Tuk Jakova

Tuk Jakova
Data i miejsce urodzenia	20 września 1914 ; Szkodra
Data i miejsce śmierci	27 sierpnia 1959 ; Tirana
	Przewodniczący Zgromadzenia Ludowego
Okres	od 12 stycznia 1946; do 12 marca 1946
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Albanii
Poprzednik	Omer Nishani
Następca	Ymer Dishnica
	Minister finansów
Okres	od 24 lipca 1953; do 23 lipca 1954
Przynależność polityczna	Albańska Partia Pracy
Poprzednik	Abdyl Këllezi
Następca	Abdyl Këllezi
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tuk Jakova (ur. 20 września 1914 w Szkodrze, zm. 27 sierpnia 1959 w Tiranie) – albański komunista i więzień polityczny.

Życiorys

Pochodził z rodziny rzemieślniczej, był najstarszym z czwórki synów zegarmistrza Marka Jakovy i Lucie. Pochodził z rodziny katolickiej, w młodości pracował jako cieśla. W latach 30. działał w szkoderskiej grupie komunistycznej, kierowanej przez Zefa Malaja. Za swoją działalność był aresztowany i w lutym 1939 skazany na cztery lata więzienia^[1]. W listopadzie 1941 należał do grona założycieli Komunistycznej Partii Albanii i znalazł się w Komitecie Centralnym KPA, pełniąc funkcję sekretarza organizacyjnego. W czasie wojny pełnił funkcję komisarza politycznego w I Brygadzie Uderzeniowej Armii Wyzwolenia Narodowego, a następnie w III Korpusie AWN. Pod koniec wojny awansował na pułkownika, był członkiem Biura Politycznego partii i deputowanym do podziemnego parlamentu, a następnie do Zgromadzenia Ludowego. W 1946 przez kilka miesięcy pełnił funkcję przewodniczącego Zgromadzenia. W tym czasie kierował albańskimi związkami zawodowymi (Bashkimi Sindikal i Shqipërisë). W latach 1948–1953 był wicepremierem. W imieniu władz komunistycznych prowadził rozmowy z duchowieństwem katolickim na temat statusu Kościoła katolickiego w Albanii.

W 1951 został usunięty z Biura Politycznego Albańskiej Partii Pracy i poddany krytyce na II zjeździe partii w listopadzie 1952 za sceptyczny stosunek do walki klas. Przyczyną jego usunięcia mógł być sprzeciw wobec uznania kilku funkcjonariuszy partii za wrogów ludu, a którzy w przekonaniu Jakovy nie zasługiwali na to miano^[2]. W 1953 objął stanowisko ministra finansów w rządzie kierowanym przez Envera Hodżę. W 1955 został usunięty z KC partii, pozbawiony mandatu deputowanego i poddany represjom. Oskarżony o działalność na rzecz Jugosławii w listopadzie 1955 wraz z matką, żoną i bratem został internowany w Beracie, a w 1957 przeniesiony do Kaniny k. Wlory. 17 kwietnia 1958 został oddzielony od rodziny, którą internowano w Gramshu, a Tuk Jakova trafił do więzienia w Tiranie. Stanął przed sądem, który 18 kwietnia 1958 skazał go na dwadzieścia lat więzienia i konfiskatę majątku za zdradę ojczyzny i uprawianie wrogiej propagandy^[3]. W 1959 zmarł w szpitalu więziennym w Tiranie, z powodu ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego^[4].

Był żonaty (żona Mita), miał czworo dzieci. W 1999 ukazała się korespondencja Tuka i Mity Jakova z okresu jego uwięzienia pt. Letërkëmbim i dhimbshëm 1957-1959 (w opracowaniu Sadije Agolli). Imię Tuka Jakovy noszą ulice w tirańskiej dzielnicy Babrruje i w Kamzie.

Przypisy

↑ Kastriot Dervishi: Levizja komuniste në vitet 1924-1944 dhe formimi i PKSh-se. Tirana: 2006, s. 78. (alb.).
↑ Demir Dyrmishi. Goditjet e organeve të drejtësisë dhe dënimi i Tuk Jakovës dhe Bedri Spahiut (1949-1952). „Studime historike”, s. 107, 2007.
↑ Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, vol.4. Tirana: 2015, s. 52. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).
↑ “How my father, Tuk Jakova, was poisoned in the Civil Hospital of Tirana in ’59, after Enver’s order, which was implemented by…. [online], memorie.al, 2024 (alb.).

Bibliografia

Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2013, s. 220. ISBN 978-1-78076-431-3.
Kristo Frasheri: Historia e lëvizjes së majtë ne Shqipëri dhe e themelimit të PKSh-se 1878-1941. Tirana: 2006. ISBN 99943-909-3-7. (alb.).
Tuk Jakova: Letërkëmbim i dhimbshëm: 1957-1959. Tirana: 1999. ISBN 99927-34-25-6.
Nikollë Loka: Tuk Jakova : jeta dhe vepra. Tirana: 2017. ISBN 978-9928-154-62-0. (alb.).

[Dervishi-1] Kastriot Dervishi: Levizja komuniste në vitet 1924-1944 dhe formimi i PKSh-se. Tirana: 2006, s. 78. (alb.).

[dyrmishi-2] Demir Dyrmishi. Goditjet e organeve të drejtësisë dhe dënimi i Tuk Jakovës dhe Bedri Spahiut (1949-1952). „Studime historike”, s. 107, 2007.

[fjalor-3] Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, vol.4. Tirana: 2015, s. 52. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).

[memorie-4] “How my father, Tuk Jakova, was poisoned in the Civil Hospital of Tirana in ’59, after Enver’s order, which was implemented by…. [online], memorie.al, 2024 (alb.).

[1]

[2]

[3]

[4]