Taphrina alni
 Wywołane przez Taphrina alni młode narośle na owocu olchy | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Taphrina alni |
| Nazwa systematyczna | |
| Taphrina alni (Berk. & Broome) Gjaerum Blyttia 24: 188, 193 (1966) | |
,_Arnhem,_the_Netherlands.jpg)
Taphrina alni (Berk. & Broome) Gjaerum – gatunek grzybów z klasy szpetczaków (Taphrinomycetes)[1]. Grzyb mikroskopijny, pasożyt olchy[2].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Taphrina, Taphrinaceae, Taphrinales, Taphrinomycetidae, Taphrinomycetes, Taphrinomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1876 r. Miles Joseph Berkeley i Christopher Edmund Broome nadając mu nazwę Ascomyces alni. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1966 r. Halvor A. Gjaerum[1].
Morfologia i objawy porażenia
[edytuj | edytuj kod]Strzępki cienkie, długie i podzielone warstwowymi przegrodami. Grzybnia rozwija się w naczyniach i przestrzeniach między komórkami miąższu żywiciela W obszarze między naskórkiem a komórkami naskórek i komórki grzybni ulegają silnemu pogrubieniu i rozpadowi tworząc bezkształtne i grubościenne komórki workotwórcze. W miarę dalszego rozwoju komórki grzyba powiększają się i tworzą worki. Są one jednokomórkowe, u góry zaokrąglone, u podstawy poszerzone, przymocowane do komórek gospodarza przez resztę zewnętrznej warstwy komórek workotwórczych. Worki są 8-zarodnikowe i mają wymiary 32-63 × 9 -20 µm, najczęściej 40-48 × 13-16 µm. Powstają w nich owalne lub kuliste askospory o wymiarach 5 × 16-18. Jeszcze wewnątrz worka pączkują, tworząc jajowate blastospory o wymiarach 2-4 × 3-3,5 µm[4].
Taphrina alni powoduje powstawanie na żeńskich kotkach podobnych do języka narośli. W stosunku do wielkości kotki są one zazwyczaj duże, o językowatym kształcie i długości do 1,5 cm, lub rurkowate o długości 5–6 cm. Zainfekowane łuski kotki są powiększone i pogrubione. Narośle początkowo jest zielone, potem czerwone, wewnątrz puste. Później staje się nabrzmiałe, o białawej powierzchni pokrytej workami grzyba. Zainfekowane owoce i narośle w końcu brązowieją, usychają i pozostają na roślinie w okresie zimowym[4].
Wytworzone w workach zarodniki są roznoszone przez wiatr i infekują nowe drzewa lub nowe pędy na tym samym drzewie. Zwykle jednak choroba nie wyrządza drzewu większej szkody[5]. W języku angielskim ma ona nazwę catkin deformation of alder lub catkin disease of alder[6], w języku polskim nie nadano jej nazwy, natomiast pokrewny gatunek Taphrina tosquinetii u olszy czarnej wywołuje chorobę o nazwie zewnętrzniak olszy czarnej[5].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Znane jest występowanie Taphrina alni w Ameryce Północnej (USA i Kanada), Europie i w Japonii[7]. W Norwegii występuje na wysokości do 650 m n.p.m., w Słowacji do 1000 m. Jest monofagiem występującym głównie na olszy szarej (Alnus incana)[4]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2008 r. podano kilkanaście stanowisk, w tym także na olszy czarnej (Alnus glutinosa)[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-06-30].
- ↑ Joanna Marcinkowska, Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, ISBN 978-83-09-01048-7.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-06-30].
- ↑ a b c K amila Bacigálová, Species of Taphrina on Alnus in Slovakia, „Czech. mycol.”, 4 7 (3), 1994 [dostęp 2022-06-30].
- ↑ a b Karol Manka, Fitopatologia leśna, Warszawa: PWRiL, 2005, ISBN 83-09-01793-6.
- ↑ EPPO Global Database [online] [dostęp 2017-09-17].
- ↑ Występowanie Taphrina alni na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-06-30].
- ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.