Szmaragd

*Szmaragd*
	Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	Be; 3Al; 2[Si; 6O; 18]
Twardość w skali Mohsa	7,5–8,0
Przełam	muszlowy lub nierówny
Łupliwość	niewyraźna
Pokrój kryształu	słypkowy, rzadko tabliczkowy
Układ krystalograficzny	heksagonalny
Właściwości mechaniczne	kruchy
Gęstość	2,63–2,80 g/cm³
	Właściwości optyczne
Barwa	zielona
Rysa	biała
Połysk	szklisty
Współczynnik załamania	1,565-1,602
Inne	dwójłomność: -0,006; pleochroizm: od niebieskiego do żółtozielonego; fluorescencja: zwykle brak;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Szmaragd – odmiana berylu, kamień szlachetny o zielonej barwie.

Nazwa

Nazwa minerału pochodzi od greckiego słowa „smaragdos”, oznaczającego „zielony kamień”. W starożytności nazwa ta obejmowała zapewne wszystkie minerały o zielonym zabarwieniu^[2].

Właściwości

Szmaragd, jako odmiana berylu, posiada większość jego właściwości fizykochemicznych. Zbudowany jest z krzemianu glinu i berylu, któremu zieloną barwę nadają domieszki chromu. Pod wpływem ogrzewania barwa zmienia się – proces ten następuje w temperaturze 700–800 °C^[2].

Barwa w szmaragdach jest często rozłożona nierównomiernie. Przezroczystość stanowi cechę dość rzadką (często szmaragdy są mętne wskutek inkluzji), pożądaną w jubilerstwie i charakteryzuje tylko kamienie najwyższej jakości^[2].

W zależności od złoża, w szmaragdach mogą występować drobne różnice we właściwościach fizycznych – zwłaszcza w gęstości i współczynniku załamania światła^[2].

Występowanie

Szmaragdy powstają, kiedy magma pod dużym ciśnieniem przenika w skały ulegające przeobrażeniom^[2]. Złoża znaleźć można w łupkach łyszczykowych (np. w dolinie Habach w austriackich Alpach, na Uralu w pobliżu rzeki Takowaja i w Brazylii)^[1], w łupkach biotytowych, łupkach ilastych, wapieniu^[2] i w hydrotermalnych żyłach węglanowych (np. w rejonie Muzo i Chivor w Kolumbii oraz w Pakistanie)^[1]. Ważniejsze złoża szmaragdów znajdują się także w Zimbabwe i w RPA, w północnym Transwalu^[2].

Szmaragdy wydobywa się niemal wyłącznie wprost ze skały macierzystej – złoża aluwialne nie powstają, ze względu na gęstość kamieni, która jest zbliżona do gęstości kwarcu^[2].

Zastosowanie

Szmaragd jest szeroko wykorzystywany w jubilerstwie, jako kamień centralny w pierścionkach i wisiorkach. Bywa także wykorzystywany do rzeźb i wyrobów rękodzielniczych^[1]. Najczęściej stosuje się dla niego szlif fasetkowy, kaboszonowy (w przypadku mętnych okazów)^[1], szmaragdowy i szlif brylantowy^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Rupert Hochleitner: Minerały: kamienie szlachetne, skały. Warszawa: Multico, 2022, s. 354. ISBN 978-83-7763-613-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Walter Schumann: Kamienie szlachetne i ozdobne. Warszawa: Alma-Press, s. 106–109. ISBN 978-83-7020-645-1.

[hochleitner-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Rupert Hochleitner: Minerały: kamienie szlachetne, skały. Warszawa: Multico, 2022, s. 354. ISBN 978-83-7763-613-8.

[schumann-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Walter Schumann: Kamienie szlachetne i ozdobne. Warszawa: Alma-Press, s. 106–109. ISBN 978-83-7020-645-1.

[1]

[2]