Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Przejdź do zawartości

Ulica Kredytowa w Warszawie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ulica Kredytowa w Warszawie
Śródmieście Północne
Ilustracja
Ulica Kredytowa przy placu Dąbrowskiego
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Poprzednie nazwy

ulica Nowa (Nowopróżna), ulica Erywańska

Przebieg
↑ ul. R. Traugutta
← pl. S. Małachowskiego, ul. Mazowiecka→
ul. ks. bp. J. Burschego
pl. Dąbrowskiego
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Kredytowa w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Kredytowa w Warszawie”
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Ulica Kredytowa w Warszawie”
Ziemia52°14′16,6″N 21°00′38,4″E/52,237958 21,010668
Multimedia w Wikimedia Commons
Ulica Kredytowa przy ul. Marszałkowskiej przed 1939
Fragment północnej pierzei ulicy przed 1939, na pierwszym planie nieistniejąca obecnie kamienica nr 2, siedziba m.in. Gimnazjum Żeńskiego im. Królewny Anny Wazówny

Ulica Kredytowa – ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.

Opis

[edytuj | edytuj kod]

Ulica powstała na gruntach należących od 1843 do Banku Polskiego (tzw. Łubieńszczyzny)[1]. Miała ułatwić ich parcelację i zabudowę[2]. W 1851 magistrat podpisał z bankiem porozumienie, zobowiązując się wybrukować zaprojektowaną ulicę, łączącą ul. Mazowiecką z ul. Marszałkowską[2]. Bank z kolei odstąpił miastu pas gruntu niezbędny do poszerzenia ul. Marszałkowskiej[2]. Zachodni odcinek nowej ulicy wytyczono jako styczny i równoległy do ul. Próżnej, w wyniku czego powstał szeroki przesmyk między pl. Zielonym (Dąbrowskiego) a ul. Marszałkowską[3].

Ulica została przeprowadzona w 1852[1] lub 1853[4]. Pierwotnie nosiła nazwę Nowa[5] (według innego źródła Nowopróżna)[6]. Około 1865 zmieniono jej nazwę na Erywańska, dla upamiętnienia namiestnika Królestwa Polskiego Iwana Paskiewicza (hrabiego Erywańskiego)[7][8].

Przeprowadzenie ulicy umożliwiło Bankowi Polskiemu parcelację Łubieńszczyzny[1]. Z 12 frontowych działek budowlanych jedną, przylegającą do terenu kościoła Świętej Trójcy, przekazano gminie ewangelicko-augsburskiej za odstąpienie pod budowę ulicy części placu, na którym od ok. 1750 znajdowała się należąca do gminy kamienica nazywana Czerwonym Pałacem[9]. Nowa ulica szybko się zabudowywała[10]. W latach 1853−1858 w miejscu po rozebranym Czerwonym Pałacu wzniesiono gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego[11]. W latach 1853−1887 gmina ewangelicko-augsburska zabudowała swoją posesję kilkoma budynkami, m.in. w jednym z nich mieścił się dom starców[12]. W 1879 poszerzono wylot Erywańskiej na ul. Marszałkowską[13]. Około 1910 ulica była już w całości zabudowana[14]. Stała się ulicą reprezentacyjną[15], m.in. miejscem siedzib organizacji społecznych, towarzystw i klubów[16].

W 1916[17] zmieniono nazwę ulicy na obecną, pochodzącą od gmachu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego[18].

W 1924[19] w kamienicy nr 2 rozpoczęło działalność Gimnazjum Żeńskie im. Królewny Anny Wazówny Zboru Ewangelicko-Augsburskiego[20]. Na początku lat 30. w kamienicy nr 14 mieściło się kino „Opieka”[21], które w 1932 zastąpił Teatr na Kredytowej[22], w latach 1933−1934 teatr Rozmaitości II[23], następnie do 1935 operetka[23], a latach 1935−1939 teatrzyk rewiowy Cyrulik Warszawski[22]. Krótko przed wybuchem II wojny światowej w jego miejscu otwarto kino „Olza”[22]. W czasie okupacji niemieckiej w budynku w 1940 rozpoczął działalność koncesjonowany teatr Komedia prowadzony przez Igo Syma[21].

Zabudowa ulicy ucierpiała w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939[11]. W czasie powstania warszawskiego ulica była miejscem walk[24], m.in. o gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, w którym od lata 1943 mieściła się główna siedziba warszawskiego Arbeitsamtu (niemieckiego urzędu pracy)[25]; ruiny gmachu, skutecznie bronione przez żołnierzy ze zgrupowania „Bartkiewicza”, pozostawały do października 1944 częścią głównej linii polskiej obrony śródmieścia od strony wschodniej)[26]. Ulicę przegrodzono barykadą, zbudowaną na wysokości gmachu Zarządu Towarzystwa Zakładów Gazowych[27]. W czasie powstania zburzono całkowicie kilka budynków, a kilka innych spłonęło[11].

Po wojnie część obiektów przy znajdujących się przy ulicy odbudowano[11]. W latach 50.[11] wylot Kredytowej na ul. Marszałkowską został przegrodzony wysokim budynkiem mieszkalnym, w którego parterze na osi ulicy pozostawiono jedynie przejście dla pieszych[28][11]. Jej przedwojenna, zwarta zabudowa została skrócona o ok. połowę, do wylotu na pl. Dąbrowskiego[11]. Po stronie parzystej (północnej) została zakończona sześciokondygnacyjnym budynkiem mieszkalnym pod numerem 8, który w 1959 jako pierwszy uzyskał tytuł Mistera Warszawy[29].

W drugiej połowie XX w. w narożnej kamienicy Goldstanda przy pl. Dąbrowskiego mieściła się księgarnia Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych, w związku z czym w jej okolicach, w tym na ulicy Kredytowej, prowadzono handel używanymi podręcznikami[30]. Nieoficjalnie mówiono o Centralnym Bazarze Podręczników Szkolnych[31]. Funkcjonował on jeszcze w pierwszej dekadzie XXI w., już po likwidacji księgarni[30][31].

W 1994 u zbiegu z ul. Mazowiecką odsłonięto głaz na cokole z tablicą upamiętniającą powstańców ze zgrupowania „Bartkiewicza”[32].

W 2012 wszystkie budynki z numeracją ulicy Kredytowej, z wyjątkiem bloku mieszkalnego pod numerem 2, ujęto w gminnej ewidencji zabytków (w tym również budynki już wcześniej wpisane do rejestru zabytków)[33].

Ważniejsze obiekty

[edytuj | edytuj kod]

Obiekty nieistniejące

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 8. Plac Krasińskich–Kwiatowa. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2002, s. 29. ISBN 83-88372-20-3.
  2. ↑ a b c Stanisław Herbst: Ulica Marszałkowska. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 1998, s. 59. ISBN 83-85584-57-9.
  3. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 8. Plac Krasińskich–Kwiatowa. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2002, s. 30. ISBN 83-88372-20-3.
  4. ↑ Stanisław Herbst: Ulica Marszałkowska. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 1998, s. 61. ISBN 83-85584-57-9.
  5. ↑ Stanisław Herbst: Ulica Marszałkowska. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 1998, s. 60, 61. ISBN 83-85584-57-9.
  6. ↑ Upamiętnienie powstańczej walki [online], Urząd m.st. Warszawy, 4 października 2012.
  7. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 387. ISBN 83-01-08836-2.
  8. ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 96.
  9. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 8. Plac Krasińskich–Kwiatowa. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2002, s. 29−30. ISBN 83-88372-20-3.
  10. ↑ Maria I. Kwiatkowska: Kościół ewangelicko-augsburski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 97. ISBN 83-01-03098-4.
  11. ↑ a b c d e f g Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 8. Plac Krasińskich–Kwiatowa. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2002, s. 36. ISBN 83-88372-20-3.
  12. ↑ Maria I. Kwiatkowska: Kościół ewangelicko-augsburski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 134−138. ISBN 83-01-03098-4.
  13. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. Canaletta-Długosza. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 183. ISBN 83-9066291-4.
  14. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 8. Plac Krasińskich–Kwiatowa. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2002, s. 33. ISBN 83-88372-20-3.
  15. ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom II Śródmieście Północne. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 233. ISBN 83-85584-50-1.
  16. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 8. Plac Krasińskich–Kwiatowa. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2002, s. 34. ISBN 83-88372-20-3.
  17. ↑ Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Warszawa w czasie pierwszej wojny światowej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974, s. 78.
  18. ↑ Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 158. ISBN 978-83-62189-08-3.
  19. ↑ Maria I. Kwiatkowska: Kościół ewangelicko-augsburski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 173. ISBN 83-01-03098-4.
  20. ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 125. ISBN 978-83-61253-51-8.
  21. ↑ a b Jerzy S. Majewski: Historia warszawskich kin. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2019, s. 193. ISBN 978-83-268-2722-8.
  22. ↑ a b c Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 8. Plac Krasińskich–Kwiatowa. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2002, s. 35. ISBN 83-88372-20-3.
  23. ↑ a b Barbara Król-Kaczorowska: Teatry Warszawy. Budynki i sale w latach 1748–1975. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 211. ISBN 83-06-01183-X.
  24. ↑ Izabella Maliszewska, Stanisław Maliszewski: Śródmieście Północne. Warszawskie Termopile. Warszawa: Fundacja „Wystawa Warszawa Walczy 1939–1945, 2000, s. 142−144. ISBN 83-87545-32-5.
  25. ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Warszawa: Fundacja Polska Walczy i Wydawnictwo Bellona, 2015, s. 19. ISBN 978-83-1113474-4.
  26. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 26−27. ISBN 83-11-10124-8.
  27. ↑ Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1969, s. 284.
  28. ↑ Zygmunt Stępiński: Siedem placów Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 239. ISBN 83-01-05336-4.
  29. ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 70. ISBN 83-908950-8-0.
  30. ↑ a b Mateusz Żaboklicki, Księgarni nie ma od 10 lat, a handel wciąż kwitnie. Na lewo [online], wyborcza.pl Warszawa, 28 sierpnia 2013.
  31. ↑ a b Igor Nazaruk, Pamiętacie "Centralny Bazar Podręczników Szkolnych"? Dziś na Placu Dąbrowskiego nie ma już po nim śladu [online], Metro Warszawa, 1 września 2015.
  32. ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 153. ISBN 83-912463-4-5.
  33. ↑ Zarządzenie nr 2998/2012 Prezydenta m. st. Warszawy z 24-07-2012 w sprawie założenia ewidencji zabytków Miasta Stołecznego Warszawy [online].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Kredytowa_w_Warszawie&oldid=73649401”