Pipin Herstalski
Pipin Herestalski (fr. Pépin II de Herstal, rođen oko 635, a umro 16. decembra 714), takođe poznat i kao Pipin Srednji, Pipin Debeli, Pipin Mlađi [1] ili prosto Pipin II, bio je franački majordom Austrazije od 680. do smrti i Neustrije i Burgundije od 687. do 695. godine. Bio je prvi majordom koji je "vladao" kao vojvoda i poglavar Franaka (dux et princips Francorum) bacivši tako u zasenak lenje kraljeve (rois fainéants) iz dinastije Merovinga.
Pipin II bio je unuk i imenjak Pipina I Starijeg po majci Begi, dok mu je otac bio Anegisel, sin episkopa Meca Arnulfa. Brak je tako ujedinio dve znamenite porodice, Pipinide i Arnulfinge čiji su potomci postali poznati kao Karolinzi. Pipin je najverovatnije bio rođen u Heristalu (fr. Héristal) u današnjoj Belgiji gde se i nalazio centar moći njegove porodice. Zbog toga je i ostao poznat pod nadimkom Herstalski.
Kao majordom Austrazije, Pipin je zajedno sa rođenim bratom Martinom, vojvodom Laona, ratovao protiv majordoma Neustrije, Ebroina, koji je pokušao da se nametne celoj Franačkoj. Ebroin je porazio svoje rivale iz Austrazije kod Lukofaa u blizini Laona, ali je nakon toga 681. ubijen u atentantu koji su zajednički organizovali njegovi brojni neprijatelji. Pipin je odmah sklopio mir sa njegovim neposednim naslednikom Varatonom.
Kada je Varaton umro 686. godine, nasledio ga je zet Bertar koji je nominalnim kraljem svih Franaka Teodorikom III poveo rat protiv Austrazije. Teodorik je, naime, od 679. nasledio vlast nad Austrazijom, ali je poslednji merovinški vladar čitave Franačke bio odgajen u Neustriji i bilo ga je lako pridobiti za Bertarove ciljeve. Vojska iz Neustrije i Burgundije je 687. upala u Austraziju, ali je Pipin odneo vrednu pobedu u bitki kod Tertija. Bertar i Teodorik su se potom povukli u Pariz, ali ih je Pipin uporno gonio i na kraju naterao na velike ustupke. Vertar je morao da se povuče sa dužnosti, a Teodorik je, kako bi zadržao krunu, pristao da proglasi Pipina za majordoma sve tri franačke kraljevine Austrazije, Neustrije i Burgundije. Pipin je za svog regenta u Neustriji i Burgundiji postavio sebi lojalnog Nordeberta, burgundskog vojvodu i grofa od Pariza, dok je sam poneo pompeznu titulu vojvode i poglavara Franaka. Ubrzo, Bertar je morao u progonstvo zbog ubistva tašte Ansfeld, a nakon njegove smrti 688. ili 689. Varatonova ćerka Anstruda se udala za Pipinovog najstarijeg sina, Droga, vojvodu od Šampanje.
Tokom narednih nekoliko godina Pipin je pokorio Frize, Alemane i Franke istočno od Rajne (današnja Frankonija u Nemačkoj). Takođe je među pokorena plemena slao hrišćanske misionare. Kada su mu sinovi zakoračili u punoletstvo, Pipin ih je 695. imenovao za majordome, Droga Burgundije, Grimoalda Neustrije.
Pipin se oko 670. oženio Plektrudom, ćerkom jednog od senešala Hlodoveha IV. Nevesta mu je u miraz donela znatne posede u porečju Mozele. Kasnije mu je rodila Droga i Grimoalda. Međutim, Pipin je iz veze sa ljubavnicom Alpaidom (ili Halpaidom) imao još dva sina, Karla (budući Karlo Martel) i Hildebranda. Pipinovi zakoniti sinovi su pomrli jedan za drugim, Drogo 708., a Grimoald 714. godine. Nakon Grimoaldove smrti, Plektruda je nagovorila Pipina da razbaštini svoje vanbračne sinove i imenuje za naslednika maloletnog unuka Teodalda, Grimoaldovog sina. I pored poodmaklih godina Pipin je iznenada umro 16. decembra 714. godine u Župilu (danas deo belgijskog grada Liježa). Plektruda je pokušala da održi vlast svog unuka tako što je pritvorila Karla, ali je on uspeo da se spase zahvaljujući pristalicama iz Austrazije. Nakon građanskog rata, koji je potrajao tri godine, Karlo Martel je postao jedini majordom i de facto vladar Franačke.
- ↑ Epitet "Mlađi" se ponekad upotrebljava za unuka Pipina II, Pipina Malog. Latinski oblik nadimka Pipina III Minor se može tumačiti i kao Mali, što bi se odnosilo na njegov stas, ili kao Mlađi, budući da je bio treći i najmlađi nosilac imena Pipin u svojoj porodici. Ni jedan istorijski izvor ne govori da je Pipin III bio nizak.
- Oman, Charles. The Dark Ages 476–918. London: Rivingtons, 1914.
- John Michael Wallace-Hadrill|Wallace-Hadrill, J. M., translator. The Fourth Book of the Chronicle of Fredegar with its Continuations Arhivirano 2006-02-03 na Wayback Machine-u. Connecticut: Greenwood Press, 1960.
- Bachrach, Bernard S., translator. Liber Historiae Francorum. 1973.