Nestorije
| Sveti Nestorije | |
|---|---|
| Patrijarh Konstantinopolja | |
| Rođen | oko 386, Germanicija, Sirija (danas Kahramanmaraš, Turska) |
| Preminuo | oko 451, Oaza Al-Harga, Egipat |
| Poštuje se u | Asirijskoj crkvi istoka |
| Praznik | |
| Sporno | Za života proglašen jeretikom |
 Category:Sveci
| |
Nestorije (ili Nestor; grč. Νεστόριος [Nestórios]; oko 386.–451.) je bio carigradski patrijarh od 428. do 431. i začetnik nestorijanstva.
Nestorije je rođen 386. godine u Germaniciji u Siriji (danas Maras u Turkoj).[1] Svešteničko obrazovanje je stekao kao učenik Teodora Mopsuestskog u Antiohiji a reputaciju je stekao svojim besedama, koje su vodile njegovom postavljanju za carigradskog patrijarha, nakon smrti Sisinija I 10. aprila 428. godine.
Nestorije se smatra začetnikom hristološkog učenja poznatog kao nestorijanstvo. Ono je nastalo kada se, kao predstavnik antiohijske škole, usprotivio uvođenju novog naziva „Bogorodica“ (grč. Θεοτόκος [Theotókos] – Teotokos) za Mariju, Isusovu majku. Nestorije je umesto toga koristio naziv „Hristorodica“ (grč. Χριστοτόκος [Khristotókos] – Hristotokos), smatrajući da on uključuje i Hristovo čoveštvo. Govorio je da Mariju treba nazivati Hristorodicom, jer je rodila Hrista (Mesiju, pomazanika).[2] Crkveni istoričar Sokrat Sholastik to ovako opisuje: „Nestorijev prijatelj, sveštenik Anastasije, koga je Nestorije doveo sa sobom iz Antiohije, preporučio je jednog dana u svojoj besedi da ne zovu Mariju majkom Božijom iz razloga što je Marija samo ljudsko stvorenje i da Bog nije mogao biti rođen od jednog stvorenja“).[3] Nestorijev glavni protivnik je bio Kiril Aleksandrijski, predstavnik aleksandrijske škole, koji je smatrao da Nestorije time poriče realnost otelovljenja (Incarnation), praveći od Hrista dve odvojene ličnosti, jednu ljudsku i jednu božansku, u istom telu (vidi nestorijanstvo).
Pored hristološke debate, ostali faktori od uticaja na sukob su bili: rivalstvo između sedišta u Aleksandriji i Antiohiji, carev uticaj na sedište u Carigradu i patrijaršijsko prvenstvo Pape. Borba između Nestorija, kojeg je podržavao car Teodosije II i Kirila, kojeg je podržavao papa Celestin I, bila je istovremeno i borba za prestiž između episkopskih sedišta u Antiohiji i Aleksandriji.[4] U pismu Nestoriju, Kiril dokazuje da Logos i telo u Hristu nisu združeni (sliveni), nego su sjedinjeni ujednu ipostas.[5] NJegova formulacija: „Jedinstvena priroda ovaploćenog Logosa", kojom objašnjava prirodu Hrista, je prihvaćena od monofizita, i kasnije (na Halkidonskom Saboru 451.) odbačena kao nepravoverna. Kiril 430. godine šalje Nestoriju Dvanaest anatematizama[6], nestorijevih teoloških mišljenja koja pobija, smatrajući izopštenim od Crkve svakog ko bi odbacio bilo koju od tačaka. Nestorije odbacuje Kirilove Anatemizme, i piše svojih dvanaest tačaka, predajući anatemi, tj. isključenju od Crkve, svakoga ko ih ne bi priznao.[7]
Kiril se obratio caru Teodosiju, i njegovoj pobožnoj sestri Pulheriji, tražeći da se uključe u rešavanje crkvenih problema[8]. Car Teodosije II je bio primoran da radi rešavanja spornog pitanja 431. sazove opšti crkveni sabor. Za mesto održavanja Trećeg Vaseljenskog Sabora, izabran je grad Efes, u kome je Marija nekada boravila, i bila posebno obožavana, a naziv „Teotokos“ jako popularan. Kiril je okupio egipatske episkope i sa njima na lađama krenuo put Efesa. Kopnom su se iz Antiohije zaputili istočni episkopi na čelu sa antiohijskim arhiepiskopom Jovanom. Dana 22. juna 431. godine u crkvi Djeve Marije, ispred koje bejahu okupljeni oni koji poštovaše Mariju kao Bogorodicu, sabrali su se episkopi, predvođeni aleksandrijskim episkopom Kirilom i efeskim episkopom Memnonom[9]. Kiril je odmah preuzeo sabor, otvarajući debatu pre no što su stigli predstavnici Antiohije, koji su kasnili. Istog dana, sabor je osudio Nestorijevo učenje i ozvaničio izraz Bogorodica, a Nestorije je lišen svešteničkog čina i proglašen jeretikom. Prema njegovim sopstvenim rečima:
"Kada Kirilove pristalice videše carevu silu ... oni podigoše nemir i neslogu među ljudima vikanjem da je car protiv Boga ... Oni sobom povedoše i one što bejahu izopšteni i uklonjeni iz manastira, zbog njihovih života i njihovih tuđih običaja, i sve koji bejahu iz jeretičkih sekti i obuzeti zadrtošću i mržnjom protivu mene. I jedna strast beše u svima njima, Jevrejima i paganima i svim tim sektama, i oni se zauzeše da treba prihvatiti bez propitivanja, stvari koje su bez propitivanja meni učinjene; i u isto vreme svi oni, čak i oni sa kojima delih trpezu i molitvu i misao, se složiše... protiv mene i zavetovaše se jedan drugom protiv mene... Ni u čemu ne behu podeljeni."
U narednim mesecima, smenjeno je 17 episkopa koji su podržavali Nestorija. Ubrzo i njegov principijalni podržavalac, Jovan I Antiohijski, podleže carskom pritisku i marta 433. napušta Nestorija. 3. avgusta 435. Teodosije II, koji je podržao Nestorijevo postavljenje, pod uticajem sestre Pulherije izdaje carski edikt kojim proteruje Nestorija u manastir u Velikoj Oazi Hibisa u gornjem Egiptu, pod Kirilovim nadleštvom. Nestorije u tom manastiru ostaje da živi narednih 16 godina, sve do svoje smrti, 451. godine.
Na istoku i zapadu, Nestorijevi spisi su paljeni, gde god su pronađeni, a ono malo preživelih je uglavnom sačuvano u Siriji. Posle petnaest vekova žigosanja Nestorija kao jeretika, 1895. su iskopane knjige koje je napisao pred kraj života, poznate kao Bazaar of Heracleides, u kojima on eksplicitno poriče jeres za koju je optužen[10]. Neki ipak tvrde, da u sačuvanim pismima, odgovarajući na Kirilove optužbe, zastupa stanovište da Hrist ima dve osobe. Stoga, pitanje da li je Nestorije stvarno bio Nestorijanac, i dan danas ostaje predmet sporenja.
Nestorije je visoko poštovan u Asirskoj crkvi istoka, gde se slavi kao Sveti Nestorije (Mar Nestorios).
- ↑ http://www.britannica.com/eb/article-9055341/Nestorius
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2007-09-16. Pristupljeno 2008-04-17.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2009-10-26. Pristupljeno 2009-10-26.
- ↑ „The lynching of Nestorius, Stephen M. Ulrich”. Arhivirano iz originala na datum 2005-10-27. Pristupljeno 2008-04-17.
- ↑ „Treće Kirilovo pismo Nestoriju”. Arhivirano iz originala na datum 2009-10-26. Pristupljeno 2009-10-26.
- ↑ „Kirilovi anatematizmi protiv nestorija”. Arhivirano iz originala na datum 2009-10-26. Pristupljeno 2009-10-26.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-13. Pristupljeno 2008-04-17.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-13. Pristupljeno 2008-04-17.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-13. Pristupljeno 2008-04-17.
- ↑ Bazaar of Heracleides
- (en) Nestorijevi spisi Arhivirano 2008-10-06 na Wayback Machine-u
- (en) Nestorijeva knjiga Bazaar of Heracleides
- (en) Lik i učenje Nestorija Konstantinopoljskog Arhivirano 2003-03-14 na Wayback Machine-u (sa stanovišta Crkve Istoka)
- (en) Katolička Enciklopedija o Nestoriju (sa katoličkog stanovišta)
- ((sr)) Efeški sabor i Nestorijevo učenje (sa stanovišta Pravoslavne crkve)
- (en) Linčovanje Nestorija, Stefen M. Urlih Arhivirano 2005-10-27 na Wayback Machine-u (analiza političke pozadine Efeškog sabora)
| Prethodi: Sisinije I |
Arhiepiskopi Konstantinopola 428–431 |
Slijedi: Maksimijan |