Južni Jemen

	Demokratska Narodna Republika Jemen ; جمهورية اليَمَنْ الديمُقراطية الشَعْبِيّة; Gumhūrīyyat al-Yaman ad-Dīmuqrāţīyyah ash-Sha'bīyyah
Zastava	Grb
	Lokacija
Glavni grad	Aden
Jezik/ci	arapski
Vlada	parlament
Predsjednik	Abdul Fatah Ismail
	Ali Nasir Muhamed
	Ali Salim al-Beidh
Historija
• proglašenje nezavisnosti	30. novembar 1967
• Ukinuta	22. maj 1990
	Stanovništvo
• (procjena)	2.585.484
Valuta	Južno Jemenski dinar

Demokratska Narodna Republika Jemen (arapski: الجنوب العربي-جمهورية اليَمَنْ الديمُقراطية الشَعْبِيّة), poznatija kao Južni Jemen ili Demokratski Jemen, bila je socijalistička republika u jugoistočnom dijelu Arapskog poluotoka uz Adenski zaljev i Arapsko more koja je egzistirala od 30. novembar 1967. do 22. maja 1990 kad se ujedinila sa Arapskom Republikom Jemen (Sjeverni Jemen) u današnju Republiku Jemen.

Historija

Glavni članak: Historija Jemena

Demokratska Narodna Republika Jemen, nastala je kao rezultat britanske kolonijalne politike. Sve je krenulo 1838., kad su Britanci uspjeli nagovoriti sultana Lahidža Muhsin bin Fadla da im proda 194 km² svog teritorija zajedno s lukom Aden. U Aden su se 19. januara 1839., iskrcali britanski kraljevski marinci da okupiraju teritorij i spriječe piratske napade na brodove koji su plovili za Indiju Crvenim morem. Važnost Adena porasla je nakon otvaranja Sueskog kanala 1869., Aden je formalno pravno bio dio britanske krunske kolonije Britanske Indije sve do 1937., kad je postao Kolonija Aden.

Nakon toga su u cilju zaštite svoje kolonije stali širiti svoj uticaj na okolicu Adena, ugovorima o zaštiti - koje su nudili jemenskim plemenskim vođama. Tako su od 1874 potpisali 30 takvih ugovora, sa okolnim šeicima i sultanima, na kraju su to formalizirali osnivanjem svoje marionetske tvorevine Protektorata Aden 1886., u kojoj nije bio grad Aden koji je i nadalje ostao britanska krunska kolonija.

Sve to prešutno je prihvaćalo već dobro poljuljano Otomansko carstvo, koje je formalno i nadalje imalo suverenitet nad Jemenom, ali bez ikakvih prava.

Kad se briitansko kollonijalno carstvo počelo urušavati, Britanci su pokušali promijeniti politiku, zato su 1959., osnovali formalno nezavisnu državu Federaciju Arapskih Emirata Juga, u koji je ušla 18. januar 1963. i krunska Kolonija Aden. Sjeverni Jemen nikada nije priznavao podjelu Jemena, i na brojne načine poticao je protubritanske pobune po južnojemenskim sultanatima i šeikatima. Kako ni ta politika nije donijela željenu stabilnost - Federacija Arapskih Emirata Juga promjenila je formu i ime i prezvala se u Južnoarapsku Federaciju 4. aprila 1962., koja je egzistirala od 30. novembar 1967.

Južnojemenski sultani i šeici odbili su se priključiti u Federaciju Arapskih Emirata Juga, pa su osnovali 1962. svoj Južnoarapski Protektorat. Obadvije južnojemenske britanske tvorevine, čvrsto su bile povezane sa Britanijom, - koja je praktički iz svog štaba u Adenu upravljala njima, sve do odlaska britanskih vojnika 1968.

Pobuna na jugu pojačala se pojavom dva nacionalistička pokreta; prozapadnog Fronta za oslobođenje okupiranog Južnog Jemena (Front for the Liberation of Occupied South Yemen - FLOSY) pomaganog od strane Sjevernog Jemena i liberalnih arapskih država i prosovjetskog Nacionalni oslobodilački front (National Liberation Front-NLF), koji je prvi otpočeo sa Oružanom pobunom 10. decembra 1963. nakon koje je proglašeno izvaredno stanje u Južnoarapskoj Federaciji.

Nakon zatvaranja Sueskog kanala 1967., opalo je strateško značenje Adena, pa su se Britanci počeli smanjivati broj svojih vojnika, i prepuštati sigurnost zemlje na jemenske snage. Borbe u Južnom Jemenu i veliki politički nemiri kulminirali su 20. juna 1967. kad je došlo do pobune i otkazivanja poslušnosti u vojsci Federacije, koja se proširila i na policiju. Kratkotrajni red i mir uspostavile su jedinice britanske vojske, ali su i one krajem novembra 1967. napustile zemlju iscrpljene stalnim gerilskim napadima NLF-a i FLOSY-ja. Odmah po njihovu odlasku vlast je preuzela Narodno oslobodilačka fronta (NLF) i proglasila Demokratsku Narodnu Republiku Jemen 30. novembra 1967. godine.

Radikalno prosovjetsko krilo Nacionalnog oslobodilačkog fronta, preuzelo je vlast u junu 1969. i 1. decembra 1970, promjenilo ime zemlje u Narodna demokratska republika Jemen, i po uzoru na ostale socijalističke zemlje, stalo provoditi reforme. Jedna od prvih bila je da su sve dotadašnje političke partije ujedinjene u Jemenskom socijalističkom partijom (JSP), koja je postala jedina legalna partija. NDRJ imao je bliske odnose sa tadašnjim socijalističkim zemljama, posebno sa SSSRom, Narodnom republikom Kinom, Kubom, Istočnom Njemačkom i Palestinskom oslobodilačkom organizacijom.

SSSR je osobito radio na jačanju jemenske vojske, zauzvrat je Južni Jemen ustupio svoje luke sovjetskoj mornarici

Ujedinjenje sa Sjevernim Jemenom

Glavni članak: Ujedinjenje Jemena

Za razliku od ostalih podjeljenih zemalja iz doba hladnog rata Istočna Njemačka - Zapadna Njemačka, Sjeverna Koreja - Južna Koreja, dvije jemenske države ostale su u relativno dobrim odnosima tako da su 1972. objavile da će se ujediniti. Odnosi su se pogoršali 1979, i samo je intervencija Arapske lige spriječila izbijanje rata između dvije zemlje, Liga je uspjela organizirati sastanak dviju jemenskih vlada u Kuvajtu na kojem su nesuglasice izglađene u martu 1979.

Tadašnji predsjednik NDRJ - Abdul Fatah Ismail, bio je prisiljen dati ostavku 1980, i pobjegao je u inozemstvo. Njegov nasljednik Ali Nasir Muhamed, vodio je pomirljiviju politiku sa prozapadnim susjedima Sjevernim Jemenom i Omanom. Nevolje su počele 13. januara 1986, kad se vratio u zemlju Abdul Fatah Ismail, tad su otpočele borbe između njegovih pristaša i vladinih snaga, koje su trajale viiše od mjesec dana uz brojne žrtve. Neredi su završili Abdul Ismailovim ubistom i pučem kojeg je izvela vojska, nakon kojeg je Ali Nasir sa 60 000 svojih pristaša pobjegao u Sjeverni Jemen. Novi generalni sekretar Jemenske socijalističke partije i predsjednik Jemena postao je Ali Salim al-Beidh, jedini član politbiroa koji je bio pristaša Ali Nasira.

U maju 1988, Sjeverni i Južni Jemen, obnovili su pregovore o ujedinjenju, i napravili korake u smirivanju napetosti; osnivanjem demilitarizirne zone duž granice, dozvolom prelaska granice bez pasoša i drugim akcijama. Sve je to dovelo do potpisivanja ugovora o ujedinjenju u novembru 1989. , kojeg su potisali presjednik Ali Abdulah Saleh u ime Sjevernog i Ali Salim al-Baidh u ime Južnog Jemena.

Ujedinjenje je svečano proglašeno 22. maja 1990. Ali Abdulah Saleh postao je predsjednik a Ali Salim al-Beidh premijer Republike Jemen.

Politički i privredni život

Svi punoljetni građani imali su pravo glasa (i žene), ali su mogli glasati jedino za kanditate Socijalističke partije Jemena. Školstvo i zdravstvo, bili su besplatni, financirani iz budžeta. Sudstvo je bilo strukturalno organizirano, na čelu sa Vrhovnim sudom. Južni Jemen, bio je ekonomski nerazvijen, sa svega par industrijskih pogona u Adenu. Privreda zemlje bazirala se na poljoprivredi, proizvodnji voća, žitarica, krava i ovaca, ribarstvu, preradi kože i tek od 1970-ih izvozu nafte.

Južni Jemen sudjelovao je na Olimpijskim igrama u Seulu 1988, poslavši ekipu od 8 sportaša, koji nisu osvojili ni jednu medalju.

Admistrativna podjela zemlje

Nakon proglašenja nezavisnosti, Južni Jemen je podjeljen na 6 administrativnih upravnih područja muhafaza, koje su ugrubo slijedile historijske granice nekadašnjih sultanata (plemena) i označene brojevima, tek od 1979. dobile su imena. ^[1]

Broj	Ime	Teritorija približno (km.²)	Glavni grad
I	Adan	6,980	Aden
II	Lahidž	12,766	Havatah
III	Abjan	21,489	Zindžibar
IV	Šabva	73,908	Atak
V	Hadhramaut	155,376	Al Mukala
VI	Al Mahra	66,350	Al Ghaida

Izvori

↑ Ismael, Tareq Y.; Jacqueline S. Ismael (1986). The People's Democratic Republic of Yemen: Politics, Economics, and Society; The Politics of Socialist Transformation. Lynne Rienner Pub. ISBN 0931477964.

[1] Ismael, Tareq Y.; Jacqueline S. Ismael (1986). The People's Democratic Republic of Yemen: Politics, Economics, and Society; The Politics of Socialist Transformation. Lynne Rienner Pub. ISBN 0931477964.

[1]

p r u Socijalističke i komunističke države
Sadašnje	Kuba • Laos • NR Kina • Sjeverna Koreja^a • Vijetnam
Bivše	DR Afganistan (1978 – 1992) • NSR Albanija (1946 – 1992) • NR Angola (1975 – 1992) • NR Benin (1975 – 1990) • NR Bugarska (1946 – 1990) • Čehoslovačka (1948 – 1990) • NDR Etiopija (1974 – 1991) • Grenada (1979 – 1983) • DNR Jemen (1967 – 1990) • SFR Jugoslavija (1945 – 1992) • Demokratska Kampućija (1975 – 1979) • NR Kampućija (1979 – 1993) • NR Kongo (1970 – 1992) • NR Mađarska (1949 – 1989) • NR Mongolija (1924 – 1992) • NR Mozambik (1975 – 1990) • DR Njemačka (1949 – 1990) • NR Poljska (1945 – 1989) • SR Rumunjska (1947 – 1989) • Ruska SFSR (1917 – 1922) • DR Somalija (1969 – 1991) • Sovjetski Savez (1922 – 1991) • DR Vijetnam (1945 – 1975)
Kratkotrajne	Pariška komuna (1871) • Sovjetska Republika Naissaar (1917 – 1918) • Finska Socijalistička Radnička Republika (1918) • Odeska Sovjetska Republika (1918) • Donjeck-Krivojroška Sovjetska Republika (1918) • Alzaška Sovjetska Republika (1918) • Slobodna Socijalistička Republika Njemačka (1918 – 1919) • Estonska radnička komuna (1918 – 1919) • Saksonski sovjet (1918 – 1919) • Latvijska SSR (1918 – 1920) • Litvansko-Bjeloruska SSR (1919) • Mađarska Sovjetska Republika (1919) • Muganska Sovjetska Republika (1919) • Bavarska Sovjetska Republika (1919) • Limerički sovjet (1919) • Besarabijska SSR (1919) • Slovačka Sovjetska Republika (1919) • Dalekoistočna Republika (1920 – 1922) • Horezmanska NSR (1920 – 1925) • Perzijska SSR (1920 – 1921) • Galicijska SSR (1920) • Buharska NSR (1920 – 1925) • Hunanski sovjet (1927) • Nghệ-Tĩnhski sovjet (1930 – 1931) • Kineska Sovjetska Republika (1931 – 1937) • SR Čile (1932) • Narodna vlada Fujiana (1933 – 1934) • Asturijska Socijalistička Republika (1934) • DR Finska (1939 – 1940) • Slobodna Grčka (1944) • NR Koreja (1945 – 1946) • Narodna vlada Azerbejdžana (1945 – 1946) • Republika Mahabad (1946) • PNK Sjeverne Koreje (1946 – 1948) • Privremena revolucionarna vlada Južnog Vijetnama (1969 – 1976) • Narodno revolucionarno vijeće Gambije (1981) • DR Jemen (1994)
^a Iako Sjeverna Koreja tvrdi da je njezino uređenje socijalističko, službena državna politika zasniva se na Kim Il-sungovoj ideologiji Juche, koja se ne izjednačuje s klasičnim marksizmom-lenjinizmom.