Timan
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja |
Podstrefa północnej tajgi |
| Podprowincja |
Grzbiet Timański |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
Timan, Grzbiet Timański (822; ros. Тиманский кряж - Timanskij kriaż) - pasmo wzgórz w północnej części Niziny Wschodnioeuropejskiej.
Timan rozciąga się od wybrzeża Zatoki Czoskiej Morza Barentsa na północnym zachodzie do górnego biegu Wyczegdy na południowym wschodzie. Oddziela dolinę Peczory na wschodzie od dolin Mezenia i Wyczegdy na zachodzie. Na południowym skraju łączy się z Uwałami Północnymi i zachodnimi podnóżami Uralu Północnego.
Długość pasma wynosi około 900 km. Doliny rzek Peczorskiej Piżmy i Mezeńskiej Piżmy dzielą pasmo na część północną, środkową i południową. Część północna składa się z łańcuchów niskich wzgórz - Czaicyński Kamień (Bolszaja Kowriga, 303 m n.p.m.), Kosmiński Kamień, Wyżyna Tobyska. Część środkową stanowią wzgórza nieco wyższe - Czetłaski Kamień (463 m n.p.m.), Grzęda Górnowymska. Południowa część pasma ma charakter płaskowyżu, pociętego dolinami rzek na oddzielne wzniesienia ("parmy") - Oczparma (Otczurk, 324 m n.p.m.), Żezymparma.
Timan stanowi zerodowane pasmo starych gór orogenezy kaledońskiej. Zbudowany jest głównie ze starych skał osadowych z udziałem skał przeobrażonych i z intruzjami granitów i sjenitów. Północną część pasma pokrywa tundra, południową - tajga.
Timan i dolina Peczory stanowią zagłębie bogactw mineralnych - rud tytanu, boksytów i węglowodorów.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wielka Encyklopedia Radziecka - hasło Тиманский кряж
- Borys Dobrynin Geografia fizyczna ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1956
- Teodor Naumienko (red.) Atlas świata, Służba Topograficzna Wojska Polskiego - Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962
- Mieczysław Hess, Bogumił Rychłowski Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w: August Zierhoffer (red.) Geografia powszechna - tom IV. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Azja. Afryka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
- Bogumił Rychłowski (red.), Roman Biesiada, Tadeusz Lenczowski, Lech Ratajski Słownik Geografii ZSRR, Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", Warszawa 1974
- Teresa Zakrzewska, Grażyna Gadomska Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (część europejska). Mapa przeglądowa Europy. Skala 1:3 000 000, wydanie drugie, Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, Warszawa-Wrocław 1987