Wałbrzych
Wałbrzych (njemački: Waldenburg) je sa svojih 111,356 stanovnika[1] drugi po veličini grad (nakon Wrocława) u Donjošleskom vojvodstvu.
Wałbrzych
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 50°46′N 16°17′E / 50.767°N 16.283°E | |
| Država |  Poljska
|
| Vojvodstvo | Donjošlesko |
| Povjat | Wałbrzych |
| Vlast | |
| - gradonačelnik | Roman Szełemej |
| Površina | |
| - Ukupna | 84.7 km²[1] |
| Visina | 350[1] |
| Stanovništvo (2019.) | |
| - Grad | 111,356[1] |
| - Gustoća | 1,315 stan. / km²[1] |
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) |
| Poštanski broj | 58-300, 58-309, 58-314 i 58-316[1] |
| Karta | |
  Wałbrzych Pozicija Wałbrzycha u Poljskoj | |
Geografske karakteristike
urediWałbrzych leži na jugozapadu Poljske, u kotlini Srednjih Sudeta pored češke granice. Do graničnog prelaza sa Češkom u Golińsku ima 17 km a do Wrocława 78 km.[2]
Historija
urediDanašnji grad je niknuo u srednjem vijeku kao slavensko utvrđeno naselje - Lasogród, njegovi zemljani bedemi još su bili vidljivi početkom 19. vijeka kad su uklonjeni zbog širenja grada.[3]
Wałbrzych je prvi put dokumentiran 1426., ali se pretpostavlja da je status grada dobio još početkom 15. vijeka.[3] Početkom 14. vijeka Wałbrzych je postao feud porodice Schaffgotch, nakon tog je par puta mjenjao gospodare sve do 1808. kad je ukinut feudalizam.[3]
Tokom 15. i 16. vijeka grad je prosperirao na manufakturnoj proizvodnji tkanina. Krajem 16. vijeka počeo se iskapati kameni ugalj, to je postao glavni izvor prihoda, tako da je početkom 19. vijeka u Wałbrzychu i okolici radilo 54 rudnika (tad se svako okno tretiralo kao samostalni rudnik).[3]
Industrijski razvoj grada počeo je 1818. kad je podignuta predionica koja je prva u Šleskoj imala mehaničke razboje.[4]
Pravi razvoj zahuktao se krajem 19. vijeka, kad su na bazi ugljena podignute koksara i tvornice kemikalija i nekoliko predionica.[4] Željeznica iz Wrocława prema Češkoj došla je do grada 1880., a 1898. proradila je prva tramvajska linija.[3]
Za Drugog svjetskog rata pored grada je podignut Koncentracioni logor Gross-Rosen[4], grad i logor oslobodile su jedinice Crvene armije 8. maja 1945.[3] Od tad je dio Poljske, do 1948 su gotovo svi njemački stanovnici grada protjerani, a na njihovo mjesto doseljeni Poljaci iz Ukrajine.[3]
Od 1975. do 1999. bio je administrativni centar vlastitog vojvodstva Wałbrzych.[3]
Privreda
urediNakon zatvaranja rudnika početkom 1990-ih, ekonomija grada bazira se na tekstilnoj, prehrambenoj i kemijskoj industriji, uz nešto manjih pogona koji proizvode elektroniku, staklo, porculan i keramiku.[4]
Znamenitosti
urediNajveća znamenitost grada leži 8 km južno od centra, to je zamak Książ, najveći takav objekt u Poljskoj sa 415 soba, koji se počeo graditi u 13. vijeku, a nakon tog je obnavljan i dograđivan sve do 20-ih prošlog vijeka.
Regionalni muzej ima kolekcije porculana i eksponate povezane sa rudarstvom.[4]
Pobratimski gradovi
uredi
Izvori
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Poland: Dolnoslaskie” (engleski). City population. Pristupljeno 29.01. 2021.
- ↑ „Lokalizacja” (poljski). Urząd Miejski w Wałbrzychu. Pristupljeno 1.02. 2021.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 „Historia” (poljski). Urząd Miejski w Wałbrzychu. Pristupljeno 01.02. 2021.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 „Wałbrzych” (engleska). Encyclopaedia Britannica. Pristupljeno 1.02. 2021.
