Ukraina Prawobrzeżna
Ukraina Prawobrzeżna (Prawobrzeże)[1] (ukr. Правобережна Україна) – kraina historyczna, część Ukrainy Naddnieprzańskiej położona na prawym (zachodnim) brzegu Dniepru.
Ukraina Prawobrzeżna graniczy z Wołyniem i Podolem na zachodzie, Polesiem na północy, Ukrainą Lewobrzeżną na wschodzie i Zaporożem na południu.
Wraz z Ukrainą Lewobrzeżną i Zaporożem współtworzy historyczny region Ukrainy.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Termin Ukraina Prawobrzeżna pojawił się w dokumentach Rzeczypospolitej w II poł. XVII wieku. Po rozejmie andruszowskim 1667 Prawobrzeże (z wyjątkiem Kijowa i okolic, który miał wrócić do Rzeczypospolitej w roku 1669 – Rosja nie wykonała postanowień rozejmu w tym zakresie) pozostało przy Rzeczypospolitej, co zostało potwierdzone traktatem Grzymułtowskiego w 1686, w którym ostatecznie Rzeczpospolita scedowała na rzecz Carstwa Rosyjskiego Kijów z okręgiem.
Wskutek pokoju w Buczaczu Prawobrzeże zostało podzielone na dwie części: województwo bracławskie i południowa część województwa kijowskiego znajdowały się pod władzą hetmana Ukrainy Prawobrzeżnej Petra Doroszenki, jako wasala Imperium Osmańskiego, północna część pozostała przy Koronie.
Po traktacie w Bachczysaraju (1681) granica pomiędzy Carstwem Rosyjskim a Imperium Osmańskim została ustalona na Dnieprze (z tym że Kijów pozostawał we władaniu Rosji), a województwo bracławskie, południowa część województwa kijowskiego i województwo podolskie przeszły pod władanie Turcji.
Po wojnie polsko tureckiej i traktacie karłowickim (1699) turecka część Prawobrzeża powróciła w granice Rzeczypospolitej do II rozbioru (1793), kiedy to całe przeszło pod panowanie Imperium Rosyjskiego, pozostając w jego składzie do obalenia caratu.
Polonica
[edytuj | edytuj kod]- Niektóre zabytki Ukrainy Prawobrzeżnej z czasów Rzeczypospolitej
-
-
-
-
-
Pałac w Korsuniu (później przebudowany)
.jpg)
- Rezydencje polskiego ziemiaństwa z okresu zaboru rosyjskiego 1793-1918
-
-
-
Ruiny pałacu Zaleskich w Rudym Siole -
Dwór Chojeckich w Tomaszówce -
-
Brama nieistniejącego dziś pałacu Potockich w Antoninach
.jpg)
- Polacy, urodzeni na Ukrainie Prawobrzeżnej
-
-
-
-
-
-
-
-
_(cropped).jpg)
.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów Ukraina Prawobrzeżna była określana (zamiennie z innymi terminami) także mianem polskiej Ukrainy, w odróżnieniu od Ukrainy rosyjskiej.
Bibliografia, literatura
[edytuj | edytuj kod]- Daniel Beauvois, Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793-1914, Wydawnictwo: UMCS, Lublin 2005 ISBN 83-227-2377-6.
- Natalia Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9.
- Władysław Konopczyński, Dzieje Polski nowożytnej, wyd. I Warszawa 1936, wiele wznowień.
- Władysław Serczyk, Historia Ukrainy, wyd, 3 poprawione i uzupełnione Wrocław 2001, Wyd. Ossolineum ISBN 83-04-04530-3.
- Zenon Guldon, Związki handlowe dóbr magnackich na Prawobrzeżnej Ukrainie z Gdańskiem w XVIII w., Toruń 1966, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
- Leon Wasilewski, Kwestia ukraińska jako zagadnienie międzynarodowe Warszawa 1934