Tradycja apostolska Hipolita
Tradycja apostolska (łac. Traditio Apostolica, gr. Αποστολική Παράδοση) lub Konstytucja Kościoła egipskiego – dokument przypisywany Hipolitowi Rzymskiemu z początku III w., należący do gatunku tzw. wczesnochrześcijańskich kanonów kościelnych. Jest wczesnym świadectwem chrześcijańskiej liturgii Eucharystii, będący początkową formą mszału. Księga zwiera opis tradycji apostolskich, sakry biskupiej.[1]
Historia tekstu
[edytuj | edytuj kod]Gdy pismo to zostało na nowo odkryte w XIX w., nadano mu nazwę: Konstytucja Kościoła egipskiego (ang. Constitution of the Egyptian Church lub Egyptian Church Order) – znajdował się bowiem w różnych przekładach: w dialektach języka koptyjskiego, saidzkim i bohairskim, oraz po arabsku i etiopsku w kanonicznym zbiorze (gr. sinodos) Kościoła Aleksandrii[2]. W pierwszej połowie XX w. jednomyślnie utożsamiono go z zaginioną księgą przypisywaną Hipolitowi Rzymskiemu: Tradycja apostolska. Ze względu na uznaną starodawność tekstu, był on jednym z podstawowych źródeł, do których odwoływał się ruch liturgiczny przygotowujący reformę liturgii Eucharystii Kościoła rzymsko-katolickiego i innych Kościołów chrześcijańskich.
Współcześnie, niektórzy autorzy podważają autorstwo Hipolita i przesuwają datę powstania dokumentu na drugą połowę IV w., widząc w nim zbiór materiałów z różnych źródeł, które można datować w przedziale od II do IV w.[3][4] Nawet jeśli tezę P. Bradshawa i in. o genezie dokumentu uznać za słuszną, według samego jej autora nie jest wykluczone, że tekst opisu ustanowienia Eucharystii przez Jezusa, zawarty w modlitwie eucharystycznej Tradycji apostolskiej, mógł istnieć jako tekst katechetyczny na długo przed powstaniem samego zbioru[5].
Modlitwa eucharystyczna Hipolita
[edytuj | edytuj kod]Tradycja apostolska Hipolita przekazuje tekst modlitwy eucharystycznej, którą poleca do użytku nowo konsekrowanemu biskupowi. Modlitwa ta jest świadkiem wczesnego okresu, kiedy Eucharystia była sprawowana podczas wspólnotowego posiłku, bez bezpośredniego związku z liturgią słowa i modlitw celebrowanych w synagogach lub w pierwotnym Kościele. Według L. Bouyera modlitwa, którą opisuje Hipolit, nie była za jego czasów w Rzymie już sprawowana. Hipolit był w osobistym konflikcie z papieżami — liturgia eucharystii, którą podaje w swoim dziele, jest najprawdopodobniej jakąś starszą formą pochodzenia syryjskiego, którą promował jako alternatywną wobec powszechnie używanej, będącej prototypem kanonu rzymskiego. Hipolit w prologu dzieła wyraził swą dezaprobatę do liturgii rzymskiej za jego czasów, podobnie jak czynił to wobec innych dziedzin życia i nauczania Kościoła rzymskiego[6]
Hipolit przekazał tekst modlitwy eucharystycznej z zastrzeżeniem, że celebrans nie ma obowiązku uczyć się go na pamięć i powtarzać go dosłownie - zostawia więc miejsce na improwizację, modlitwę własnymi słowami. Hipolit zwraca jednak uwagę, by zachować to, co istotne oraz ortodoksję[7]. Ta postawa była niejako naturalnie przejęta wraz z tradycją ustnego przekazywania żydowskich formuł modlitewnych. Wbrew błędnym przekonaniom niektórych współczesnych historyków - będących pod wpływem idei protestanckich - w świecie semickim tradycja ustna przekazywała bardzo dokładnie sprecyzowany schemat modlitwy wraz z formułami. Stanowiło to fundament, co do szczegółów zaś pozostawiano pewną wolność[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Henryk Paprocki, Hipolita Rzymskiego "Tradycja Apostolska" : wstęp, przekład, komentarz, 1976.
- ↑ a b Bouyer L.: Resurgence of the Archaic Type in the Apostolic Tradition of St. Hippolytus. s. 158-160.
- ↑ Por. Bradshaw, Paul, Johnson, Maxwell E., Philips, L. Edwards: The Apostolic Tradition: A Commentary. Hermeneia. 2002, s. 1-6 oraz 13-15.
- ↑ P. F. Bradshaw: The search for the Origins of Christian Worship. s. 78-80.
- ↑ Bradshaw P. F.: Eucharistic Origins. s. 19.
- ↑ Por. Bouyer L.: The Jewish Berakoth. s. 52-53.
- ↑ Por. Przekład polski tekstów eucharystycznych Tradycji apostolskiej, w: Wieczerza Mistyczna. H. Paprocki (red. i przekład). s. 60.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bouyer L.: Resurgence of the Archaic Type in the Apostolic Tradition of St. Hippolytus. W: Tenże: Eucharist. Theology and Spirituality of the Eucharistic Prayer. Notre Dame, Indiana: University of Notre Dame Press, 1968, s. 158-182.
- Bouyer L.: The Jewish Berakoth. W: Tenże: Eucharist. Theology and Spirituality of the Eucharistic Prayer. Notre Dame, Indiana: University of Notre Dame Press, 1968, s. 50-90.
- Bradshaw, Paul, Johnson, Maxwell E., Philips, L. Edwards: The Apostolic Tradition: A Commentary. Hermeneia. Minneapolis: Fortress Press, 2002. ISBN 978-0-8006-6046-8.
- Bradshaw P. F.: Eucharistic Origins. Londyn: SPCK, 2004, seria: Alcuin Club Collections 80. ISBN 0-281-05615-3.
- Bradshaw P. F.: The Search for the Origins of Christian Worship. Sources and Methods for the Study of Early Liturgy. Wyd. 2. London: SPCK, 2002, s. 244. ISBN 0-281-05357-X.
- Wieczerza Mistyczna : anafory eucharystyczne chrześcijańskiego Wschodu. H. Paprocki (red., przekład). Warszawa: IW "PAX", 1988, s. 330.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Henryk Paprocki, Hipolita Rzymskiego "Tradycja Apostolska" : wstęp, przekład, komentarz
- Maciej Zachara, Czy Tradycja Apostolska jest dokumentem rzymskim?
- Pierwszy tekst „Modlitwy eucharystycznej” Kościoła (Anafora Hipolita Rzymskiego — III w.)
- Jean Michel Hanssens, La Liturgie d'Hippolyle (recenzja)
- The Anaphora of Hippolytus (łac. • ang.)