ليٽر

ليٽر (يا لٽر) هڪ ميٽرڪ يونٽ آهي، جيڪو حجم ماپڻ لاءِ استعمال ٿيندو آهي. ان جا SI نشان L ۽ l آهن، جڏهن تہ ڪڏهن ڪڏهن ℓ پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. هڪ ليٽر برابر آهي 1 ڪعبي ڊيسي ميٽر (dm³)، 1000 ڪعبي سينٽي ميٽر (cm³)، يا 0.001 ڪعبي ميٽر (m³). هڪ ڪعبي ڊيسي ميٽر (يا ليٽر) جو حجم 10 سينٽي ميٽر × 10 سينٽي ميٽر × 10 سينٽي ميٽر تي ٻڌل هوندو آهي، ۽ اهو هڪ ڪعبي ميٽر جو هزارھون حصو (one-thousandth) آهي.

اصل فرينچ ميٽرڪ نظام ۾ ليٽر کي بنيادي يونٽ طور استعمال ڪيو ويندو هو. لفظ ليٽر فرينچ جي پراڻي يونٽ ليٽرون (litron) مان ورتو ويو آهي، جيڪو بازنطيني يوناني ذريعي آيو هو. بازنطيني يوناني ۾ اهو حجم نہ پر وزن جي يونٽ طور استعمال ٿيندو هو. ليٽر جو نالو پوءِ ليٽ ميڊييول لاطيني ذريعي اڳتي وڌيو، ۽ ان جو حجم تقريباً 0.831 ليٽر جي برابر هو. ليٽر کي مختلف ميٽرڪ نظامن ۾ پڻ استعمال ڪيو ويو ۽ SI سان استعمال لاءِ قبول ڪيو ويو، جيتوڻيڪ اهو SI يونٽ ناهي—SI جو حجم ماپڻ وارو يونٽ ڪعبي ميٽر (m³) آهي.

انٽرنيشنل بيورو آف ويٽس اينڊ ميجرز "litre" (ليٽر) هجڻ کي ترجيح ڏئي ٿو، جيڪو گهڻن انگريزي ڳالهائيندڙ ملڪن ۾ استعمال ٿيندو آهي. جڏهن تہ "liter" (ليٽر) جو هجڻ آمريڪي انگريزي ۾ عام آهي.

هڪ ليٽر پاڻيءَ جو وزن تقريباً هڪ ڪلوگرام آهي، ڇو تہ 1795 ۾ ڪلوگرام کي پھريون ڀيرو اهڙي ريت بيان ڪيو ويو هو تہ اهو هڪ ڪعبي ڊيسي ميٽر پاڻيءَ جي وزن جي برابر هوندو، جڏهن ان جو گرمي پد برف ڳرڻ جي پوائنٽ (0°C) تي هجي. ميٽر ۽ ڪلوگرام جي بعد ۾ ٿيل نيون تشريحون هن لاڳاپي کي هاڻي مڪمل طور برابر نہ ٿيون سمجهن.