Rudawka (rodzaj ssaków)
| Pteropus | |||
| Brisson, 1762[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – rudawka żałobna (P. alecto) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
rudawka | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Vespertilio vampirus niger Kerr, 1792 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Rudawka[6] (Pteropus) – rodzaj ssaków z podrodziny Pteropodinae w obrębie rodziny rudawkowatych (Pteropodidae). Nazywane są również kalongami lub lisami latającymi. Wiele gatunków jest zagrożonych wyginięciem, ze względu na wysoki poziom polowań w celach konsumpcyjnych, bądź medycznych. Zwierzęta są także zabijane dla sportu.
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w strefie tropikalnej i subtropikalnej Australii, Afryki, Azji i Oceanii[7][8][9][10].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 92–370 mm, długość ucha 9–42 mm, długość tylnej stopy 26–78 mm, długość przedramienia 80–230 mm; masa ciała 92–1500 g[8][10]. Gatunki zaliczane do tego rodzaju są największymi nietoperzami na świecie. Rozpiętość ich skrzydeł sięga do 1,7 m (P. medius). Żywią się kwiatami, nektarem i owocami. Odpoczywają w dużych stadach uwieszone na gałęziach, z głową skierowaną w dół.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1762 roku francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson w książce swojego autorstwa o tytule Regnum animale in classes IX. distributum, sive, Synopsis methodica[b][1]. Brisson w swoim pierwotnym opisie nie wymienił żadnego gatunku, w ramach późniejszego oznaczenia w 1998 roku Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej na gatunek typowy wyznaczyła rudawkę mauritiuską (P. niger)[11].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Pteropus: gr. πτερόπους pteropous ‘skrzydłostopy’, od πτερον pteron ‘skrzydło’; πους pous, ποδος podos ‘stopa’[12].
- Spectrum: łac. spectrum ‘zjawa, widmo’, od specere ‘patrzeć na’[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vespertilio vampyrus Linnaeus, 1758.
- Eunycteris: gr. ευ eu ‘typowy’; νυκτερις nukteris, νυκτεριδος nukteridos ‘nietoperz’[14]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Pteropus phaiops Temminck, 1825 (= Pteropus rufus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803).
- Pselaphon: gr. ψηλαφαω pselaphao ‘szukać po omacku’[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Pteropus ursinus Temminck, 1837 (Pteropus pselaphon Lay, 1829).
- Sericonycteris: gr. σηρικον sērikon ‘jedwab’; νυκτερις nukteris, νυκτεριδος nukteridos ‘nietoperz’[16]. Gatunek typowy: Matschie wymienił kilka gatunków – Pteropus capistratus W. Peters, 1876, Pteropus rubricollis Siebold, 1824 (= Pteropus dasymallus Temminck, 1825), Pteropus heudei Matschie, 1899[c], Pteropus molossinus Temminck, 1853, Pteropus personatus Temminck, 1825, Pteropus temminckii W. Peters, 1867, Pteropus petersi Matschie, 1899 (= Pteropus temminckii W. Peters, 1867) i Pteropus woodfordi O. Thomas, 1888 – z których gatunkiem typowym jest Pteropus rubricollis Siebold, 1824 (= Pteropus dasymallus Temminck, 1825).
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[17][10][7][6]:
- Pteropus personatus Temminck, 1825 – rudawka zamaskowana
- Pteropus lombocensis Dobson, 1878 – rudawka plantacjowa
- Pteropus scapulatus W. Peters, 1862 – rudawka eukaliptusowa
- Pteropus macrotis W. Peters, 1867 – rudawka wielkoucha
- Pteropus gilliardi Van Deusen, 1969 – rudawka samotna
- Pteropus mahaganus Sanborn, 1931 – rudawka mahagańska
- Pteropus woodfordi O. Thomas, 1888 – rudawka najmniejsza
- Pteropus molossinus Temminck, 1853 – rudawka mikronezyjska
- Pteropus pelagicus Kittlitz, 1836 – rudawka wyspowa
- Pteropus tokudae Tate, 1934 – rudawka guamska – takson wymarły około 1968 roku[18].
- Pteropus ornatus J.E. Gray, 1870 – rudawka ozdobna
- Pteropus ocularis W. Peters, 1867 – rudawka seramska
- Pteropus neohibernicus W. Peters, 1876 – rudawka duża
- Pteropus griseus (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810) – rudawka szara
- Pteropus admiralitatum O. Thomas, 1894 – rudawka admiralska
- Pteropus speciosus K. Andersen, 1908 – rudawka piękna
- Pteropus hypomelanus Temminck, 1853 – rudawka zmienna
- Pteropus brunneus Dobson, 1878 – rudawka ciemna – takson wymarły pod koniec XIX wieku[19].
- Pteropus melanotus Blyth, 1863 – rudawka czarnoucha
- Pteropus alecto Temminck, 1837 – rudawka żałobna
- Pteropus conspicillatus Gould, 1850 – rudawka okularowa
- Pteropus pohlei Stein, 1933 – rudawka tropikalna
- Pteropus mariannus Desmarest, 1822 – rudawka mariańska
- Pteropus pelewensis K. Andersen, 1908 – rudawka pelewska
- Pteropus tonganus Quoy & Gaimard, 1830 – rudawka pacyficzna
- Pteropus ualanus W. Peters, 1883 – rudawka nadbrzeżna
- Pteropus faunulus G.S. Miller, 1902 – rudawka nikobarska
- Pteropus howensis Troughton, 1931 – rudawka atolowa
- Pteropus capistratus W. Peters, 1876 – rudawka maskowa
- Pteropus ennisae Flannery & J.P. White, 1991
- Pteropus vetulus Jouan, 1863 – rudawka nowokaledońska
- Pteropus samoensis Peale, 1848 – rudawka samoańska
- Pteropus coxi K.M. Helgen, L.E. Helgen & D.E. Wilson, 2009 – rudawka zapomniana – takson wymarły, znany tylko z jednego okazu muzealnego[20].
- Pteropus allenorum K.M. Helgen, J.E. Helgen & D.E. Wilson, 2009 – rudawka muzealna – takson wymarły, znany tylko z jednego okazu muzealnego[21].
- Pteropus fundatus Felten & Kock, 1972 – rudawka nizinna
- Pteropus anetianus (J.E. Gray, 1870) – rudawka biała
- Pteropus tuberculatus W. Peters, 1869 – rudawka eremicka
- Pteropus nitendiensis Sanborn, 1930 – rudawka namorzynowa
- Pteropus rayneri J.E. Gray, 1870 – rudawka salomońska
- Pteropus cognatus K. Andersen, 1908 – rudawka makirska
- Pteropus rennelli Troughton, 1929 – rudawka rafowa
- Pteropus temminckii W. Peters, 1867 – rudawka okazała
- Pteropus poliocephalus Temminck, 1825 – rudawka szarogłowa
- Pteropus livingstonii J.E. Gray, 1866 – rudawka komorska
- Pteropus voeltzkowi Matschie, 1909 – rudawka pembańska
- Pteropus dasymallus Temminck, 1825 – rudawka figowa
- Pteropus pselaphon G.T. Lay, 1829 – rudawka bonińska
- Pteropus pilosus K. Andersen, 1908 – rudawka owłosiona – takson wymarły przed 1874 rokiem[22].
- Pteropus pumilus G.S. Miller, 1910 – rudawka karłowata
- Pteropus lylei K. Andersen, 1908 – rudawka złotoszyja
- Pteropus medius Temminck, 1825 – rudawka wielka
- Pteropus rodricensis Dobson, 1878 – rudawka gromadna
- Pteropus vampyrus (Linnaeus, 1758) – rudawka malajska
- Pteropus intermedius K. Andersen, 1908
- Pteropus aldabrensis F.W. True, 1893 – rudawka aldabrańska
- Pteropus rufus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 – rudawka madagaskarska
- Pteropus seychellensis Milne-Edwards, 1878 – rudawka seszelska
- Pteropus niger (Kerr, 1792) – rudawka mauritiuska
- Pteropus subniger (Kerr, 1792) – rudawka maskareńska – takson wymarły pomiędzy 1864 a 1873 rokiem[23].
- Pteropus aruensis W. Peters, 1867 – rudawka aruańska
- Pteropus keyensis W. Peters, 1867 – rudawka pustelnicza
- Pteropus melanopogon W. Peters, 1867 – rudawka czarnobroda
- Pteropus chrysoproctus Temminck, 1837 – rudawka molucka
- Pteropus caniceps J.E. Gray, 1870 – rudawka popielatogłowa
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b M.J. Brisson: Regnum animale in classes IX. distributum, sive, Synopsis methodica : sistens generalem animalium distributionem in classes IX, & duarum primarum classium, quadrupedum scilicet & cetaceorum, particularem divisionem in ordines, sectiones, genera & species: cum brevi cujusque speciei descriptione, citationibus auctorum de iis tractantium, nominibus eis ab ipsis & nationibus impositis, nominibusque vulgaribus. Lugduni Batavorum: Theodorum Haak, 1762, s. 13, 153. (łac.).
- ↑ B.G. de Lacépède: Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammifères. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 15. (fr.).
- ↑ J. E. Gray. A revision of the genera of pteropine bats (Pteropidae), and the descriptions of some apparently undescribed species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 64, 1866. (ang.).
- ↑ J. E. Gray: Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum. London: Printed by order of the Trustees, 1870, s. 110. (ang.).
- ↑ P. Matschie: Die Fledermäuse des Berliner Museums für Naturkunde. 1. Lieferung. Die Megachiroptera des Berliner Museums für Naturkunde. Berlin: G. Reimer, 1899, s. 7, 30. (niem.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 83-86. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 106–114. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b N. Giannini, C. Burgin, V. Van Cakenberghe, S. Tsang, S. Hintsche, T. Lavery, F. Bonaccorso, F. Almeida & B. O’Toole: Family Pteropodidae (Old World Fruit Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 136–162. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Pteropus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23].
- ↑ a b c Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 460–465. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ a b ICZN. Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenciatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 596.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 638.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 277.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 588.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 629.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-31]. (ang.).
- ↑ F.J. Bonaccorso i inni, Pteropus tokudae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-01-23] (ang.).
- ↑ S.M. Tsang, Pteropus brunneus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-01-23] (ang.).
- ↑ S.M. Tsang, Pteropus coxi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-01-23] (ang.).
- ↑ S.M. Tsang, Pteropus allenorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-01-23] (ang.).
- ↑ F.J. Bonaccorso, K. Helgen, A. Allison, Pteropus pilosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-01-23] (ang.).
- ↑ S. Mickleburgh i inni, Pteropus subniger, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-01-23] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).