Linz
Linz je grad na sjeveru Austrije od 191 767 stanovnika [1], treći po veličini austrijski grad i glavni grad savezne države Gornje Austrije.
| Linz | |
|---|---|
|
| |
 Grb | |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Austrija
|
| Pokrajina | Gornja Austrija |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | 191 767 (2012.) [1] |
| Gustina stanovništva | 1 967 st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 48°11′N 14°10′E / 48.18°N 14.17°E |
| Vremenska zona | UTC+1, leti UTC+2 |
| Nadmorska visina | 574 m |
| Površina | 96.048 km² |
  Linz Linz (Austrije) | |
| Ostali podaci | |
| Web-stranica | www.linz.at |
Koordinate: 48° 10′ 48" SGŠ, 14° 10′ 12" IGD
Geografske karakteristike
urediLinz leži na sjeveru središnje Austrije, udaljen svega 30 km od granice sa Češkom, 160 km zapadno od Beča, duž obje obale Dunava.[2] Rasprostranjen po dolini Linzer Becken okruženoj gorama, tako da se danas spojio sa okolnim gradovima (Amstetten, Wels i Steyr) i formirao malu metropolu.
Historija
urediLinz se razvio iz rimske vojničke utvrde - Lentia, koja je u srednjem vijeku postala važno trgovačko središte.[2] Pod imenom Linz se prvi put spominje 799. godine kad se Bavarska proširila na jug i zauzela taj prostor. Do 13. vijeka Linz je poprimio sve vanjske karakteristike grada, ali još nije imao status grada. Taj status dobio je tek u 15. vijeku kad je u njemu stolovao car Svetog Rimskog Carstva - Fridrik III., tad je postao poznat po svojim sajmovima.[2]
Početkom 17. vijeka u Linzu je jedno vrijeme predavao matematiku poznati astronom Johannes Kepler, po njemu se danas zove lokalni Univerzitet Johanna Keplera osnovan 1966.[2] U isto to vrijeme proširio se protestantizam po gradu i okolici, zbog tog su došli isusovci da provedu protureformaciju. U sklopu nje su u 17. vijeku izgrađene brojne barokne građevine. Od 1785. Linz je postao sjedište rimokatoličke biskupije.[2] Za vrijeme Rata za austrijsko nasljeđe grad su 1741. okupirale bavarske i francuske trupe, 1800. je grad poharao požar. Pored Linza zbila se 1809. Bitka kod Ebelsberga između austrijskih i napoleonskih snaga u Ratu Pete koalicije.
Prva evropska željeznička pruga (izvan Engleske) koju su još vukli konji, izgrađena je između Linza i Budweisa - 1832. U tom razdoblju procvjetala je plovidba Dunavom, tako da je Linz postao velika luka za brojnu industrijsku robu iz Češke koja se željeznicom dovozila do Linza, a dalje prevozila brodovima po Dunavu širom monarhije. Veliki skok u razvoju grada bila je izgradnja pruga 1861. do Beča i Salzburga. Linz od 1880. ima tramvaj koji vuku konji, koji se 1897. elektrificira. Od sredine 19. vijeka počinje razvoj industrije i to metaloprerađivačke i tekstilne.
Adolf Hitler proveo je dio djetinjstva i mladost u Linzu, tu je pohađao gimnaziju zajedno sa Ludwigom Wittgensteinom - ljubomora na njegov lagodni život, navodno je presudno uticala na njegove kasnije stavove o židovima. U Linzu su još 1934. su u hotelu Schiff nacisti pokušali pobunu protiv austrijske vlasti. Nakon Anschlussa Austrije u Treći Reich u Linzu je 1938. počela izgradnja čeličane i drugih pogona teške industrije kao filijala paradržavnog dioničkog društva "Hermann Göring" iz Berlina [3] taj veliki kompleks otpočeo je sa proizvodnjom ratnog materijala 1941. i stalno se dograđivao uz hiljade stranih radnika, od kojih su neki sami dobrovoljno došli, ali i uz veliki broj prisilno regrutiranih radnika i zatvorenika koncentracijskih logora su korišteni za izgradnju postrojenja za proizvodnju i naoružanje. Pred kraj Drugog svjetskog rata upravo su ti pogoni bili meta teških savezničkih bombardiranja, - tako da su ti pogoni nakon rata dugo obnavljani.
Klimatske karakteristike
urediLinz ima tipičnu Kontinentalnu klimu po Köppenovoj klasifikaciji klime, sa toplim ljetima, oštrim hladnim zimama i kišnim proljećima i jeseni.
| Klimatološki medijani za Linz | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mjesec | jan-sij | feb-velj | mar-ožu | apr-tra | maj-svi | jun-lip | jul-srp | aug-kol | sep-ruj | okt-lis | nov-stu | dec-pro | godina |
| Srednji maksimum (°C) | 1 | 3 | 9 | 13 | 19 | 21 | 23 | 23 | 19 | 13 | 6 | 2 | 12,8 |
| Srednji minimum (°C) | −4 | −3 | 1 | 4 | 8 | 12 | 13 | 13 | 10 | 5 | 1 | −2 | 4,7 |
| Precipitacija (mm) | 50 | 50 | 50 | 70 | 90 | 110 | 120 | 100 | 70 | 50 | 60 | 60 | 870 |
| Izvor: [4] | |||||||||||||
Znamenitosti i kultura
urediHistorijsko središte grada prepuno je vrijednih građevina, od kojih valja istaknuti Stari dvorac, crkvu sv. Martina (koja datira iz 799.), ranobaroknu gradsku vijećnicu, glavni trg koji je počeo nicati u 13. vijeku sa spomenikom Presvetog Trojstva, župnu crkvu (13. vijek, preuređena 1648.), staru katedralu (1669.-1678.), franjevačku crkvu (iz 13. vijek, preuređena 1752.-1758.) i Palaču Landhaus (16. vijek). Vrijedi napomenuti i samostanske crkve kapucina, uršulinki i karmelićana, te novu neogotičku katedralu podignutu od 1862.-1924., i tvrđavu iz 19. vijeka koju je izgradio nadvojvoda Maksimilijan d'Este.[2]
Nakon Drugog svjetskog rata Linz je izrastao u važno kulturno i obrazovno središte, uz spomenuti univerzitet Johannes Kepler, u gradu djeluju brojne umjetničke i muzičke škole, Akademija industrijskog dizajna i umjetnosti (1947), sjemenište, brojni naučni instituti, muzeji i umjetničke galerije, knjižnice, arhivi, opera i teatri.[2] Od novih građevina valja spomenuti Muzej suvremene umjetnosti Lentos i koncertnu dvoranu Brucknerhaus
Linz je 2009 . je zajedno s Vilniusom proglašen Evropskim glavnim gradom kulture.
Stanovništvo
urediU samom gradu živi 191 767 stanovnika [1], a u široj okolici 271 000 gotovo trećina svih stanovnika Gornje Austrije.
Rast stanovništva
uredi| Godina | Stanovnika |
|---|---|
| 1869. | 49 635 |
| 1890. | 65 090 |
| 1900. | 83 356 |
| 1910. | 97 852 |
| 1939. | 128 117 |
| 1951. | 184 685 |
| 1961. | 195 978 |
| 1971. | 204 889 |
| 1981. | 199 910 |
| 1991. | 203 044 |
| 2001. | 183 504 |
| 2006. | 188 968 |
| 2011. | 189 367 [5] |
Privreda
urediLinz je jedan od najvećih austrijskih industrijskih centara, poznat po svojoj velikoj čeličani koncerna Voestalpine, koja je izgrađena u vrijeme Trećeg Reicha[3]
Pored Voestalpine u Linzu djeluju brojni drugi manji pogoni koji proizvode strojeve, električnu opremu, tekstil, staklo, namještaj, pića, obuću, gumu i duhanske proizvode. Sa brojnim trgovačkim centrima i velikim veleprodajnim objektima, Linz je centar trgovine tog dijela Austrije.[2]
Transport
urediKako leži na koridoru koji povezuje željeznicom Baltik i Jadran, a i na Dunavu, Linz je odavno izrastao u veliku tranzitnu riječnu luku.[2]
Pored grada u mjestu Hörsching (14 km jugozapadno) nalazi se Aerodrom Plavi Dunav (IATA: LNZ, ICAO: LOWL) sa direktnim linijama za Frankfurt, Düsseldorf i Beč.
Gradovi prijatelji
urediLinz je zbratimljen sa slijedećim gradovima;[6]
|
|
Izvori
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Hauptwohnsitzbevölkerung” (njemački). Magistrat Linz. Arhivirano iz originala na datum 2007-02-09. Pristupljeno 11. 06. 2012.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 „Linz” (engleski). Encyclopædia Britannica Online. Pristupljeno 11. 06. 2012.
- ↑ 3,0 3,1 „History of voestalpine” (engleski). voestalpine. Arhivirano iz originala na datum 2012-06-24. Pristupljeno 11. 06. 2012.
- ↑ „Linz, Austria”. Weatherbase. Pristupljeno 11. 06. 2012.
- ↑ „Bevölkerungsentwicklung 1869 - 2011” (njemački) (PDF). Statistik Austria,. Pristupljeno 11. 06. 2012.
- ↑ „Linz” (engleski). Magistrat Linz. Arhivirano iz originala na datum 2017-07-25. Pristupljeno 11. 06. 2012.
Vanjske veze
uredi- Linz na portalu Encyclopædia Britannica Online (en)
- Službene stranice grada (de)
- Podatci o gradu (de)
