Tramwaje w Petersburgu

Tramwaje w Petersburgu
	tramwaj
	; Tramwaj typu KTM-31 na linii nr 34, 2014
Państwo	Rosja
Obwód	leningradzki
Lokalizacja	Petersburg
Operator	Gorelektrotrans
Liczba linii	38
	Infrastruktura
	; Sieć tramwajowa w 2024 r.
Długość sieci	228 km
Rozstaw szyn	1524 mm
Napięcie zasilania	550 V DC
Liczba zajezdni	6
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Tramwaje na końcówce Malaja Ochta (Малая Охта)

Tramwaje na końcówce Strielna (Стрельна)

Tramwaje w Petersburgu – sieć tramwajowa w Petersburgu, uruchomiona 29 września 1907 r. Pod koniec lat 80. XX wieku osiągnęła szczyt swojego rozwoju i stała się największą siecią tramwajową na świecie, co zostało udokumentowane w Księdze rekordów Guinnessa^[1]. Począwszy od lat 90. XX wieku spadała liczba przewożonych pasażerów, a tory tramwajowe usunięto z wielu głównych ulic miasta, jednak jeszcze w 2002 r. długość torowisk przewyższała 600 km^[2]. Po 2002 r. miano największej sieci tramwajowej świata otrzymały tramwaje w Melbourne^[3].

Według stanu z października 2019 r. funkcjonują 42 linie tramwajowe(inne języki), eksploatowanych jest 795 wagonów^[4]^[5]^[6], które stacjonują w siedmiu zajezdniach(inne języki). Z torowiskami o długości 228 km sieć tramwajowa w Petersburgu zajmuje 4 miejsce na świecie pod względem długości torowisk^[2]^[7].

Większość linii tramwajowych w mieście obsługuje przewoźnik Gorelektrotrans(inne języki), część sieci w rejonie Krasnogwardiejskim – prywatny przewoźnik Transportnaja koncessionnaja kompanija.

Historia

1860–1941

Pierwszą linię tramwaju konnego uruchomiono 27 sierpnia 1863. Linię wybudowała firma 1re Compagnie des tramways á Petersbourg. Linia połączyła plac Admiralicji, przez Newski Prospekt do dworca Mikołajewskiego (ob. Moskiewskiego). Linię tę nazwano Newską. Szerokość toru wynosi 1524 mm. Przed wybudowaniem linii dla ruchu pasażerskiego, w 1854, uruchomiono konne tramwaje towarowe na linii o długości 4,3 km, drugą linię, długości 3 km, uruchomiono w 1860. W 1864 wybudowano linię Sadową o długości 3,5 km, połączyła ona Gostinyj dwor z Rynkiem Nikolskim oraz linię od placu Admiralicji do mostu Isaakijewskiego również o długości 3,5 km. Od 1874 rozpoczęto intensywną rozbudowę linii tramwaju konnych, i w 1877 było 90 km linii tramwajowych, a w 1899 131 km, 2407 koni, 433 wagony i sześć zajezdni. W 1878 powstała nowa spółka która eksploatowała linię od dworca Mikołajewskiego do wsi Mursinka (obecnie część Petersburga). W 1881 uruchomiono tramwaje parowe na linii Lesnej (dotychczas obsługiwanej przez tramwaje konne), o trasie Wojskowa Akademia Medyczna – Kruglij Prud.

W 1914 zelektryfikowano linię od 1 Mursinskiego Prospektu do Instytutu Technologicznego, na pozostałej części trasy powróciły tramwaje konne, które w 1916 zarekwirowało wojsko. Do 1918 zelektryfikowano pozostałą część linii Lesnej. Do 1902 miasto przejęło wszystkie spółki tramwajowe. W 1907 ruszyły pierwsze tramwaje elektryczne. Mimo elektryfikacji linii zbudowano kilka linii tramwaju konnego na przedmieściach. W 1909 było 13 linii tramwaju elektrycznego. W 1917 ruch tramwajów konnych został wstrzymany, z powodu braku paszy dla koni. 26 sierpnia 1922 uruchomiono tramwaje elektryczne na linii Newskiej. W 1917 w Petersburgu były 23 linie, długość tras wynosiła 200 km. W czasie I wojny światowej z powodu braków paliwa dla transportu samochodowego tramwaje przewoziły także towary. W czasie rewolucji październikowej brakowało części zamiennych do tramwajów. Po I wojnie światowej rozpoczęto opracowywać nowe plany rozwoju komunikacji tramwajowej. Do 1941 w wyniku intensywnej rozbudowy sieć tramwajowa osiągnęła długość 700 km, po której kursowały 42 linie tramwajowe, a na stanie przedsiębiorstwa było 1835 tramwajów i zatrudnionych 22.000 pracowników.

1941–1945

W czasie oblężenia Petersburga 8 grudnia 1941 wstrzymano ruch tramwajów z powodu braku zasilania. W wyniku ostrzeliwania miasta przez wojska niemieckie zostało zniszczonych 450 km linii napowietrznej, 1065 wagonów tramwajowych oraz 25 budynków należących do przedsiębiorstwa. Pod koniec lutego 1942 zostało przywrócone zasilanie, a od 10 marca rozpoczęto ruch tramwajów towarowych w celu uprzątnięcia miasta. 15 kwietnia 1942 ponownie uruchomiono tramwaje na liniach 3, 7, 9, 10, 11 i 12. W kolejnych miesiącach uruchamiano kolejne linie. Na niektórych liniach wprowadzono jako rozwiązanie tymczasowe lokomotywy parowe. W 1945 odbudowanych zostało 63 km tras i 500 wagonów, oraz została zbudowana nowa trasa do Mjasokombinatu. Łącznie w czasie II wojny światowej zostało zniszczonych 500 km trakcji i trzy zajezdnie: Kotljakow (nr 9), Kirow (nr 8) i Leonow (nr 2).

Po 1945

W kolejnych latach sieć tramwajową rozbudowywano i w 1986 łączna długość 65 linii wyniosła 1022 km. W 1997 na torach o długości 600 km kursowało 1732 tramwajów które obsługiwały 67 linii. Od tego samego roku rozpoczęto stopniową likwidację linii tramwajowych, głównie w najstarszych częściach miasta, i tak w kwietniu zlikwidowano trasę tramwajową na nabrzeżu Admiralicji. W ciągu kolejnych lat likwidowano kolejne trasy tramwajowe w starej części Petersburga, by po 2007 zaprzestać likwidacji. Od 1998 prowadzone są remonty niektórych tras. W 2003 zamknięto dwie zajezdnie. Od 1997 do 2007 długość tras spadła o 100 km, a liczbę wagonów z 1800 do 700. Według zapewnień przewoźnika Gorelektrotrans likwidacji kolejnych tras nie będzie, ponadto w 2011 ma rozpocząć się budowa zajezdni tramwajowej nr 12, która zastąpi istniejącą zajezdnię nr 1^[8].

W 2008 przyjęto projekt rozbudowy tramwajów na lata 2012–2015. Według tego projektu sieć tramwajowa ma być zintegrowana z koleją i metrem oraz rozbudowana w aglomeracji^[9].

Zajezdnie tramwajowe

Obecnie w Petersburgu działa 6 zajezdni tramwajowych w tym jedna zajezdnia tramwajowo-trolejbusowa. Lista zajezdni tramwajowych w Petersburgu:

zajezdnia tramwajowa nr 1 – otwarta w 1907
zajezdnia tramwajowa nr 2 – otwarta w 1907, zamknięta w 2007
zajezdnia tramwajowa nr 3 – otwarta w 1909
zajezdnia tramwajowa nr 4 – otwarta w 1914, zamknięta w 2003
zajezdnia tramwajowa nr 5 – otwarta w 1917
zajezdnia tramwajowa nr 6 – otwarta w 1925, zamknięta w 2005
zajezdnia tramwajowa nr 7 – otwarta w 1931
zajezdnia tramwajowa nr 8 – otwarta w 1936, od 2003 warsztaty tramwajowe
zajezdnia tramwajowa nr 9 – otwarta w 1916
zajezdnia tramwajowa nr 10 – otwarta w 1981 (zajezdnia tramwajowo-trolejbusowa)

Od lat 90. XX wieku budowana jest zajezdnia tramwajowa nr 11, której do dzisiaj nie ukończono. Zagrożone likwidacją są zajezdnie nr 1 i 3. Od 1967 w zajezdni tramwajowej nr 2 działa muzeum tramwajów. W kolekcji muzeum znajdują się 23 typy tramwajów w liczbie 48 wagonów. Po likwidacji zajezdni nr 2 pozostało na jej terenie tylko muzeum tramwajów w hali nr 1.

Linie

Wykaz linii tramwajowych wg stanu z 21.05.2018 r.^[10]

Linia	Trasa
A	r. Okkierwil ↔ ul. Kołłontaj
3	pl. Riepina ↔ pl. Lenina
6	ul. Korablestroitielej ↔ pl. Lenina
7	pr. Solidarnosti ↔ ul. Kommuny
9	pr. Miecznikowa ↔ stacja metra „Udielnaja”
10	stacja metra „Ładożskaja” ↔ Małaja Ochta
16	Karbiuratornyj zawod ↔ pl. Staczek
18	ul. Szawrowa ↔ stacja metra „Staraja Dieriewnia”
19	Łachtinskij Razliw ↔ płatforma 11-j km
20	pr. Kultury ↔ pl. Lenina
21	Primorskij pr. ↔ Pridorożnaja alleja
23	pr. Solidarnosti ↔ Botkinskaja ul.
24	stacja metra „Rybackoje” ↔ Pieriekupnoj pier.
25	stacja metra „Kupczino” ↔ ul. Marata
27	stacja metra „Rybackoje” ↔ r. Okkierwil
29	miasokombinat ↔ tramwajnyj park № 1
30	ż. d. stancyja Rżewka ↔ Botkinskaja ul.
36	pos. Strielna ↔ Oboronnaja ul.
38	pr. Miecznikowa ↔ stancyja mietro „Wyborgskaja”
39	Narodnaja ul. ↔ stacja metra Nowoczerkasskaja
40	Tichorieckij pr. ↔ Dietskaja ul.
41	Leningradskij elektromiechaniczeskij zawod ↔ pl. Turgieniewa
43	stancyja mietro „Kupczino” ↔ stacja metra „Moskowskije worota”
45	pr. Jurija Gagarina ↔ stacja metra „Kupczino”
47	uł. Szawrowa ↔ Udielnyj park
48	Łachtinskij razliw ↔ ż.d. stancyja Kuszelewka
49	M. Bałkanskaja ul. ↔ ul. Marata
51	Suzdalskij pr. ↔ pr. Miecznikowa
52	zawod „Siewiernaja wierf” ↔ ż.d. stancyja Sosnowaja Polana
55	Pridorożnaja alleja ↔ ul. Szawrowa
56	zawod „Siewiernaja wierf” ↔ ul. Marszała Kazakowa
57	Tichorieckij pr. ↔ pr. Łunaczarskogo
58	pr. Kultury ↔ uł. Żeni Jegorowoj
60	zawod „Siewiernaja Wierf” ↔ ul. Pogranicznika Garkawogo
61	Suzdalskij pr. ↔ ż.d. stancyja Kuszelewka
62	M. Bałkanskaja ul. ↔ stacja metra „Kupczino”
65	r. Okkierwil ↔ Niewskij zawod
100	Pridorożnaja alleja ↔ ż.d. stancyja Ruczji

Tabor

Historia

Pierwsze tramwaje były malowane na biało-granatowo. W 1909 na 13 liniach tramwaju elektrycznego jeździło 190 wagonów. W 1917 posiadano 496 wagonów silnikowych i 337 wagonów doczepnych. W czasie oblężenia miasta wagony typu LM-33 przebudowano na karetki, które transportowały rannych pomiędzy dworcami a szpitalami. W wyniku braku zasilania i wstrzymania ruchu tramwajów na ulicach miasta pozostało ok. 50 wagonów. W lutym 1943 sprawnych było 336 składów tramwajowych, a we wrześniu już 502. W 1947 otrzymano pierwsze nowe tramwaje typu LM-47 (wagony silnikowe) i LP-47 (wagony doczepne), a w 1949 tramwaje LM-/LP-49. W kolejnych latach otrzymano tramwaje LM-58. W 1986 posiadano 2160 wagonów z czego na linie wyjeżdżały 1673 tramwaje.

Współczesny tabor

Na początku grudnia 2008 dostarczono dwa pierwsze tramwaje serii LM-2008, obecnie w eksploatacji są 33 tramwaje tego typu. Wagony LM-2008 wyprodukowały zakłady PTMZ mieszczące się w Petersburgu. Tramwaje są czteroosiowe oraz częściowo niskopodłogowe^[11]. Wcześniej bo pod koniec 2006 PTMZ dostarczył pierwszy tramwaj LVS-2005^[12]. Tramwaje te są dwuczłonowe, w 60% niskopodłogowe, obecnie w eksploatacji jest 25 tramwajów tego typu.

W marcu 2018 r. przedsiębiorstwo Gorelektrotrans eksploatowało następujące typy tramwajów^[13]^[14]:

Typ	Eksploatacja od	Liczba wagonów
LWS-86	1987	357
71-88G	1990	5
LWS-97	1997	37
LM-99	1999	187
LWS-2005	2007	25
LM-2008	2008	33
KTM-31	2012	43
BKM-843	2013	3
LM-68M2	2013	23
Alstom Citadis 301 CIS	2014	4
71-407	2014	1
KTM-23	2015–2016	21
LM-68M3	2016	14
71-931	2017	13
71-923	2017	3