub 3 razy w roku: raz na pół roku w państwie sprawującym aktualnie prezydencję, zaś ewentualne dodatkowe obrady zwykle w Brukseli.

Kolejnym krokiem w formalizacji spotkań na szczycie była Deklaracja londyńska przyjęta podczas obrad Rady Europejskiej w 1977. Określono wtedy między innymi liczebność delegacji towarzyszących głowom państw lub rządów, sposób wydawania oficjalnych komunikatów i przygotowywania porządku dziennego obrad. Ważne postanowienia dotyczące Rady zawierała również uroczysta deklaracja o Unii Europejskiej, uchwalona 19 czerwca 1983 w Stuttgarcie.

Rada Europejska początkowo nie miała umocowania międzynarodowoprawnego. Podstawę traktatową jej funkcjonowania stworzył dopiero Jednolity akt europejski, który wszedł w życie w 1987. Traktat z Maastricht, ustanawiający Unię Europejską, zmienił umocowanie Rady, która w 1993 stała się organem UE, a nie wspólnot. Z formalnego punktu widzenia Rada Europejska była wtedy jedynym organem Unii Europejskiej – inne główne instytucje były nadal organami wspólnot europejskich, z których Unia jedynie korzystała.

Traktat lizboński^[1] potwierdził status Rady Europejskiej jako instytucji Unii Europejskiej, dokonał jednak pewnych zmian proceduralnych.

Skład

Rada Europejska składa się z głów państw lub szefów rządów państw członkowskich (większość państw jest aktualnie reprezentowana przez premierów, z wyjątkiem Cypru, Francji, Litwy i Rumunii, które są reprezentowane przez prezydentów^[2]) oraz jej przewodniczącego (wybieranego przez Radę Europejską na 2,5-letnią kadencję) i przewodniczącego Komisji Europejskiej. W jej pracach bierze też udział wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Jeśli wymaga tego porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą podjąć decyzję, by każdemu z nich towarzyszył minister, a w przypadku przewodniczącego Komisji jeden z członków Komisji. Rada Europejska może zaprosić na swe posiedzenie przewodniczącego Parlamentu Europejskiego.

Członkowie Rady Europejskiej (stan na 1 grudnia 2024)
Osoba	Funkcja		Partia krajowa
António Costa	przewodniczący Rady Europejskiej	Partia Europejskich Socjalistów	Partia Socjalistyczna
Ursula von der Leyen	przewodniczący Komisji Europejskiej	Europejska Partia Ludowa	Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna
Karl Nehammer	kanclerz Austrii	Europejska Partia Ludowa	Austriacka Partia Ludowa
Alexander De Croo	premier Belgii	Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy	Flamandzcy Liberałowie i Demokraci
Dimityr Gławczew	premier Bułgarii	niezrzeszony	niezależny
Andrej Plenković	premier Chorwacji	Europejska Partia Ludowa	Chorwacka Wspólnota Demokratyczna
Nikos Christodulidis	prezydent Cypru	niezrzeszony	niezależny
Petr Fiala	premier Czech	Partia Europejskich Konserwatystów i Reformatorów	Obywatelska Partia Demokratyczna
Mette Frederiksen	premier Danii	Partia Europejskich Socjalistów	Socialdemokraterne
Kristen Michal	premier Estonii	Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy	Estońska Partia Reform
Petteri Orpo	premier Finlandii	Europejska Partia Ludowa	Partia Koalicji Narodowej
Emmanuel Macron	prezydent Francji	Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy	En Marche!
Kiriakos Mitsotakis	premier Grecji	Europejska Partia Ludowa	Nowa Demokracja
Pedro Sánchez	premier Hiszpanii	Partia Europejskich Socjalistów	Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza
Dick Schoof	premier Holandii	niezrzeszony	niezależny
Simon Harris	premier Irlandii	Europejska Partia Ludowa	Fine Gael
Gitanas Nausėda	prezydent Litwy	niezrzeszony	niezależny
Luc Frieden	premier Luksemburga	Europejska Partia Ludowa	Chrześcijańsko-Społeczna Partia Ludowa
Evika Siliņa	premier Łotwy	Europejska Partia Ludowa	Nowa Jedność
Robert Abela	premier Malty	Partia Europejskich Socjalistów	Partia Pracy
Olaf Scholz	kanclerz Niemiec	Partia Europejskich Socjalistów	Socjaldemokratyczna Partia Niemiec
Donald Tusk	premier Polski	Europejska Partia Ludowa	Platforma Obywatelska
Luís Montenegro	premier Portugalii	Europejska Partia Ludowa	Partia Socjaldemokratyczna
Klaus Iohannis	prezydent Rumunii	Europejska Partia Ludowa	niezależny
Robert Fico	premier Słowacji	niezrzeszony	SMER-SD
Robert Golob	premier Słowenii	Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy	Ruch Wolności
Ulf Kristersson	premier Szwecji	Europejska Partia Ludowa	Umiarkowana Partia Koalicyjna
Viktor Orbán	premier Węgier	Patrioci za Europą	Fidesz
Giorgia Meloni	premier Włoch	Partia Europejskich Konserwatystów i Reformatorów	Bracia Włosi

Przewodniczący Rady Europejskiej

Osobny artykuł: Przewodniczący Rady Europejskiej.

Tryb działania

Rada Europejska zbiera się dwa razy w ciągu półrocza. Gdy wymaga tego sytuacja, przewodniczący Rady Europejskiej może podjąć decyzję o zwołaniu nadzwyczajnego posiedzenia. Rada Europejska podejmuje decyzje zazwyczaj w drodze konsensusu, jednak traktaty przewidują kilka sytuacji, kiedy podejmuje decyzje w drodze głosowania. Przewodniczący Rady Europejskiej i przewodniczący Komisji nie biorą udziału w głosowaniu. W razie głosowania każdy z członków Rady Europejskiej może otrzymać pełnomocnictwo od co najwyżej jednego pozostałego członka. Rada Europejska podejmuje większością zwykłą decyzje w sprawach proceduralnych i uchwala regulamin wewnętrzny.

Uprawnienia

Głównym zadaniem Rady Europejskiej jest nadawanie impulsów do rozwoju i określanie ogólnych kierunków i priorytetów politycznych. Ma więc w tym zakresie charakter stricte polityczny. Traktaty przyznały jednak Radzie Europejskiej szereg uprawnień szczegółowych, nie tylko politycznych.

Rada Europejska określa strategiczne cele w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz podejmuje w tym zakresie niezbędne decyzje. Rada Europejska może jednomyślnie podjąć decyzję o ustanowieniu wspólnej europejskiej obrony^[3]. Rada Europejska posiada także uprawnienia decyzyjne w niektórych kwestiach związanych z przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

Państwo uznające, że projekt aktu prawnego Unii mógłby naruszyć podstawowe aspekty jego systemu zabezpieczenia społecznego lub wymiaru sprawiedliwości, może zażądać przedłożenia tej kwestii Radzie Europejskiej. Procedura prawodawcza ulega wtedy zawieszeniu. Jeśli Rada Europejska nie znajdzie rozwiązania kompromisowego w tym zakresie, procedura prawodawcza ulega zakończeniu.

Rada Europejska ma też istotny wpływ na proces przyjmowania nowych członków – określa bowiem ogólne wytyczne co do negocjacji z państwem kandydującym. Analogiczne wytyczne formułuje w przypadku negocjacji z państwem pragnącym z Unii wystąpić.

Rada Europejska stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji lub 1/3 państw członkowskich, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić poważne i stałe naruszenie wartości demokratycznych lub praw człowieka w jednym z państw członkowskich. Państwo zainteresowane nie bierze udziału w głosowaniu. W takim przypadku Rada Unii Europejskiej może zawiesić niektóre prawa takiego państwa.

Rada Europejska określa również kolejność sprawowania prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Ma również prawo określenia kolejności rotacji stanowisk komisarzy w sytuacji, gdy komisarzy jest mniej niż państw członkowskich.

Rada Europejska posiada także istotne kompetencje kreacyjne – władzę wybierania pewnych organów i instytucji UE. M.in.

wybiera przewodniczącego Rady Europejskiej,
mianuje wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (za zgodą przewodniczącego Komisji),
wskazuje, biorąc pod uwagę wynik wyborów do Parlamentu Europejskiego, kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej (wybieranego przez Parlament Europejski),
mianuje zatwierdzony przez Parlament Europejski skład Komisji,
wybiera prezesa, wiceprezesa i członków Zarządu Europejskiego Banku Centralnego.

Rada Europejska nie pełni funkcji prawodawczych.

Przypisy

↑ Instytucje Unii Europejskiej [online] [dostęp 2017-11-26] .
↑ Members of the European Council – Consilium [online], www.consilium.europa.eu [dostęp 2018-10-25] .
↑ K. Wojtaszczyk: Integracja europejska. Wstęp, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne Warszawa 2006, s. 95–98, ISBN 83-60501-05-X.

Linki zewnętrzne

Oficjalna witryna Rady Europejskiej

[1] Instytucje Unii Europejskiej [online] [dostęp 2017-11-26] .

[skład-2] Members of the European Council – Consilium [online], www.consilium.europa.eu [dostęp 2018-10-25] .

[3] K. Wojtaszczyk: Integracja europejska. Wstęp, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne Warszawa 2006, s. 95–98, ISBN 83-60501-05-X.

[1]

[2]

[3]

Przewodniczący Rady Europejskiej	Costa (nie głosuje)
Członkowie Rady Europejskiej (27)	Nehammer (AT) De Croo (BE) Gławczew (BG) Plenković (HR) Christodulidis (CY) Fiala (CZ) Frederiksen (DK) Michal (EE) Orpo (FI) Macron (FR) Scholz (DE) Mitsotakis (GR) Orbán (HU) Harris (IE) Meloni (IT) Siliņa (LV) Nausėda (LT) Frieden (LU) Abela (MT) Schoof (NL) Tusk (PL) Montenegro (PT) Iohannis (RO) Fico (SK) Golob (SI) Sánchez (ES) Kristersson (SE)
Przewodniczący Komisji Europejskiej	Von der Leyen (nie głosuje)
Przedstawiciele organów Unii Europejskiej	Kallas (wysoki przedstawiciel) (nie głosuje) Metsola (przewodniczący PE) (na zaproszenie, nie głosuje)

Instytucje UE	Parlament Europejski przewodniczący poseł okręgi wyborcze wybory grupy polityczne stałe komitety Rada Europejska przewodniczący Rada UE prezydencja Komisja Europejska przewodniczący Wysoki przedstawiciel Trybunał Sprawiedliwości UE Sąd Trybunał Sprawiedliwości lista członków TSUE Europejski Bank Centralny Europejski Trybunał Obrachunkowy
Grupa EBI	Europejski Bank Inwestycyjny Europejski Fundusz Inwestycyjny
Organy doradcze	Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny Europejski Komitet Regionów
Organy międzyinstytucjonalne	Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Europejski Inspektor Ochrony Danych Europejski Urząd Doboru Kadr Europejska Szkoła Administracji Urząd Publikacji Unii Europejskiej
Zdecentralizowane	agencje, zdecentralizowane jednostki niezależne, jednostki korporacyjne i wspólne przedsięwzięcia Unii Europejskiej oraz Euroatomu
Prawo	acquis procedura legislacyjna traktaty rozporządzenia dyrektywy decyzje Europejska Inicjatywa Obywatelska zalecenia opinie
Inne	unia gospodarcza i walutowa Eurogrupa rozszerzenia relacje zagraniczne europejskie partie polityczne budżet UE Dom Historii Europejskiej