Zaroślak oliwkowy

Zaroślak oliwkowy
	Atlapetes flaviceps
	Chapman, 1912
	; Zaroślak oliwkowy (Abra Malaga, Cuzco w Peru)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pasówki
Rodzaj	Atlapetes
Gatunek	zaroślak oliwkowy
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zaroślak oliwkowy^[3]^[4] (Atlapetes flaviceps) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Występuje jedynie na niewielu stanowiskach w środkowej Kolumbii na stokach Andów. Jest uznawany za gatunek bliski zagrożenia^[5]^[6].

Systematyka

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Frank Michler Chapman, nadając mu nazwę Atlapetes flaviceps^[7]. Opis ukazał się w 1912 roku w pracy Diagnoses of apparently new Colombian birds na łamach czasopisma „Bulletin of the American Museum of Natural History”^[7]^[8]. Autor jako miejsce typowe wskazał Rio Toche w departamencie Tolima w Kolumbii^[7]. IOC nie wyróżnia podgatunków^[9].

Etymologia

Atlapetes: połączenie słowa Atlas z gr. πετης petēs – „lotnik” (πετομαι petomai – „latać”)^[10].
flaviceps: łac. flavus „żółty”, łac. caput, capitis „głowa”^[11].

Morfologia

Nieduży ptak ze stosunkowo krótkim, grubym u nasady dziobem w kolorze czarniawym. Szczęka i żuchwa są lekko zakrzywione. Tęczówki brązowe. Kończyny dolne ciemnobrązowe. Pióra głowy, gardła, szyi i piersi oraz brzucha w różnych odcieniach żółtego przechodzącego na grzbiecie w oliwkowy. Górne pokrywy skrzydeł ciemnooliwkowe, lotki czarnooliwkowe z żółtawymi obrysami. Ogon długi, stopniowany, środkowe sterówki najdłuższe, zewnętrzne krótsze, wszystkie w kolorze ciemnooliwkowym. Obie płcie wyglądają tak samo. Młode osobniki mają oliwkowe plamy na głowie, piersiach i bokach ciała. Długość ciała z ogonem 17 cm^[5].

Zasięg występowania

Zaroślak oliwkowy jest spotykany tylko na kilku stanowiskach w środkowej Kolumbii. Są to oba zbocza Kordyliery Środkowej w departamentach Caldas, Tolima i Cauca oraz zachodnie zbocza Kordyliery Zachodniej w departamentach Risaralda i Valle del Cauca. Występuje na wysokości od 1550 do 2700 m n.p.m., czasami także w obszarach położonych niżej, nawet do 1200 m n.p.m.^[2]^[12] Inne źródła podają zakres wysokości, na których spotykany jest ten gatunek, pomiędzy 1900–2440 m n.p.m.^[5]^[13]

Ekologia

Zaroślak oliwkowy jest gatunkiem endemicznym. Jego głównym habitatem są zarośla przylegające do wykarczowanych obszarów na zboczach wysokogórskich lasów oraz zarośla w wilgotnym lesie równikowym, obrzeża sadów i plantacji. Jest gatunkiem głównie roślinożernym. Odżywia się owocami roślin z rodzaju Miconia z rodziny zaczerniowatych (Melastomataceae) oraz Bocconia frutescens z rodziny makowatych (Papaveraceae). Występuje zazwyczaj w parach lub niewielkich grupach do czterech osobników, ale spotykany jest także w stadach mieszanych głównie z różnymi gatunkami tanagrowatych oraz z pleszówką ozdobną. Żeruje głównie w środkowych i górnych partiach drzew^[5].

Rozmnażanie

Aktywne gniazdo obserwowano w maju, osobniki młodociane z rodzicami w czerwcu, a zbieranie materiału na gniazdo w listopadzie. Brak bardziej szczegółowych informacji^[5].

Status

Od 1988 roku zaroślak oliwkowy wpisany jest do Czerwonej księgi gatunków zagrożonych IUCN. Pierwotnie był uznany za gatunek zagrożony (Threatened). Od 1994 roku klasyfikowano go jako gatunek zagrożony (EN – Endangered), a od 2020 roku uznawany jest za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened). Zasięg występowania zaroślaka oliwkowego według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko około 67,1 tys. km²^[12]. Liczebność populacji jest obecnie szacowana na 10 000–19 999 dorosłych osobników. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za spadkowy. Głównym zagrożeniem dla liczebności populacji jest wycinka lasów oraz wypasanie bydła^[2]^[12]. BirdLife International wymienia 9 ostoi ptaków IBA, w których ten gatunek występuje, wszystkie w Kolumbii, m.in.: Park Narodowy Selva de Florencia, Park Narodowy Nevado del Huila, Park Narodowy Puracé^[12].

Przypisy

↑ Atlapetes flaviceps, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Atlapetes flaviceps, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 377, 1999.
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 – PASÓWKI – NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-06-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Alvaro Jaramillo and Christopher J. Sharpe: Yellow-headed Brushfinch Atlapetes flaviceps, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-06-19]. (ang.).
↑ HBW and BirdLifeH.B. International HBW and BirdLifeH.B., Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-06-16] .
↑ ^a ^b ^c Denis Lepage: Olive-headed Brush-Finch Atlapetes flaviceps Chapman, 1912. Avibase. [dostęp 2022-06-19]. (ang.).
↑ Frank M.F.M. Chapman Frank M.F.M., Diagnoses of apparently new Colombian birds, „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 31, Nowy Jork: Trustees of The American Museum of Natural History, 1912, s. 8 (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-06-19]. (ang.).
↑ Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).
↑ flaviceps, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Yellow-headed Brush-finch Atlapetes flaviceps, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-06-19]. (ang.).
↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 584. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Atlapetes flaviceps, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Atlapetes flaviceps, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mc-3] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 377, 1999.

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 – PASÓWKI – NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-06-19].

[botw-5] Alvaro Jaramillo and Christopher J. Sharpe: Yellow-headed Brushfinch Atlapetes flaviceps, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-06-19]. (ang.).

[hbwcheck6-6] HBW and BirdLifeH.B. International HBW and BirdLifeH.B., Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-06-16] .

[AviBase-7] Denis Lepage: Olive-headed Brush-Finch Atlapetes flaviceps Chapman, 1912. Avibase. [dostęp 2022-06-19]. (ang.).

[oryg-8] Frank M.F.M. Chapman Frank M.F.M., Diagnoses of apparently new Colombian birds, „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 31, Nowy Jork: Trustees of The American Museum of Natural History, 1912, s. 8 (ang.).

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-06-19]. (ang.).

[10] Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).

[11] flaviceps, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).

[birdlife-12] Yellow-headed Brush-finch Atlapetes flaviceps, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-06-19]. (ang.).

[HBW_16-13] Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 584. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]