Rak podstawnokomórkowy skóry
| carcinoma basocellulare | |
 Rak podstawnokomórkowy skóry | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 |
C44 |
|---|---|
Rak podstawnokomórkowy skóry (łac. carcinoma basocellulare, basalioma, ang. basal cell carcinoma, BCC) – najczęstszy nowotwór złośliwy skóry[1] i najczęstszy nowotwór złośliwy u osób rasy białej[2], charakteryzujący się niskim stopniem złośliwości, powolnym wzrostem i bardzo rzadkim przerzutowaniem. Nowotwór ten ma szereg nazw synonimicznych i eponimów, m.in.: ulcus Jacobi, ulcus rodens, wrzód drążący Krompechera (tumor Krompecheri), epithelioma basocellulare, adnexoblastoma[3].
Epidemiologia
[edytuj | edytuj kod]BCC jest najczęstszym nowotworem złośliwym skóry. Według Skin Cancer Foundation w USA corocznie 800000 ludzi zapada na tę chorobę. Częstość zachorowań rośnie z wiekiem i jest większa u ludzi rasy białej. Dotyczy głównie osób nadmiernie narażonych na promieniowanie ultrafioletowe światła słonecznego[1] (rolnicy, żeglarze, osoby opalające się, itp.). W zespole Gorlina istnieje genetycznie uwarunkowana skłonność do powstawania raków podstawnokomórkowych skóry, spowodowana mutacją w genie PTCH2 w locus 9q22.3.
Objawy i przebieg
[edytuj | edytuj kod]Charakter wykwitów pierwotnych w BCC może być mocno zróżnicowany, stąd w zależności od cech morfologicznych nowotworu wyróżniamy następujące odmiany:
- Rak podstawnokomórkowy guzkowy (carcinoma basocellulare nodosum) – najczęstsza postać BCC, wykwit ma charakter niezapalnego guzka otoczonego charakterystycznym, niezapalnym, perełkowatym wałem. W części środkowej guzka może występować bliznowacenie.
- Rak podstawnokomórkowy wrzodziejący (carcinoma basocellulare exulcerans, historyczna nazwa: wrzód drążący – ulcus rodens) – postać charakteryzująca się głębokim nacieczeniem podstawy guza, mogącym prowadzić do niszczenia mięśni i kości. Charakterystyczny dla obrazu klinicznego BCC wał otaczający guzek może być w tej postaci ledwo dostrzegalny.
- Rak podstawnokomórkowy barwnikowy (carcinoma basocellulare pigmentosum)
- Rak podstawnokomórkowy twardzinopodobny (carcinoma basocellulare morpheiforme) – ma charakter porcelanowej barwy guzka, zazwyczaj nie ulegającego rozpadowi.
- Rak podstawnokomórkowy torbielowaty (carcinoma basocellulare cysticum) – postać lokalizująca się zwykle na powiekach, w której wykwitem pierwotnym są małe, przezroczyste guzki.
- Rak podstawnokomórkowy powierzchowny (carcinoma basocellulare superficiale) – postać o łagodnym i bardzo przewlekłym przebiegu, w której powierzchowne wykwity są na ogół liczne, dobrze odgraniczone, i charakteryzują się bardzo powolnym szerzeniem. Obecny jest lekko wyniosły wał wokół pojedynczej zmiany. Najczęstszą lokalizacją tej postaci nowotworu jest tułów; odmianą postaci powierzchownej jest tzw. guz Arninga (carcinoma basocellulare superficiale multicentricum).
Ogólnie wszystkie odmiany BCC charakteryzują się powolnym przebiegiem i typową lokalizacją na skórze twarzy, nigdy nie uszkadzają gałki ocznej i nie zajmują błon śluzowych. z wyjątkiem postaci wrzodziejącej, naciekają podścielisko tylko w nieznacznym stopniu.
Inną charakterystyczną cechą BCC jest tylko wyjątkowe występowanie przerzutów. Opisano pojedyncze przypadki przerzutów raka podstawnokomórkowego do węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych.
Różnicowanie
[edytuj | edytuj kod]Postać guzkowa BCC
[edytuj | edytuj kod]- Gruźlica toczniowa (tuberculosis luposa)
- Toczeń rumieniowaty przewlekły (DLE)
Postać wrzodziejąca
[edytuj | edytuj kod]- Rak kolczystokomórkowy skóry (carcinoma spinocellulare)
Postać barwnikowa
[edytuj | edytuj kod]- Czerniak złośliwy (melanoma)
Postać powierzchowna
[edytuj | edytuj kod]- Choroba Bowena (morbus Boweni)
- Łuszczyca zadawniona (psorasis inveterata)
- Liszaj płaski barwnikowy (lichen planus pigmentosus)
Leczenie
[edytuj | edytuj kod]- Chirurgiczne usunięcie tkanki nowotworowej z mikroskopową kontrolą granic usuwanej zmiany (metoda Mohsa)[3]
- Krioterapia
- Terapia fotodynamiczna (PDT).
- Maść 5-fluorouracylowa (5%)
- Doogniskowe iniekcje interferonu.
Klasyfikacja ICD10
[edytuj | edytuj kod]| kod ICD10 | nazwa choroby |
|---|---|
| ICD-10: C44 | Inne nowotwory złośliwe skóry |
| ICD-10: C44.0 | Skóra wargi |
| ICD-10: C44.1 | Skóra powieki, łącznie z kątem oka |
| ICD-10: C44.2 | Skóra ucha i przewodu słuchowego zewnętrznego |
| ICD-10: C44.3 | Skóra innych i nieokreślonych części twarzy |
| ICD-10: C44.4 | Skóra owłosiona głowy i szyi |
| ICD-10: C44.5 | Skóra tułowia |
| ICD-10: C44.6 | Skóra kończyny górnej, łącznie z barkiem |
| ICD-10: C44.7 | Skóra kończyny dolnej, łącznie z biodrem |
| ICD-10: C44.8 | Zmiany przekraczające granice określone kodami |
| ICD-10: C44.9 | Nowotwór złośliwy skóry, nieokreślony |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b "MedlinePlus Medical Encyclopedia: Basal cell carcinoma" (symptoms/treatment), U.S. National Library of Medicine, 8600 Rockville Pike, Bethesda, MD, and National Institutes of Health, USA, October 2007, webpage: BCC.
- ↑ CSM Wong, RC Strange, JT Lear. Basal cell carcinoma.. „BMJ”. 327 (7418), s. 794-8, Oct 2003. DOI: 10.1136/bmj.327.7418.794. [1]
- ↑ a b Mark H. Beers, Robert S. Porter, Thomas V. Jones, Justin L. Kaplan, Michael Berkwits(Redaktorzy): The Merck Manual-Podręcznik diagnostyki i terapii. Elsevier Urban&Partner, 2006, s. 1336-1337, język polski, ISBN 978-83-60290-99-6
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową PZWL 2005, ISBN 83-200-3367-5.
- Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała Patologia znaczy słowo o chorobie. T. 2. Wydawnictwo Polskiej Akademii Umiejętności, Kraków 2003. ISBN 83-88857-65-7.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Artykuł w eMedicine (ang.)
- BCC na stronie Skin Cancer Foundation (ang.)
- BCC w DermNetNZ (ang.)
- BCC w Derm Atlas (ang.)
