1821

**1821. po kalendarima**
Gregorijanski	1821. (MDCCCXXI)
Ab urbe condita	2574.
Islamski	1236–1237.
Iranski	1199–1200.
Hebrejski	5581–5582.
Bizantski	7329–7330.
Koptski	1537–1538.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1876–1877.
• Shaka Samvat	1743–1744.
• Kali Yuga	4922–4923.
	Kineski
• Kontinualno	4457–4458.
• 60 godina	Yin Metal Zmija; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11821.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1790-e 1800-e 1810-e – 1820-e – 1830-e 1840-e 1850-e
Godine:	1818 1819 1820 – 1821 – 1822 1823 1824

Ovo je članak o godini 1821.

Godina 1821 (MDCCCXXI) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u subotu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

januar - Fabijan Gotlib fon Belingshauzen opazio ostrva Petra I i Aleksandrovo pored Antarktika.
19. 1. - Nakon smrti kneza i fanariotskog Grka Aleksandrosa Sucosa, vlast u Vlaškoj uzima komitet domaćih bojara.
26. 1. - 12. 5. - Ljubljanski kongres velikih sila - odlučeno da se interveniše protiv karbonarske revolucije u Kraljevini dviju Sicilija.
23. 2. - Mladi pesnik John Keats umro u Rimu.
24. 2. - Izdata naredba kneza Miloša o obaveznom sejanju krompira u Srbiji.
24. 2. - Meksički rat za nezavisnost: Agustín de Iturbide i Vicente Guerrero dogovorili Plan iz Iguale za nezavisan Meksiko u vidu ustavne monarhije sa socijalnom jednakošću.
6. 3. (22. 2. po j.k.) - Aleksandros Ipsilantis ušao u Kneževinu Moldaviju kako bi tu i u Vlaškoj digao ustanak u korist Heterije - ali Rusija se ograđuje.
7. 3. - Austrijska armija Johanna Frimonta porazila napuljsku vojsku Guglielma Pepea kod Rietija - Frimont ulazi u grad Napulj 24. marta.
12. 3. - Carlo Felice je novi kralj Sardinije (do 1831.) nakon abdikacije brata Vittoria Emanuela I.
28. 3. - Ustanak u Vlaškoj: vojska Tudora Vladimirescua dolazi pred Bukurešt - za razliku od Heterije, ne želi rat sa Turcima.

April/Travanj – Jun/Lipanj

4. 4. (23. 3. po j.k.) - Grčki rat za nezavisnost: Kalamata na Peloponezu je prvi grad oslobođen u Grčkoj.
6. 4. (25. 3. po j.k.) - Patraski mitropolit Germanos III blagoslovio revolucionarnu zastavu - ovo će kasnije postati Dan nezavisnosti Grčke (25. mart).
6. 4. (25. 3.) - Knezovi Požarevačke nahija Stevan Dobrnjac i Marko Todorović Abdula pokušali dići pobunu protiv kneza Miloša (na podsticaj Marašlije^[1] ili zbog ekonomskih problema^[2]).
8. 4. - Bitka kod Novare je austrijska pobeda nad pijemontskim liberalima.
22. 4. (10. 4. po j.k.) - Vaseljenski patrijarh Grigorije V izveden sa uskršnje liturgije i obešen na kapiji Patrijaršije u Stambolu, iako je osudio grčki ustanak.
- Pripadnici srpske deputacije zatvoreni^[3] do 1825 (Vujica Vulićević, Avram Petronijević i dr.^[1]).
- U Nišu ove godine obešeni vladika Melentije i još nekoliko sveštenika i zanatlija, predstavnika narodne Crkvene opštine. U grad poslat Husein-paša Gavazanoglu da pazi na Srbiju^[4].
1. 5. - Zlatni standard: Banka Engleske nakon 24 godine ponovo razmenjuje novčanice za zlato.
5. 5. - Bivši car Napoleon umro u progonstvu na Svetoj Heleni.
26. 5. - Ustanovljen Peloponeski senat.

10. 6. (Duhovi) - U Šibeniku (?) ubijen rektor unijatskog semeništa kanonik Stupnicki i komandant grada pukovnik Grimer^[5]^[6].
14. 6. - Pad Sultanata Sennar u Sudanu: Badi VII se predao egipatsko-osmanskom zapovedniku Ismail-paši. Ove godine je osnovan Kartum.
18. 6. - Premijera Weberove romantičarske opere "Čarobni strelac" u Berlinu.
19. 6. - Bitka kod Dragašanija u Vlaškoj: Osmanlije potukle heteriste, uništena Sveta družina.
24. 6. - Bitka kod Caraboboa je odlučujuća Bolívarova pobeda kojom je osigurana nezavisnost Venecuele.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

3. 7. - Liberalna revolucija u Portugalu: kralj João VI se posle 13 godina vraća u Lisabon; princ Pedro je ostao u Brazilu.
10. 7. - SAD ušle u posed Floride (kupljena od Španije 1819.).
19. 7. - George IV krunisan za kralja UK Velike Britanije i Irske.
28. 7. - Peruanski rat za nezavisnost: José de San Martín i zvanično proglašava nezavisnost Perua, čiji Protektor postaje.
10. 8. - Misuri postaje 24. država SAD (robovlasnička država).
19. 8. - Navarinski masakr: grčki ustanici ubili 3000 turskih civila u današnjem Pylosu.
21. 8. - Britanski brod otkrio Otok Jarvis u Tihom oceanu.
24. 8. - Ugovor iz Córdobe između Iturbidea i političkog čelnika Nove Španije Juana O'Donojúa - Meksiko će biti nezavisno carstvo pod španskim vladarem ili njegovim rođakom - Španski kortes je odbacio ovaj ugovor.
30. 8. - Velika Kolumbija dobila Ustav iz Cúcute.

2. 9. (21. 8. po j.k.) - Umro beogradski vezir Marašli Ali-paša, zameniće ga zapovednik Ada-kale Abdurahman-paša^[3].
15. 9. - Generalna Kapetanija Gvatemala nezavisna od Španije (današnje zemlje Gvatemala, El Salvador, Honduras, Nikaragva i Kostarika i meksička provincija Chiapas) - pridružuje se Meksiku (do 1823).
16. 9. - Rusija proglašava suverenitet nad severozapadom Severne Amerike do 51. paralele.
27. 9. - Meksiko postigao nezavisnost od Španije u obliku Prvog meksičkog carstva.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

5. 10. (23. 9. po j.k.) - Opsada Tripolice na Peloponezu okončana grčkim zauzećem grada, muslimani i jevreji ubijeni iz osvete za ranije masakre.
jesen - Napadom iranskog krunskog princa Abbas Mirze počinje Tursko-persijski rat (1821-1823) - pobeđuje Davud-pašu kod Shahrizora, ali Bagdad spašen epidemijom kolere u persijskoj vojsci^[7].
16. 11. - William Becknell je prvi koji je prošao Santafeanskom stazom (Santa Fe Trail) između Misurija i Novog Meksika.
28. 11. - Panama proglasila nezavisnost od Španije i pridružila se Velikoj Kolumbiji.
30. 11. - Generalna Kapetanija Santo Domingo proglašava nezavisnost od Španije pod nazivom Republika Španski Haiti (dan. Dominikanska Republika); sutradan predloženo priključenje Velikoj Kolumbiji.
6. 12. - Kitolovci otkrili Južna orknijska ostrva.
7. 12. (25. 11. po j.k.) - Okršaj Ali-bega i Hadži-bega kod Kravice u kojem prvi pobeđuje i zapali mesto - zatim paljevina sela, Hadži-beg ubijen sutradan^[8].

Kroz godinu

Husein Gradaščević postaje gradačački kapetan nakon što je Dželaludin-paša otrovao njegovog brata Murata.
1821-22? - U Petrinji osnovana manufaktura, prethodnica Mesne industrije Gavrilović.
Skadarski Turci napadali Pipere^[9].
Vukove "Narodne srpske pripovijetke" u Beču (prva od tri zbirke).
Monsinjor Matej Krasnić premestio sedište Skopske nadbiskupije iz Janjeva u Prizren (do 1880-tih)^[10].
Pamuk visokog kvaliteta uveden u Mehmed Alijev Egipat.
Današnji Urugvaj pripojen portugalskom Brazilu kao provincija Cisplatina (do 1828).
Ustanovljena britanska kolonija Zlatna Obala (od 1957. nezavisna Gana).
Thomas Johann Seebeck otkrio termoelektrični efekt.
Joseph von Fraunhofer napravio difrakcionu rešetku.
Pierre Berthier otkrio boksit u mestu Les Baux-de-Provence.
Sequoyah izmislio Čiroki silabarijum.

1821. u temama

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1821.

8. 1. - James Longstreet, američki konfederalni general († 1904)
11. 2. - Auguste Mariette, egiptolog († 1881)
16. 2. - Heinrich Barth, istraživač Afrike († 1865)
17. 2. - Lola Montez, kraljevska ljubavnica († 1861)
19. 2. - August Schleicher, lingvista († 1868)
5. 3. - Stefan Verković, folklorist († 1893)
12. 3. - Medo Pucić, književnik, vaspitač mladog kneza Milana († 1882)
19. 3. - Richard Francis Burton, orijentalista, istraživač itd. († 1890)
1. 4. - Anka Obrenović, Jevremova kćerka († 1868)
4. 4. - Linus Yale, Jr., pronalazač cilindar-brave († 1868)
9. 4. - Charles Baudelaire, francuski književnik († 1867)
30. 4. - Alberto Ognjan Štriga, operski pjevač († 1897)
8. 5. - William Henry Vanderbilt, preduzetnik († 1885)
16. 5. - Pafnutij Čebišov, matematičar († 1894)
19. 5. - Vjekoslav Karas, slikar († 1858)
12. 6. - Livije Radivojević, advokat i društveni radnik († 1903)
24. 6. - Jovan Stefanović Vilovski, istoričar, hidrolog († 1902)
srpanj - Ivan Rupert Gusić, pisac, prevoditelj, svećenik (* ?)
31. 7. - Đorđe Natošević, lekar, pedagog, književnik († 1887)
4. 8. - Louis Vuitton (kreator) († 1892)
18. 8. - Dimitrije Matić, filozof, političar († 1884)
31. 8. - Hermann von Helmholtz, fiziolog i fizičar († 1894)
26. 10. - Konstantin Nikolajević, političar i istoričar († 1877)
11. 11. - Fjodor Dostojevski, književnik († 1881)
1. 12. - Nikola Begović, sveštenik i istoričar († 1895)
8. 12. - Josip Runjanin, časnik i skladatelj († 1878)
10. 12. - Nikolaj Njekrasov, književnik († 1878)
12. 12. - Gustave Flaubert, književnik († 1880)
? - Ilija Plamenac, vojvoda († 1916)
? - Stojan Kovačević, ustanik i harambaša († 1911)
? - Jovan Marinović, srpski političar († 1893)
? - Georgi Rakovski, bugarski revolucionar († 1867)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1821.

18. 1.^[11] - Pavle Solarić, lingvista, geograf, pesnik... (* 1779)
19. 1. - Aleksandros Sucos, knez Vlaške (* 1758)
23. 2. - John Keats, pesnik (* 1795)
22. 4. - Grigorije V (vaseljenski patrijarh) (* 1746)
5. 5. - Napoléon Bonaparte, francuski car Napoléon I. (* 1769)
7. 6. - Tudor Vladimirescu, vlaški revolucionar (* ca. 1780)
jul? - Kapetan Jorgać (Jorgakis Olimpios), heterista (* 1772)
24. 8. - John William Polidori, lekar i pisac (* 1795)
2. 9. - Marašli Ali-paša, beogradski vezir
4. 9. - José Miguel Carrera, čileanski general (* 1785)
7. 12. - Pōmare II, kralj Tahitija (* ca. 1774)
? - Jevta Savić-Čotrić, rođak Vuka Karadžića (* ca. 1767)
? - Đorđe Vasiljević Vojinović, ruski grof (* 1760)
? - Abdulvehab Ilhamija (Sejid Vehab Ilhamija), pjesnik iz Žepča (* 1773)

Reference

↑ ^1,0 ^1,1 Vuk Karadžić, Милош Обреновић, књаз Сербији, или грађа за српску историју нашега времена, rastko.rs
↑ Istorija s. n. 5-1, 112
↑ ^3,0 ^3,1 Vladimir Ćorović, Srbija kao samoupravna država, rastko.rs
↑ Istorija s. n. 5-1, 233
↑ Istorija s. n. 5-2, 285
↑ Ivan Pederin, odnos bečkoga dvora prema crkvenoj uniji u dalmaciji dvadesetih godina 19. stoljeća, hrcak.srce.hr
↑ Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters. Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing; 1 January 2009. ISBN 978-1-4381-1025-7. p. 177.
↑ Milivoje Vasiljević, 7. Шанчеви Сокола и околине, rastko.rs
↑ Istorija s. n. 5-1, 185
↑ Uzgoj mržnje na Kosmetu Arhivirano 2016-03-04 na Wayback Machine-u, arhiva.glas-javnosti.rs
↑ Miroslav Pantić, Solarić, Kreljanović, Apendini, rastko.rs

Literatura

Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (5-1)
- Peta knjiga drugi tom (5-2)

[VukGrad-1] 1,0 ^1,1 Vuk Karadžić, Милош Обреновић, књаз Сербији, или грађа за српску историју нашега времена, rastko.rs

[2] Istorija s. n. 5-1, 112

[vcsksd-3] 3,0 ^3,1 Vladimir Ćorović, Srbija kao samoupravna država, rastko.rs

[4] Istorija s. n. 5-1, 233

[5] Istorija s. n. 5-2, 285

[6] Ivan Pederin, odnos bečkoga dvora prema crkvenoj uniji u dalmaciji dvadesetih godina 19. stoljeća, hrcak.srce.hr

[ÁgostonMasters2009-7] Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters. Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing; 1 January 2009. ISBN 978-1-4381-1025-7. p. 177.

[8] Milivoje Vasiljević, 7. Шанчеви Сокола и околине, rastko.rs

[9] Istorija s. n. 5-1, 185

[10] Uzgoj mržnje na Kosmetu Arhivirano 2016-03-04 na Wayback Machine-u, arhiva.glas-javnosti.rs

[11] Miroslav Pantić, Solarić, Kreljanović, Apendini, rastko.rs

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]