Karun (jezero)
Karun (arapski:بركة قارون/Birket Qarun) za Antike znan kao Merid (grčki: Μοῖρις) je jezero na sjeveru Egipta u Muhafazi Fajum.[2]
Karakteristike
urediJezero Karun ima površinu od 233 km², dugo je 40 km od zapada prema istoku a široko je do 5,7 km. Prosječno je duboko 4,2 m a leži u geološkoj depresiji na 43 metra ispod mora.[1]
Slatkom vodom iz Nila ga puni kanal Bar Jusuf, a kako nigdje ne otiče -isparava pa mu je voda bočata.
Historija
urediJezero Karun je ostatak puno većeg drevnog Jezera Merid, koje je nekada zauzimalo veliko područje depresije - Oaza Fajum u Egiptu.[2] Istraživanja izvršena po pustinjskim rubovima te depresije upućuju na to da su u ranom paleolitiku vode jezera nalazile na oko 37 m nadmorske visine i vjerojatno potpuno ispunile depresiju. Nivo jezera postepeno je opadao sve do otprilike 10. milenija pne., kad se nalazilo oko 4 1/2 m ispod mora, možda i zato jer se privremeno prekinula veza s rijekom Nil. Početkom neolita jezero se iznova podiglo i postepeno smirilo. Za Neolita i Starog kraljevstva duž njegovih smanjenih obala naselili su se prvi stanovnici.[2]
Tek su faraoni Srednjeg kraljevstva (oko 2040. pne.-1786. pne.) pokušali zaustaviti postepeno zasipavanje kanala koji je povezivao jezero sa Nilom. Vjerojatno je Senusret II ili Amenemhat III proširio i produbio kanal, na taj je način jezero ponovno postavio u hidrauličku ravnotežu sa rijekom. Jezero se tada nalazilo na nadmorskoj visini od 17 m i služilo je kao retencija za poplava, koja preuzima višak voda od prekomjerno visokih poplava Nila i kao akumulacija čije su se vode mogle koristiti za navodnjavanje nakon što bi se poplava Nila slegla. Kad je Herodot posjetio jezero oko 450. pne., pretpostavio je da se radi o umjetnom jezeru, jer mu je rečeno da je iskopano najmanje 900 godina ranije.[2]
Velike melioracione radove u Oazi Fajum proveli su ptolemejski kraljevi. Za vladavine Ptolemeja II Filadelfa u 3. vijeku pne. jezero je djelomično isušeno branom koja je ograničavala ulazak vode iz Nil u njega. Plodno aluvijalno tlo koje je bilo isušeno (otprilike 1.200 km²) navodnjavalo se kanalima i bilo podvrgnuto intenzivnom obrađivanju.[2]
Tako se stanovništvo oko jezera naglo povećalo, a i broj novih gradova. Današnje iskopavanje nekoliko arheoloških lokaliteta urodilo je bogatom žetvom helenističkih, rimskih papirusa. Oaza Fajum nastavila je prosperirati i tokom prva dva vijeka rimske vladavine, ali nakon toga je počela stagnirati i propadati. Nivo vode u jezeru nastavio je opadati, što je dovelo do plitkog i relativno malog jezera u današnje vrijeme.[2]
Jezero Karun je 2012. uvršteno na listu lokaliteta Ramsarske konvencije, kao važno stanište ptica selica. [3]
Izvori
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Fayoum Oasis and Lake Qaroun, Egypt” (engleski). Med-O-Med. Pristupljeno 4.8. 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 „Lake Moeris, Egypt” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 29.7. 2020.
- ↑ „Lake Qarun Protected Area” (engleski). Ramsar Sites Information Service. Pristupljeno 4.8. 2020.
Vanjske veze
uredi
- Lake Moeris, Egypt (en)