Stanisław Fiszer (generał)

Stanisław Fiszer
	generał brygady
Data i miejsce urodzenia	3 października 1769 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	18 października 1812 ; Tarutino
	Przebieg służby
Lata służby	1792
Siły zbrojne	Wojska Koronne Rzeczypospolitej; Legia Naddunajska; Armia Księstwa Warszawskiego
Stanowiska	inspektor piechoty (1806–1812),; szef sztabu głównego (1807–1812),; dowódca naczelny (1809)
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-rosyjska (1792),; insurekcja kościuszkowska,; powstanie wielkopolskie,; II wojna polska
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Fiszer, także Stanisław Fischer^[1] (ur. 3 października 1769 w Warszawie, zm. 18 października 1812 pod Tarutino (Winkowem)) – generał polski, szef sztabu armii Księstwa Warszawskiego.

Życiorys

Wielkopolanin ze spolszczonej rodziny niemieckiej. Syn generała majora armii koronnej Karola Ludwika Fiszera (zm. 1783), herbu Taczała^[2], brat Wilhelma i Karola Jana (obaj bracia, podobnie jak Stanisław, służyli w armii Księstwa Warszawskiego)^[3].

W latach 1783–1788 był uczniem Szkoły Rycerskiej^[4], wstąpił do Dywizji Wielkopolskiej, do brygady Tadeusza Kościuszki. Pod jego rozkazami służył w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1792, walczył m.in. w bitwach pod Połonnem i Dubienką i został mianowany porucznikiem. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari^[5]. W końcu października 1792 przybył do Gdańska, gdzie według Szymona Askenazego na polecenie gen. Dąbrowskiego miał zbadać stan miejskich fortyfikacji, które miały posłużyć do realizacji projektu przebicia się pobitej w wojnie z Rosją polskiej armii przez pruskie Pomorze do Gdańska i oczekiwania w nim na pomoc rewolucyjnej Francji. W styczniu 1793 po wtargnięciu Prusaków do Wielkopolski, przebrany za felczera dotarł do Frankfurtu nad Odrą i rozpoznał siły i pozycje wkraczających wojsk pruskich.

Podczas insurekcji kościuszkowskiej towarzyszył Kościuszce jako adiutant, pod Maciejowicami został raniony w prawy bok piką, po czym wzięty do niewoli. Przewieziony został wraz z Kościuszką i Julianem Ursynem Niemcewiczem do Petersburga do twierdzy Pietropawłowskiej. Jako jedyny z jeńców i więźniów stanu odmówił składania zeznań, za co wywieziony został kibitką, wśród najsroższego mrozu, do Niżnego Nowogrodu. Odchorował ciężko tę podróż i nigdy już nie odzyskał całkowitej władzy w nogach. W Nowogrodzie więziony był 2 lata.

Przybył zaraz do Petersburga, ale pomimo zupełnego braku środków, zostawionych mu przez Kościuszkę pieniędzy nie przyjął. Następnie wyjechał do Paryża, gdzie doczekał się organizacji Legii Naddunajskiej i organizował w niej bataliony. W jednym z pierwszych starć pod Offenburgiem, w czerwcu 1799, został wzięty do niewoli. Był wówczas generałem brygady. Przeszło pół roku przesiedział w ciężkim więzieniu w twierdzy Königgrätz, aż został wymieniony przez gen. Moreau. Odzyskawszy wolność, objął w Livorno ponownie obowiązki szefa brygady i dowódcy piechoty legii, mianowany był nawet komendantem Livorno. Po 1801 roku podał się do dymisji i wyjechał do Paryża, gdzie podjął studia. Przebywał tam w otoczeniu Kościuszki, który wyswatał go z Wirydianną Kwilecką i wystarał się dlań o dzierżawę niewielkiego majateczku Koninko, nieopodal Poznania, gdzie osiadł w 1803 roku. Wirydiannę Kwilecką poślubia w 1806 roku.

Użyty przez Dąbrowskiego do urządzenia siły zbrojnej w Wielkopolsce podczas powstania, objął dowództwo brygady. Oblegał Gdańsk pod Lefebvrem. W 1807 został inspektorem generalnym piechoty, w 1808 został generałem brygady i naczelnikiem sztabu głównego wojsk Księstwa Warszawskiego. W ciągu dwóch lat postawił armię Księstwa, a zwłaszcza artylerię, na nogi. Raniony pod Raszynem. 22 sierpnia 1809, został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari.

Od 1811 prowadził gorączkową działalność organizatorską i mobilizacyjną do wojny z Rosją. W 1812 roku przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego^[6]. Wyruszył na Moskwę w 1812 roku, jako naczelnik sztabu V korpusu ks. Józefa. Walczył w bitwie pod Borodino i w zdobywaniu Moskwy. Przy odwrocie z Moskwy, w walce z uderzającym na Polaków korpusem Ostermana, poległ pod Tarutino 18 października 1812. Pochowany był we wsi Woronowo pod Moskwą.

Był członkiem jednej z gdańskich lóż wolnomularskich w 1792 roku^[7]. Z uwagi na niewielki wzrost nazywany Fiszerkiem^[8].

Przypisy

↑ Kronika powstań polskich 1794-1944, Marian BM.B. Michalik (red.), EugeniuszE. Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 76, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097 .
↑ Stanisław Fiszer. W: Adam M. Skałkowski: Polski Słownik Biograficzny. T. 7. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948.
↑ Jan Pachoński: Oficerowie Legionów Polskich 1796–1807. T. 2: Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich 1796–1807. Kraków: Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003, s. 67. ISBN 83-7188-003-0.
↑ Kamilla Mrozowska, Szkoła Rycerska Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764–1794), Warszawa 1961, s. 240.
↑ Krzysztof Filipow, Order Virtuti Militari 1792–1945, Warszawa 1990, s. 18.
↑ Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego. 1812, nr 18, s. 165.
↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 361.
↑ Stanisław Gierszewski (red.), Pomorscy patroni ulic Trójmiasta, Wrocław 1977, wyd. Ossolineum, s. 99.

Zobacz też

Armia Księstwa Warszawskiego

Bibliografia

Polski Słownik Biograficzny, tom VII
Eugeniusz Szulc, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie, Warszawa 1989.
Wirydianna Fiszerowa, Dzieje moje własne i osób postronnych, Londyn 1975.(Warszawa 1998.
Konrad Morawski, Generał Stanisław Fiszer 1769–1812, Warszawa 2016.

Linki zewnętrzne

Stanisław Fiszer, portal napoleon.org.pl

[1] Kronika powstań polskich 1794-1944, Marian BM.B. Michalik (red.), EugeniuszE. Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 76, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097 .

[2] Stanisław Fiszer. W: Adam M. Skałkowski: Polski Słownik Biograficzny. T. 7. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948.

[3] Jan Pachoński: Oficerowie Legionów Polskich 1796–1807. T. 2: Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich 1796–1807. Kraków: Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003, s. 67. ISBN 83-7188-003-0.

[4] Kamilla Mrozowska, Szkoła Rycerska Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764–1794), Warszawa 1961, s. 240.

[5] Krzysztof Filipow, Order Virtuti Militari 1792–1945, Warszawa 1990, s. 18.

[6] Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego. 1812, nr 18, s. 165.

[7] Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 361.

[8] Stanisław Gierszewski (red.), Pomorscy patroni ulic Trójmiasta, Wrocław 1977, wyd. Ossolineum, s. 99.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]