Gadjo dilo

Gadjo dilo (rromanes standardizuime: Gaʒo dilo) si jekh filmo kaθar o berś 1997, reʒizisardo thaj xramosardo kaθar o Tony Gatlif. O maj baro kotor e filmosqo sas kerdo anθ-o gav Kreculeśti, cïra kilometrurǎ e Bukureśtǎθar, thaj anθ-o filmo khelen sar aktorurǎ vi thanutne Rromane manuśa.

Paramići

O Śtefan (Francuzikanes: Stéphane), jekh terno francuzikano anθar o Pariź, ʒal ka-i Rumunia. Vov rodel la gilavatorkǎ i Nora Luka, kë lesqo dad mindig/sagda aśundǎs la anglal te merel. Gelindoj p-o jekh paxome drom, maladǒvel e phureça e Izidoreça, kaj si jekh Rrom, thaj o Śtefan zumavel te phenel les anθar i Nora Luka. O mato Izidor aśunel ferdi jekh cïra Rromane alava thaj liel o Śtefan ka pesqo gav, manglindoj te sikavel les i Rromani ćhib. O Śtefan gïndil ke o Izidor kam ingǎrel les ka-i Nora Luka kana avel i vrjàmǎ, atunć ʒivel anθ-o Rromano gav beśindoj anθ-o kher e Izidorosqo varesave ćhona anθ-o sovthan e ćhavesqo e Izidorosqo sosqe adava si anθ-o phandavipen/phandajmos. O Izidor si lośalo ke si les o Śtefan sar musafiro vaj vizitutno, akharindoj les „lesqo Francuzikano” thaj lǎchǎrindoj e xale tiraxa e terne dromutnesqe. E avere Rroma na-i lenqe śukar o Śtefan anθ-o śird (vaj astaripen), thaj akuśen les anθ-i Rromani ćhib thaj gïndin ke vov si jekh dilo, keren les te phenel bilaćhe vorbe bi te ʒanel so phenel thaj vi te ʒal anθ-jekh càxra kaj niśte Rromnǎ nanǒven pen. Ama o Śtefan sikavel lenqe ke si patǐvalo thaj ke si lesqe śukar i Rromani muzika thaj o Rromanipen thaj von astaren te plaćan les, thaj o Śtefan dikhel sa e kotora e Rromane kulturaqe kana si jekh abǎv thaj jekh praxosaripen. I korkorri ʒeni anθ-o gav kaj del dùma cïra Francuzikanes si i terni Sabina, jekh Rromani khelavni kaj xulavdǎs pes kaθar laqo murś. Voj si phiravel biśukares leça anglutnes, numa e duj śirden te plaćal jekh avres kana ʒan khethanes anθ-e gava te keren inreʒistrarra pal-o tradicionàlo Rromano baśavipen. Ando milay o Shtefan tay Sabina shay te hakyaren pe angoreste, vo arakhel ke nikon dajî hakyarel nichi ke motosardo.

Aktorya

• Romain Duris si Shtefan (Stéphane)
• Rona Hartner si Sabina
• Izidor Serban si Izidor
• Ovidiu Balan si Sami
• Angela Serban si Angela
• Adrian Minune si o shavesko kelturitori

Nagradostiya

Ande Thessaloniki, Yelenestan, o film, kerdo pe Yelenestan sar "Gadjo Dilo: There are still smiling gypsies" ("Aba si asamaste Romane" pe Romanes) dubisaylo o nagrada ando 41-to Thessaloniki Film Festival ando 1998to bersh.