Dakar

Dakar (francuski: Ville de Dakar) je glavni grad Senegala i jedna od glavnih morskih luka na zapadnoafričkoj obali. Nalazi se na pola puta između ušća rijeka Gambije i Senegala, na jugoistočnoj strani Zelenog rta, najzapadnije točke Afrike. Dakarska luka je jedna od najboljih u Zapadnoj Africi, dobro zaštićena vapnenačkim liticama rta i sistemom lukobrana. Ime grada dolazi od riječi dakhar što je na jeziku naroda Wolof naziv za drvo tamarind, kao i ime obalnog naselja plemena Lebu koje se nalazilo južno od mjesta gdje je danas prvi dok u luci. Prema Nacionalnoj statističkoj agenciji Senegala, Dakar je 2005. u užem centru grada imao 1,030.594 stanovnika, a metropolitanski grad s predgrađima 2,452.656.

Dakar Ville de Dakar
Panorama grada Panorama grada
Grb
Koordinate: 14°41′N 17°26′W
Država	Senegal
Regija	Dakar
Četvrti	Communes d'arrondissement
Osnivanje	1857.
Vlast
- Gradonačelnik	Soham El Wardini (2018)
Površina
- Ukupna	82,38 km²
- Područje utjecaja	547 km²
Visina	40 m
Stanovništvo (2005)
- Gustoća	12.510 stanovnika/km²
- Urbano područje	1,030.594
- Područje utjecaja	2,452.656
- Gustoća područja utjecaja	4484 stanovnika/km²
Vremenska zona	UTC+0 (UTC+0)
Poštanski broj	0100
Pozivni broj	+221 8
Službene stranice villededakar
Karta
Dakar class=notpageimage| Dakar na karti Senegala

Dakar je administrativni centar Senegala, sjedište Senegalske nacionalne skupštine i predsjednika republike. Grad je i glavni financijski centar Zapadne Afrike, sjedište desetak nacionalnih i regionalnih banaka, uključujući i banku BCEAO (Banque Centrale des États de l'Afrique de l'Ouest) koja upravlja jedinstvenom zapadnoafričkom CFA valutom, te sjedište brojnih međunarodnih organizacija i istraživalačkih centara, kao i nevladinih organizacija. U Dakru od 1920. živi velika libanonska zajednica koja se uglavnom bavi uvozno-izvoznim poslovima. U gradu živi i dosta Marokanaca koji se uglavnom bave poduzetništvom. U gradu žive i brojne druge zajednice, pretežno sastavljene od radnika iz Mauritanije, Gvineje i Zelenortske Republike. U gradu je i 20.000 francuskih iseljenika.

Bivša kolonijalna metropola Francuska i dalje je snažno prisutna u gradu jer ima bazu ratnog zrakoplovstva u predgrađu Yoff, a i francuska ratna flota koristi luku Dakar kao svoju servisnu luku. Od 1950. u gradu djeluje Institut za visoko školstvo (Institut des Hautes Études ili IHE) koji je 1957. prerastao u Univerzitet u Dakru (Université de Dakar).

Historija

Portugalski pomorci bili su prvi Evropljani koji su doplovili do Zelenog rta 1444. i na otočiću Gorée osnovali naselje za opskrbu svojih brodova. Od 1536. počeli su koristiti otok kao bazu za trgovinu crnim robovima. Otok su im preoteli Holanđani 1588. i dali mu današnje ime po otoku Goeree-Overflakkee u Holandiji. Nakon njih 1664. došli su Englezi, a konačno je pao u ruke Francuza 1677. kao i čitav Senegal.

Dakar je osnovan 1857. kada su Francuzi izgradili utvrdu na mjestu današnjeg Trga nezavisnosti (Place de l'Indépendance) da zaštite interese svojih trgovaca robljem koji su tamo naselili prije 20 godina, kao i stanovnike obližnjeg otoka Gorée u zavjetrini poluotoka. Do 1862. izgrađen je prvi kratki lukobran u luci, oko koje je počeo nicati grad. Međutim, ipak je prošlo dosta vremena prije nego što je luka u Dakru dobila prevlast nad obližnjim lukama na otoku Goréeu i Rufisqueu, udaljenima 21 km istočno od centra grada. Prvi korak koji je učinio dakarsku luku mjestom u koje su uplovljavali tadašnji parobrodi bila je uzgradnja stanice za opskrbu brodova ugljenom, tako da je Dakar preoteo dio posla luci Mindelo na Zelenortskim otocima. Izgradnja prve zapadnoafričke željezničke pruge, od Saint-Louis do Dakra 1886. bio je slijedeći veliki poticaj za razvoj Dakra i njegove luke, budući da su uz prugu nikle brojne plantaže kikirikija. Od 1902. Dakar je zamijenio Saint-Louis kao glavni grad Francuske Zapadne Afrike.

Panorama Dakra sa velikom džamijom

Za vrijeme Prvog svjetskog rata dakarskoj luci porasla je važnost zbog rata za susjedne njemačke kolonije Togoland i Njemački Kamerun. Nakon rata 1923. izgrađena je željeznička pruga do tadašnjeg Francuskog Sudana (današnji Mali), a to je dovelo novu tranzitnu robu u luku. Luka je značajno poboljšana 1930-ih godina, tako da je Dakar postao glavna regionalna luka za kikiriki. Tokom Drugog svjetskog rata Dakar, kao i čitava Francuska Zapadna Afrika, priznali su autoritet Vichyjevske Francuske 1940. i time su pali u vodu napori generala de Gaullea i Slobodne Francuske da si osiguraju Dakar kao bazu,. Stanje je ostalo isto sve do 1943. kada su saveznici oslobodili grad.

Trg nezavisnosti

Za vrijeme Drugog svjetskog rata, rafiniranje kikirikijeva ulja postala je važna industrija u Dakru jer se trebao nadomjestiti nedostatak biljnih ulja u zemlji, ali i u cijeloj sjevernoj Africi budući da se to ulje prije rafinirano uglavnom u Francuskoj. Tada su izrasli i drugi industrijski pogoni po gradu. Ovaj dinamični razvoj je prekinut oko 1961. jer se dotadašnja kolonija Francuska Zapadna Afrika u međuvremenu raspala na osam nezavisnih država, pa se time bitno smanjilo tržište za robu tih tvornica. Dakar je od 1959. do 1960. bio glavni grad kratkotrajne Federacije Mali, a potom je postao glavni grad nove države Republike Senegal. Od Drugog svjetskog rata Dakar je doživio pravu urbanu ekspanziju, od tada su izgrađena brojna predgrađa i satelitski gradovi oko užeg centra grada.

Danas Dakar ima nekoliko vrlo kontrastnih okruga. U južnom dijelu grada su javne zgrade, bolnice i ambasade. Sjeverni dio grada je poslovni dio grada oko Trga nezavisnosti (Place de l'Indépendance). Na sjeveru i istoku grada leže kvartovi povezani s lukom, te male ribarske lučice, skladišta i dokovi za izvoz kikirikija. U neposrednoj blizini željezničke pruge leže stari industrijski pogoni za rafiniranje kikirikijevog ulja i druge tvornice, a dalje prema sjeveru industrijsko predgrađe Hann.

Geografija i klima

Dakar leži uglavnom na jugoistočnim obalama Zelenog rta, bolje rečeno njegov je historijski centar jer se danas grad sa svojim predgrađima i satelitskim naseljima raširio po čitavom poluotoku. Dakar ima vruću polupustinjsku klimu po Köppenovoj klasifikaciji klime, s kratkom sezonom kiša i dugim sušnim razdobljem. Sezona kiša traje od jula do oktobra, a ostalih osam mjeseci vlada suša. U gradu padne prosječno 540 mm kiše tokom cijele godine. Između decembra i aprila je ugodno toplo, noći su ugodne, ali od maja do novembra postaje neugodno vruće s temperaturama koje u iznad 30 °C, iako ne toliko koliko u Sahari.

Klimatološki medijani za Dakar (1981–2010)
Mjesec	jan-sij	feb-velj	mar-ožu	apr-tra	maj-svi	jun-lip	jul-srp	aug-kol	sep-ruj	okt-lis	nov-stu	dec-pro	godina
Apsolutni maksimum (°C)	39,6	38,7	40,4	38,4	36,2	36,6	36,9	35,0	36,2	39,3	40,3	39,5	40,4
Srednji maksimum (°C)	25,3	25,2	25,4	25,0	26,0	28,6	30,0	30,3	30,7	31,0	29,8	27,4	27,9
Srednji minimum (°C)	18,3	18,0	18,5	19,2	20,7	23,5	25,1	25,3	25,2	25,3	23,3	21,0	22
Apsolutni minimum (°C)	11,0	10,7	10,9	14,0	15,4	17,0	17,2	20,0	20,0	17,2	17,0	12,4	10,7
Precipitacija (mm)	1	2	0	0	0	14	51	154	133	26	9	1	391
Relativna vlažnost (%)	68	74	77	81	81	80	78	81	83	80	72	68	77
Broj sunčanih sati	245	246	276	288	291	252	233	223	219	257	249	239	3018
Izvor: Pogoda.ru.net i Spiegel Online Wetter

Administracija i stanovništvo

19 komuna arondismana Dakra

Grad Dakar je administrativno gradska komuna ili općina (po francuskom primjeru commune de ville), jedna od 67 takvih u Senegalu. Komunu Dakar osnovali su Francuzi [[17. juna 1887. tako što su izdvojili Dakar od tada veće komune Gorée. Od tada pa do danas egzistira komuna Dakar koja nije ukinuta niti nakon proglašenja nezavisnosti 1960. godine, iako ne u istim granicama jer su se one vremenom širile, sve do 1983. kada su se ustalile. Komunom vlada demokratski izabrani savjet (conseil municipal) s mandatom od pet godina, iz kojeg se bira gradonačelnik. Od svog osnutka do danas Dakar je imao 20 gradonačelnika. Prvi crni gradonačelnik bio je Blaise Diagne (1924–1934), a gradonačelnik s najdužim stažom Mamadou Diop, vladavši ukupno 18 godina (1984–2002).

Po uzoru na svoju kolonijalnu metropolu Pariz, komuna Dakar je i departman (oblast), jedan od 34 departmana u Senegalu. Međutim, za razliku od francuskih departmana, senegalski nemaju nikakvu političku moć jer nemaju skupštinu. Oni su samo administrativne jedinice države, zadužene za brigu o nekim administrativnim poslovima i kontrolu aktivnosti svojih komuna. Departman Dakar je podjeljen (opet po francuskom uzoru) na četiri arondismana: Almadies , Grand Dakar, Parcelles Assanies (najnaseljeniji dio Dakra) i Plateau ili Gorée (centar Dakra).

Nakon velike reforme administrativne i političke podjele Senegala, izglasane u parlamentu 1996. godine, komuna Dakar je sa svojih tadašnjih milijun stanovnika ocijenjena prevelikom i prenaseljenom da bi se mogla efikasno voditi kao jedna administrativna jedinica, zbog čega je 30. augusta 1996. Dakar podijeljen na 19 administrativnih jedinica (communes d'arrondissement). Njima su date široke ovlasti i po tome liče na stare komune države. Komuna Dakar je ostala nadležna nad ovim novim jedinicama i koordinira njihovu aktivnost. Tih 19 komuna arondismana administrativno podpadaju u jedan od četiri arondismana komune Dakar i njihovi prefekti su zaduženi za kontrolu rada.

Komuna arondisman Dakar-Plateau sa svojih 34.626 stanovnika u arondismanu Plateau/Gorée je historijsko srce grada. Ovdje se nalazi najveći broj ministarstava i ureda javne uprave. Najgušće je naseljena Médina koja ima 136.697 stanovnika (također u arondismanu Plateau/Gorée). Komuna arondisman Yoff sa 55.995 stanovnika u arondismanu Almadies je površinom najveći, a najmanji je Île de Gorée sa svega 1034 stanovnika (arondisman Plateau/Gorée). Departman Dakar je jedan od četiri departmana regije Dakra koja predstavlja jednu od 11 senegalskih regija. Regija Dakar obuhvaća grad Dakar zajedno s predgrađima, danas razbacanim po cijelom Zelenom rtu, te se ugrubo preklapa s teritorijem metropolitanskog Dakra.

Godina	Stanovništvo
1878.	1 600
1891.	8 737
1904.	18 500
1909.	25 000
1921.	32 440 (od toga 1 661 Evropljana)
1926.	33 679 (od toga 2 939 Evropljana)
1947.	135 000

Znamenitosti

Dakar je novi grad, bez nekih značajnih starina, tako da pažnju turista privlače velike pitoreskne tržnice na otvorenom, velika moderna džamija izgrađena 1964. godine, muzej zapadnoafričke kulture IFAN (Musée de l'Institut Fondamental d'Afrique Noire), Park Hann u kom se nalazi zoološki vrt i brojne plaže uz obalu oceana. Velika atrakcija je otok Gorée i njegova utvrda Fort D'Estrees u kojoj su brojni robovi držani i prodavani na aukcijama, prije transporta za Ameriku i Karibe, koji je danas pretvoren u muzej. Danas je Dakar svjetski poznat kao cilj popularnog relija Pariz-Dakar.

Privreda i transport

Dakar je jedan od vodećih industrijskih i servisnih centara Supsaharske Afrike. Ima brojne pogone za rafiniranje kikirikijeva ulja, tvornice ribljih konzervi, mlinove, pivovare, tvornicu za montažu kamiona i rafineriju nafte. Pored izvrsne luke, grad ima i veliki Međunarodni aerodrom Léopold Sédar Senghor na koji slijeću brojni avioni na letu iz Evrope za Južnu Ameriku. Dakar je i veliko željezničko čvorište u kojem završava željeznička pruga Dakar–Niger prema Maliju.

Obrazovanje

• Kedge Business School

Gradovi prijatelji

• Ann Arbor
• Baku
• Douala
• Washington D.C.
• Rosario
• Oran

Vanjske veze

Dakar na Wikimedijinoj ostavi

• Službene stranice grada (fr)
• Dakar na portalu Encyclopædia Britannica (en)