Osnovni dohodak
Osnovni dohodak jeste ideja socijalne i ekonomske politike koja zagovara bezuslovnu i redovnu novčanu isplatu svakom građaninu društva. Za razliku od programa socijalne pomoći osnovni dohodak je bezuslovan i isplaćuje se svakom građaninu bez obzira na njegov socijalni status. Svrha osnovnog dohotka jeste izmena postojećih sistema socijalne zaštite koji ne uspevaju da se izbore sa socijalnim problemima modernog doba.
Ideja osnovnog dohotka podržava ciljeve kao što su: sloboda, jednakost, solidarnost, dostojanstvo pojedinca, pravedna raspodela društvenog bogatstva, fleksibilnost tržišta rada, borba protiv siromaštva, borba protiv nehumanih uslova rada, istinska nezavisnost pojedinca, poboljšanje položaja žena u društvu itd.
Visina osnovnog dohotka treba da odgovara minimumu neophodnom za pokrivanje osnovnih životnih potreba pojedinca. U slučaju kada visina osnovnog dohotka nije dovoljna za pokrivanje osnovnih životnih potreba u pitanju je delimični osnovni dohodak.
Prema Basic Income Earth Network (Svetska mreža osnovnog dohotka) definicija osnovnog dohotka glasi:
- "Osnovni dohodak je dohodak koji isplaćuje jedna politička zajednica svim svojim članovima na individualnoj osnovi bez provere sredstava ili radnih zahteva"[1]
Ideju osnovnog dohotka ne treba mešati sa idejom minimalnog dohotka, vrstom socijalne pomoći koja postoji u zemljama Evropske unije, jer se razlikuje na tri važna načina:
- isplaćuje se pojedincima, a ne domaćinstvima
- isplaćuje se nezavisno od prihoda iz drugih izvora
- isplaćuje se bez zahteva za izvršenje rada kao nadoknade ili spremnosti da se prihvati posao koji je ponuđen
Jedini uslov da bi se stekao osnovni dohodak jeste državljanstvo, odnosno dokaz da pojedinac pripada političkoj zajednici. Stoga se osnovni dohodak označava i kao bezuslovni osnovni dohodak (Uncoditional Basic Income).
Stanovnici Aljaske od 1981. godine primaju osnovni dohodak koji se isplaćuje zahvaljujući prihodima od naftnog bogatstva. Osnovni dohodak Aljaske zapravo je dividenda koju isplaćuje Alaska Permanet Fund (Trajni fond Aljaske). Visina dividende nije dovoljna za pokrivanje osnovnih životnih troškova, stoga je u pitanju delimični osnovni dohodak.[2]
U Brazilu je 2004. godine donesen zakon 10.835/2004. Zakon predviđa postepeno uvođenje osnovnog dohotka počevši od najsiromašnijih.[3]
U Namibiji, u mestu Otjivero – Omitara, sproveden je od januara 2008. do decembra 2009. godine prvi pilot projekat osnovnog dohotka u svetu[4]. Svakom stanovniku sela isplaćivana je suma od 100 N$. Nakon decembra 2009. godine nastavljeno je sa umanjenom isplatom od 80 N$. Isplata je u potpunosti obustavljena marta 2012. godine. Pilot projekat pokrenut je sa ciljem da ubedi vlasti da uvedu osnovni dohodak na nivou cele Namibije. Uprkos pozitivnim rezultatima, podrška vlade je izostala.
Od 2011. godine u nekoliko sela u Indiji odvija se projekat osnovnog dohotka[5]. Odrasli stanovnici sela dobijaju svakog meseca 200 Rupija (4,4 US$), a njihova deca pola te sume.
- ↑ About Basic Income Arhivirano 2008-06-21 na Wayback Machine-u, Basic Income Earth Network (BIEN)
- ↑ Permanent Fund Dividend - State of Alaska, http://pfd.alaska.gov
- ↑ LEI Nº 10.835, DE 8 DE JANEIRO DE 2004., http://www.trt02.gov.br/geral/tribunal2/Legis/Leis/10835_04.html Arhivirano 2016-03-04 na Wayback Machine-u
- ↑ Pilot project, http://www.bignam.org/BIG_pilot.html
- ↑ India: Basic Income Pilot Projects are underway, http://binews.org/2011/09/india-basic-income-pilot-projects-are-underway Arhivirano 2012-01-20 na Wayback Machine-u
- Grundeinkommen – ein Kulturimpuls Arhivirano 2011-02-27 na Wayback Machine-u, dokumentarni film
- Basic Income Earth Network[mrtav link]
- Netzwerk Grundeinkommen
- Unternimm die Zukunft
- The U.S. Basic Income Guarantee Network
- Center for Economic and Social Justice Arhivirano 2013-09-28 na Wayback Machine-u
- Basic income for all by Philippe van Parijs, Boston Review Arhivirano 2008-05-13 na Wayback Machine-u