Sozomen
Sozomen, punim imenom Salminije Hermija Sozomen (Salminius Hermias Sozomen, oko 400–oko 450) bio je ranovizantijski istoričar hrišćanske crkve, koji se rodio u Beteliji (Bethelia), gradiću blizu Gaze u Palestini, a umro u Carigradu.
Njegova Crkvena istorija (9 knjiga), posvećena vizantijskom caru Teodosiju II (408–450), obrađuje period od 323. do 425. godine, premda mu je namera bila da obradi događaje značajne za istoriju crkve sve do 439. godine. Verovatno je deo koji pokriva period od 425–439. godine izgubljen ili možda čak uništen po carevom naređenju. Ovo delo, pisano uzornim klasičnim stilom grčke književnosti, jasno pokazuje autorovu naklonost monaštvu ali otkriva i obilno korišćenje zapadnoevropskih izvora na latinskom jeziku, što se može uporediti samo s postupkom njegova starija savremenika Sokrata Sholastika.
Građa je knjigama podeljena prema vladavini rimskih careva: prva i druga knjiga obrađuju period vlade Konstantina I (323–337), treća i četvrta period vladavine Konstantinovih sinova (337–361), peta i šesta period Julijana, Jovijana, Valentinijana I i Valensa (361–375), sedma i osma period Gracijana, Valentinijana II, Teodosija I i Arkadija (375–408), a deveta period Teodosija II. Deveta knjiga, kako se čini, nije završena: Sozomen u uvodu kaže da namerava da obradi period zaključno sa 17. Teodosijevim konzulatom (439), ali se poslednja knjiga završava sa 425. godinom, tako da nedostaje oko polovine devete knjige.
Sozomenova je namera možda bila da preradi delo Sokrata Sholastika u boljem književnom stilu kako bi ono steklo čitaoce ne samo među crkvenom publikom, nego i među obrazovanim laicima. Premda se pokazuje kao slab korisnik kritičke istoriografske metode i slab poznavalac teoloških pitanja, Sozomen je u svoje delo uključio i neke izvore koji se inače ni na jednom drugom mestu nisu sačuvali, zbog čega njegova hronika predstavlja važan istorijski izvor, koji je srednjovekovnoj crkvi pružio veliki deo njenog znanja o ranom hrišćanstvu.
