Vojvoda
Za ostala značenja, vidi Vojvoda (razvrstavanje).
Vojvoda (ž. vojvotkinja) je titula koja može označavati vojni čin i/ili plemstvo. Potječe od staroslavenske riječi voevoda (vojni vođa) odakle se proširila u mnoge slavenske jezike, dok u ostatku Evrope njen ekvivalent potječe od latinske riječi dux (sh. duks) za ratnog poglavicu.
U rimsko doba izraz dux se koristio za komandante barbarskih pomoćnih trupa, zbog čega su ga za vrijeme Seobe naroda poglavice germanskih naroda koristile tu titulu kako bi legitimirale svoj boravak na prostoru Carstva. U srednjem vijeku, s razvojem feudalizma, titula vojvode je uz vojne počela primati i upravne funkcije, odnosno biti vezana za teritoriju pod nazivom vojvodstvo. S vrememenom je u mnogim državama postala nasljedna, odnosno najviša plemićka titula ispod kralja. Često se koristila za članove kraljevske porodice, a da bi se oni razlikovali od "običnih" vojvoda, uvedene su titule nadvojvoda i velikih vojvoda.
U zemljama njemačkog govornog područja se koristi izraz herceg (njem. herzog = "vojskovođa"), odnosno duks (lat. dux), koji se ponekad prevodi i kao knez.
U Hrvatsko-ugarskom kraljevstvu herceg ili vojvoda je bio kraljev zamjenik, odnosno upravitelj nekog pograničnog područja. U Hrvatskoj je po hijerarhiji herceg bio odmah iza kralja. Ponegdje hercega su titulirali kao vicerex. Čast hrvatskih hercega imali su kraljev brat ili najstariji kraljev sin - prijestolonasljednik, član kraljevske dinastije Arpadović, koji je u ime kralja vladao u Hrvatskoj, od Drave (i Dunava) do Jadrana.[1]
Vojvoda je bio najviši čin u vojsci Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije do Drugog svetkog rata. Uveden je Velikim vojnim ukazom Kraljevine Srbije 23. oktobra 1912. godine.[2]. Teoretski čin vojvode je odgovarao činu feldmaršala u drugim vojskama [3], a dodeljivao se samo za ratne zasluge. U ovaj čin unapređeni su generali tokom Balkanskih i Prvog svetskog rata. Vojska Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije imala je četiri vojvode: Radomira Putnika, Stepu Stepanovića, Živojina Mišića i Petra Bojovića. U Kraljevini Jugoslaviji samo je titula počasnog vojvode bila dodeljena i to francuskom maršalu Franše d'Epereu za njegove zasluge prema Srbiji tokom Prvog svetskog rata.
- ↑ Крижан, Бранко (2010). „Ковница је била у Пакрацу”. Годишњак (Пакрац: Повијесно друштво Пакрац-Липик) 7. Arhivirano iz originala na datum 2016-08-12. Pristupljeno 2016-10-14.
- ↑ Politika 23. oktobar 1912 str.2[mrtav link]
- ↑ Srpski vojvoda koji je rođen u Alžiru - 1942.