Zamach stanu
| KK z 1997 | |
| Ciężar gatunkowy |
zbrodnia |
|---|---|
| Przepis |
art. 128 § 1 k.k. |
| Kara |
pozbawienia wolności na czas od lat 3 do 20 |
| Strona podmiotowa |
umyślna w zamiarze bezpośrednim kierunkowym |
| Odpowiedzialność od 15. roku życia |
nie |
| Typ kwalifikowany |
nie |
| Typ uprzywilejowany |
nie |
| Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych | |
Zamach stanu, także: przewrót, pucz (niem. Putsch, hiszp. golpe de estado, fr. coup d’État) – niezgodne z porządkiem konstytucyjnym, często z użyciem siły (zbrojny zamach stanu), przejęcie władzy politycznej w państwie przez jednostkę lub grupę osób[1]. Jest pogwałceniem normalnego toku życia politycznego i porządku instytucjonalnego.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Zamachy stanu są w większości organizowane przez wysokich rangą wojskowych, w wyniku czego siły zbrojne stają się głównym aktorem wydarzeń. We współczesnych państwach nie można skutecznie przeprowadzić zamachu stanu bez udziału lub przynajmniej życzliwej neutralności wojska.
Uczestnicy zamachu stanu zmierzają przede wszystkim do opanowania środków łączności, radia, telewizji, węzłów komunikacyjnych oraz siedzib organów władzy. Szybkość działania i zaskoczenie w wielu przypadkach decydują o powodzeniu zamachu stanu.
Zamachowi stanu mogą towarzyszyć wystąpienia społeczne.
Zamach stanu a rewolucja
[edytuj | edytuj kod]Od rewolucji różni się tym, że:
- przeprowadzają go osoby, które już w pewien sposób należały do istniejącej elity władzy, podczas gdy rewolucja jest organizowana przez ludzi spoza układu władzy;
- nie zmierza do urzeczywistnienia nowego ustroju politycznego, ma na celu jedynie usunięcie ludzi sprawujących rządy[2].
Obecni szefowie państw i rządów, którzy zdobyli władzę w wyniku zamachu stanu
[edytuj | edytuj kod]Azja
[edytuj | edytuj kod]| Kraj | Urząd | Osoba | Data | Wydarzenie |
|---|---|---|---|---|
 Tadżykistan |
Prezydent | Emomali Rahmon | 19 listopada 1992 | Wojna domowa w Tadżykistanie |
 Jemen |
Przewodniczący Naczelnej Rady Politycznej | Mahdi al-Mashat | 6 lutego 2015 | Przejęcie Jemenu przez Huti |
 Mjanma |
Premier Przewodniczący Rady Administracji Państwowej |
Min Aung Hlaing | 2 lutego 2021 | Zamach stanu w Mjanmie |
Afryka
[edytuj | edytuj kod]
Zamach stanu w polskim Kodeksie karnym
[edytuj | edytuj kod]Problematykę zamachu stanu regulują art. 128 § 1 i 2 Kodeksu karnego. W art. 128 § 3 k.k. opisano przestępstwo pokrewne zamachowi stanu, mianowicie wywieranie wpływu przemocą lub groźbą bezprawną na czynności urzędowe konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej[3].
Art. 128.
§ 1. Kto, w celu usunięcia przemocą konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej, podejmuje działalność zmierzającą bezpośrednio do urzeczywistnienia tego celu, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20.
§ 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Na podstawie: Słownik polityki, pod redakcją Marka Bankowicza, Wiedza Powszechna, Warszawa 1996.
- ↑ Towarzyszą temu niekiedy przekształcenia o charakterze politycznym i prawnym, niezmieniające jednak panującego systemu politycznego.
- ↑ Kodeks karny LEX.pl - tekst jednolity [online], 4 stycznia 2024.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słownik polityki, pod redakcją Marka Bankowicza, Wiedza Powszechna, Warszawa 1996.