اريايي ژبې
| عمومي مالومات | |
|---|---|
| ځانګړې وېشنيزه |
د اريايي ژبو لړلیک کې د سيمې شمال لوېديځې ژبې راځي، چې د افغانستان، اېران، عراق او تاجکستان هېوادونه ژبې پکې شاملې دي. اريايي ژبې په ايراني ژبې هم يادېږي، اېراني ژبې: دا په دې معنا نه ده چې دا ژبې د اېران دي، بلکې د ایران معنا يعني (آریایي) آريايي او اېراني هېڅ کوم توپير نه لري. دا چې اوس د اېران نوم له اريايانو څخه غلا شوی، او ايرانيانو ځانونه په اريايانو پورې تړلي، په همدې ډول غواړي چې د اريائي کورنۍ نورې ژبې هم په ځان پورې وتړي.
اريايي کورنۍ درې لويې رسمي ژبې لري ، پښتو په افغانستان کې رسمي ده، فارسي په اېران کې، او کوردي په عراق کې.
| اريايي ژبې | |
|---|---|
 | |
آريايي/ایراني ژبې | |
| ژبکوډونه | |
| آيسو ۶۳۹-۳ | – |
د اريايي کورنۍ ژبې
[سمول]اريايي کورنۍ چې زياتره کسان يې يې د اېراني کورنۍ په نوم پېژني، څلور ژوندۍ ژبې لري. پښتو د اريايي کورنۍ لومړنۍ او فارسي دويمه ژبه ده، خو ایرانیان په دې باور دي چې فارسي لومړۍ او پښتو دويمه ده، چې دا باور تر ډېره ناسم ګڼل شوی.
۱: پښتو د افغانستان رسمي ژبه، د اريايي کورنۍ لومړنۍ ژبه ده. چې لږ تر لږه 120 ميليونه ويونکې لري. افغانستان او پاکستان کې ترټولو ډېر ويونکي لري.
۲: فارسي د اېران هېواد رسمي ژبه، د اريائي کورنۍ دويمه لويه ژبه ده. چې حد اکثر 60 ميليونه ويونکي لري.
۳: کوردي د اريايي کورنۍ درېيمه ژبه ده ، چې نږدې 40 ميليونه ويونکې لري. او همدا راز کوردي ژبه د عربي ترڅنګ په عراق کې رسمي ژبه ده.
۴: بلوڅي ژبه، د اريايي کورنۍ وروستۍ غیر رسمي ژبه ده چې هېڅ هېواد کې رسميت نه لري، په داسې حال کې چې د دې ژبې الفباء هم څرګنده نه ده. خو تاریخي څېړونکي په دې اند دي چې بلوڅي ژبه د پښتو ژبې څخه زېږېدلې، او تر ډېره د پښتو لغاتونه پکې کارول شوي.