Zawodzie (Kalisz)
51°44′48″N 18°06′16″E/51,746667 18,104444
| Część miasta Kalisza | |
 Rezerwat Archeologiczny Zawodzie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Kalisza |
1934 |
| SIMC |
0936753 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie Kalisza  | |
| 51°44′48″N 18°06′16″E/51,746667 18,104444
| |
Zawodzie – lewobrzeżna część Kalisza usytuowana na osiedlu Rypinek, położona w odległości ok. 2 km od Śródmieścia; najstarsza historycznie część miasta[1]. W 1299 lokowana jako wieś Zawodzie na prawie niemieckim[1].
Zawodzie wraz ze Starym Miastem obejmuje 15 ulic o nazwach historycznych[1].
Gród na Zawodziu
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Na przełomie IX/X w. na Zawodziu, w bagnistej pradolinie Prosny[2] wzniesiono gród, otoczony wałem, zabezpieczony fosą, dwukrotnie powiększany do powierzchni 17 500 m²[1]. Powstanie grodu ożywiło rozwój istniejącej już osady rzemieślniczej z kościołem św. Wojciecha oraz utworzenie obok otwartej osady targowej[1][2]. Zespół obu osad oraz grodu stał się jednym z ważniejszych ośrodków politycznych i handlowych (bądź nawet najważniejszym) w państwie pierwszych Piastów, który to status utrzymał w okresie późniejszym, gdy stał się grodem kasztelańskim. Wedle "Kroniki" Galla Anonima w 1106, Bolesław Krzywousty zdobył i spalił gród po walce z bratem Zbigniewem[1][2].
W 1155 za panowania Mieszka III Starego, na miejscu wcześniejszego kościoła zbudowano kamienną kolegiatę św. Pawła, a gród stał się jedną z głównych siedzib książęcych[1][2]. Kolegiata miała pełnić rolę nekropoli władców księstwa i dlatego w świątyni pochowano samego księcia oraz zmarłego kilka lat wcześniej jego syna Mieszka Młodszego (zm. 1193). Pod koniec XII wieku na terenie grodu powstała z polecenia księcia Mieszka Starego murowana wieża, która była jednym z pierwszych tego typu obiektów na terenie Polski[3]. Była to zapewne wieża ubezpieczająca bramę w obwodzie drewniano-ziemnych wałów, wchodząca w skład większego zespołu monumentalnych budowli na grodzie kaliskim, do których zaliczyć można kolegiatę św. Pawła wzniesioną w miejscu drewnianego kościoła z początku XI wieku oraz prawdopodobnie palatium[4][5].
Śmierć Mieszka III Starego w 1202 zapoczątkowała początek walk o gród, który często zmieniał właścicieli[1]. W 1233 książę śląski Henryk Brodaty, opanowując Wielkopolskę zdobył gród kaliski wykorzystując odsunięcie rzeki, a niszcząc go przypieczętował jego koniec na terenie Zawodzia[1].
W 2007 gród częściowo zrekonstruowano, odtwarzając m.in. bramę wejściową z mostem, fragment dawnych umocnień obronnych, zabudowę mieszkalną, a także część przyziemną romańskiej kolegiaty tworząc Rezerwat Archeologiczny Zawodzie[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Władysław Kościelniak, Wędrówki po moim Kaliszu, Edytor, 2010, ISBN 978-83-60579-56-5.
- ↑ a b c d Adam Cichy, Kalisz, Wydawnictwo Poznańskie, 1973.
- ↑ Jak naprawdę wyglądały i funkcjonowały średniowieczne polskie zamki? [online], TwojaHistoria.pl [dostęp 2017-07-03].
- ↑ Tomasz Ratajczak, Od grodu do zamku. XIII-wieczne rezydencje piastowskie w Wielkopolsce / From a stronghold to a castle. 13th-century Piasts’ residences in Wielkopolska, [w:] Studia nad dawną Polską, Gniezno 2009 [online] [dostęp 2018-05-24] (ang.).
- ↑ T. Baranowski, Gród w Kaliszu – badania, odkrycia, interpretacje, [w:] Kalisz wczesnośredniowieczny, red. T. Baranowski, Kalisz 1998, s. 39–64
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zawodzie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 498.
| Osiedla | |
|---|---|
| Sołectwa | |
| Pozostałe części miasta | |
| części miasta według TERYT |
|
