Rade Končar
| RADE KONČAR | |
|---|---|
 | |
| Datum rođenja | 6. 8. 1911. |
| Mesto rođenja | Končarev Kraj, Lika, Austro-Ugarska |
| Supruga | Dragica Končar |
| Profesija | elektro mehaničar |
| Član KPJ od | 1934. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| sekretar CK KPH | |
| Period | 1940 — 1941. |
| Naslednik | Andrija Hebrang |
| Narodni heroj od | 7. avgusta 1942. |
Rade Končar (Končarev Kraj, Korenica, 06. 08. 1911. — Šibenik, 22. 5. 1942.), sekretar CK KPH i organizator partizanskih odreda u Hrvatskoj i Dalmaciji, prvoborac te narodni heroj Jugoslavije.
Rođen 6. avgusta 1911. godine selu Končarev Kraj pored Plitvičkih jezera u srpskoj porodici.[1] Posle završene osnovne škole kao pitomac Srpskog privrednog društva Privrednik otišao je 1922. godine u Leskovac gde je učio zanat za mehaničara.
Godine 1934. postao je član Komunističke partije Jugoslavije. Zaposlio se u beogradskoj elektro-distribuciji. Godine 1936. je uhapšen i osuđen na godinu dana zatvora zbog komunističkog delovanja. Posle odslužene kazne, odlazi u Zagreb gde se zapošljava u lokalnoj radionici „Simens AG“. Tu je organizovao partijsku ćeliju i štrajkački odbor. Zbog tih aktivnosti, brzo je napredovao u Partiji. 1938. postao je član zagrebačkog partijskog komiteta, a godinu dana docnije i generalni sekretar Komunističke partije Hrvatske. 1940. godine postaje član Politbiroa CK KPJ.
Posle Aprilskog rata, bio je aktivan na organizovanju akcija protiv okupacione vojske i njenih kolaboracionista. Septembra 1941. godine učestvovao je na vojno-političkom savetovanju u Stolicama. Posle toga dolazi u Split gde organizuje pokret otpora italijanskoj okupacionoj vojsci. Njegovi napori rezultirali su spektakularnim akcijama uperenim protiv italijanskih vojnika, lokalnih fašista, kao i kolaboracionista koji su strahovali od samog pomena Končara.
17. novembra 1941. godine, Končara su uhapsili Italijani. Kada odbija da oda svoj identitet, Končar je bio podvrgnut mučenju. Nakon što su ustaše pronašle njegove dokumente u Zagrebu, Italijani saznaju njegovo ime. Končaru je suđeno na specijalnom italijanskom sudu gde je osuđen na smrtnu kaznu. Upitan da li želi tražiti pomilovanje, odgovorio je:
Milosti ne tražim, niti bih vam je dao!
Streljan je, 22. maja 1942. godine, u Šibeniku zajedno sa 25 drugih antifašista. Prema predanju, kada je sa drugovima izveden pred streljački stroj, povikao je: "Kukavice, pucajte u prsa!", što su bile njegove posljednje riječi.[2]
Rade Končar je u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji bio jedna od najvećih partizanskih ikona. U avgustu 1942. među prvima je dobio zvanje Narodnog heroja Jugoslavije, a nekoliko meseci kasnije, u decembru 1942. godine, Trinaesta proleterska udarna brigada Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, je dobila ime po njemu. Njegovi posmrtni ostaci su posle rata, preneseni iz Šibenika i sahranjeni u Grobnicu narodnih heroja na zagrebačkom groblju Mirogoj. Tokom Narodnooslobodilačkog rata, pored Radeta poginula je njegova žena Dragica (1915 — 1942), koja je također proglašena za narodnog heroja, i njegov rođeni brat Bogdan (1920 — 1943). Rat je uspeo da preživi Radetov sin - Rade, koji je rođen svega par meseci pre očeve pogibije i koji je dobio ime po ocu, koga nikad nije video.
Veliki broj preduzeća, koja i danas postoje, nose ime po njemu. Nekoliko srednjih škola (mahom tehničkih i elektrotehničkih) i nekoliko osnovnih škola, na prostoru bivše Jugoslavije, takođe nosi njegovo ime.
U hrvatskoj verziji animiranog filma Robots, lik Rodneya Copperbottoma je dobio ime Ratko Končar.
Muzičar Boris Bizetić je snimio pesmu pod imenom "Rade Končar".
- ↑ Ivo Banac, 1988, str. 68, 77
- ↑ Rade Končar – heroj ili mit
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Banac, Ivo (1988). With Stalin Against Tito: Cominformist Splits in Yugoslav Communism, Ithaca, New York: Cornell University Press. ISBN 0-8014-2186-1
- Ratna hronika Splita: Streljanje 25 splitskih rodoljuba i Rade Končara u Šibeniku Arhivirano 2020-02-25 na Wayback Machine-u
Komandanti i politički komesari Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske | ||
|---|---|---|
| Komandanti | .svg){kind=small} | |
| Politički komesari | ||