Ryszard Bolesławski

Ryszard Bolesławski

Prawdziwe imię i nazwisko	Bolesław Srzednicki
Data i miejsce urodzenia	4 lutego 1889 Mohylów Podolski (Imperium Rosyjskie)
Data i miejsce śmierci	17 stycznia 1937 Los Angeles
Zawód	reżyser filmowy i teatralny

Ryszard Bolesławski, prawdziwe nazwisko Ryszard Srzednicki, znany też jako Richard Boleslawski, Richard Boleslavsky (ur. 4 lutego 1889 w Mohylowie Podolskim, zm. 17 stycznia 1937 w Hollywood) – polski reżyser filmowy i teatralny. W latach 30. należał do czołówki reżyserskiej Hollywood.

Życiorys

Ryszard Srzednicki urodził się 4 lutego 1889 roku w Mohylowie Podolskim w rodzinie Walentego Srzednickiego (zm. 1903) i Klotyldy z Krajewskich Pomian-Srzednickiej (zm. 1913). Po śmierci ojca przeprowadził się z matką do Odessy, gdzie w 1906 roku ukończył szkołę realną. Kształcił się na wyższej uczelni technicznej i na Uniwersytecie w Odessie, zamierzając poświęcić się dziedzinie rolnictwa.

W Odessie występował m.in. w amatorskich przedstawieniach teatralnych, a następnie grał w trupie wędrownej. W 1908 roku zdał egzamin do Moskiewskiego Akademickiego Teatru Artystycznego w Moskwie. Do 1915 roku pracował jako aktor MChAT, a od roku 1912 jako organizator, reżyser i aktor „1. Studia” MChAT. Od 1915 roku służył w wojsku carskim i brał udział w I wojnie światowej. Po ukończeniu Twerskiej Szkoły Oficerów Kawalerii został powołany do jednego z dwóch szwadronów kawalerii Legionu Puławskiego (później przekształconych w 1 pułk Ułanów Krechowieckich), w którym służył do rozwiązania tego pułku po przewrocie bolszewickim w 1917 roku. Wrócił do Moskwy i do MChAT, ale około 1920 roku uciekł do Polski.

Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 1 pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, będąc wtedy równocześnie twórcą filmów na potrzeby Wojska Polskiego. 8 stycznia 1924 roku został zatwierdzony w stopniu podporucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 250. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. Posiadał przydział w rezerwie do 26 pułku ułanów. W 1934 roku w ewidencji Wojska Polskiego figurował na „liście oficerów o nieznanych adresach”.

W Polsce był modernizatorem inscenizacji teatru polskiego (Mieszczanin szlachcicem Molière’a) i nakręcił m.in. Cud nad Wisłą w 1921 roku. W lutym 1921 roku wyjechał z Polski: pracował najpierw w Berlinie, a następnie w Paryżu. We wrześniu 1922 roku wraz z zespołem kabaretowym Marii Kuzniecowej wyjechał na występy do Stanów Zjednoczonych, gdzie pozostał na stałe.

W latach 1924–1929 był dyrektorem inscenizacji w American Laboratory Theatre w Nowym Jorku. Organizacja wpierw została założona jako szkoła aktorska przez niego i byłą aktorkę MChAT Marię Uspienską. Po roku 1929 Bolesławski stał się jednym z najbardziej znanych reżyserów filmowych. Jego nazwisko znajduje się na Hollywood Walk of Fame przy 7021 Hollywood Boulevard. W 1933 roku zrealizował tam Ostatnią cesarzową, a w 1936 roku Ogród Allaha z Marlene Dietrich – jeden z pierwszych kolorowych filmów w historii. Za zdjęcia do tego filmu W. Howard Greene, Harold Rosson otrzymali w 1937 roku honorowego Oscara.

Zmarł 17 stycznia 1937 roku w Hollywood na atak serca. Został pochowany na Calvary Cemetery w East Los Angeles.

Dzieła

• Wspomnienia wydane po angielsku w Stanach Zjednoczonych: The Way of the Lancer i Lances Down (obie książki 1932).
• Six Lessons in Dramatic Art 1933.

Filmografia

Filmy

• 1918: Tri wstrieczi (w Rosji)
• 1920: Bohaterstwo polskiego skauta (w Polsce)
• 1921: Cud nad Wisłą (w Polsce)

W Stanach Zjednoczonych:

• 1929: The Grand Parade
• 1930: The Last of the Lone Wolf
• 1930: Treasure Girl
• 1931: The Gay Diplomat
• 1931: Woman Pursued
• 1932: Ostatnia cesarzowa (z Ethel, Johnem i Lionelem Barrymore)
• 1933: Beauty for Sale
• 1933: Storm at Daybreak
• 1934: Uciekinierzy
• 1934: Hollywood Party
• 1934: Ludzie w bieli (z Clarkiem Gable)
• 1934: Szpieg nr 13
• 1934: Malowana zasłona (z Gretą Garbo, na motywach powieści W.S. Maughama pt. Malowany welon)
• 1935: Clive z Indii
• 1935: Nędznicy (z Fredrikiem Marchem i Charlesem Laughtonem, na motywach powieści Victora Hugo)
• 1935: Metropolitan
• 1935: O’Shaughnessy’s Boy
• 1936: Ogród Allaha (z Marleną Dietrich i Charlesem Boyer)
• 1936: Teodora robi karierę (z Irene Dunne)
• 1936: Three Godfathers (w telewizji jako Miracle in the Sand)
• 1937: Koniec pani Cheyney

Role aktorskie

• 1915: Car Iwan Wasiliewicz Groźny
• 1918: Chleb
• 1918: Ljubov – nenawist’ – smert’
• 1922: Die Gezeichneten

Bibliografia

• Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Ryszard Bolesławski w bazie IMDb (ang.)
• Ryszard Bolesławski w bazie Filmweb
• Ryszard Bolesławski w bazie filmpolski.pl
• W Hollywood zmarł polski reżyser. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 14 z 20 stycznia 1937. 

Linki zewnętrzne

• Ryszard Bolesławski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2021-04-08] .
• WacławW. Krajewski WacławW., Poeta ekranu, „AS” (11), Kraków, 12 maja 1935, s. 2–3 [dostęp 2019-06-12] .
• Publikacje R. Bolesławskiego w zbiorach Biblioteki Narodowej – wersja cyfrowa na Polona.pl