Fescenij
Fescenij (lat. Fescennium, starogrčki: Φασκέννιον) bio je drevni fališćanski grad, koji se nalazio u središnjoj Italiji, na granici između Etrurije i Lacija, možda u blizini današnjeg Corchiana u provinciji Viterbu, gde su otkriveni arheološki nalazi iz 8. veka pne., odnosno oko 10 km severozapadno od grada Civita Castellana. Tuda je prolazila Amerijska cesta (Via Amerina). Na tom lokalitetu iskopane su drevne zidine, ostaci dva mosta i nekoliko bogato opremljenih grobnica.[1]
Prema Dionisiju iz Halikarnasa, Fescenij su osnovali Sikuli, koje su nasledili Pelazgi i, naposletku, Fališćani. Isti istoričar kaže, a potvrđuju ga drugi izvori, da su Fališćani imali dva grada, Fescenij i Falerije (Falerii).[2] Moguće je i da grad Falisko (Faliscum), koji Strabon spominje kao različit od Falerija, zapravo nije ništa drugo do Fescenij.[3] Vergilije spominje fesceninske bojne redove (Fescenninae acies) među Turnovim etrurskim snagama koje su se sukobile s Enejom,[4] no Fescenij se ne pojavljuje ni u jednom nezavisnom istorijskim izvoru, pa se čini sigurnim da je taj grad bio zavisan od Falerija i delio njihovu sudbinu.[1] Plinije Stariji spominje "Fesceniju" (Fescennia) kao municipalni grad u njegovo vreme, no to je i jedini spomenog tog grada u razdoblju Rimskog carstva.[1]
Gramatičari Servije[5] i Fest[6] iznose mogućnost da su fesceninski stihovi ― neka vrsta pučke farse s podrugljivim dijaloškim stihovima ― nazvani upravo po Fesceniju, i to zato što su potekli iz tog fališćanskog grada. Ta teorija o poreklu fesceninskih stihova najraširenija je i među modernim ispitivačima.[7] Pri tom Fest na tom mestu greškom kaže da je Fescenij grad u Kampaniji, verovatno zato što ga je pomešao s gradom Atelom, u kome je nastala atelanska farsa.[1]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 William Smith, LLD (ed.), Dictionary of Greek and Roman Geography, London, 1854, s.v. Fescenium.
- ↑ Dionisije Halikarnašanin, Rimske starine, I, 21, 1.
- ↑ Strabon, Geografija, V, 2.
- ↑ Vergilije, Eneida, VII, 695.
- ↑ Servije, komentar uz Eneidu, VII, 695.
- ↑ Fest, O značenju reči, s.v. Fescennini (ed. Thewrewk, str. 60).
- ↑ Milan Budimir ― Miron Flašar, Pregled rimske književnosti, Naučna knjiga, Beograd, 1991, str. 104.