Stjepan Vukčić Kosača
Stjepan Vukčić Kosača ili Stefan Vukčić Kosača (Goražde 1404- Novi 22. maja 1466), bio je bosanski feudalni vladar, Veliki vojvoda bosanski, herceg svetog Save i Knez drinski. Vladao je Humskom zemljom koja je po dolasku Osmanlija preimenovana u Hercegovina, što je ime koje i danas nosi kao dio Bosne i Hercegovine. Među Kosačama o Stjepanu i njegovoj karijeri i životu je do danas ostalo najviše informacija, pa je uz Sandalja, svog prethodnika i najbolje opisan u historiografiji srednjovjekovne bosanske države.
Stjepan je bio sin Vukca i njegove supruge Katarine. Rođen je oko 1404. u okolini grada Goražda. Stjepan je imao jednu sestru, po imenu Teodora.
Stjepan Vukčić je bio sin već pomenutog kneza Vukca Hranića i Katarine Kosače, rođen u selu Kosača nedaleko od Goražda (15 kilometara), te bratić Sandalja Hranića Kosače, velikog vojvode Huma. Stric mu je umro 1435. godine, te ga je Stjepan naslijedio kao veliki vojvoda Huma. Međutim, odmah je morao voditi borbu za očuvanje nasljeđa Kosača. U sukobu sa Pavlovićima, vojvodi Radoslavu Pavloviću je preoteo njegove južne posjede na području Trebinja 1438. godine. Od 1440. do 1443. proširio je vlast na Omiš, Završje (ili Tropolje), Poljica, Gornju Zetu, Bar, Trebinje i Klobuk. Stjepan grad je mjesto gdje je stolovao.
Ženio se tri puta. Prva žena bila je Jelena Balšić, zetska princeza iz kuće Balšića, koju je oženio 1424. godine. Njihova djeca su bili:
Hercežica Jelena je umrla 1453. godine. Dvije godine kasnije oženio je Barbaru, koja je umrla 1459. Kasnije, 1460 Stjepan je oženio Ceciliju. Stjepan je s Barbarom imao sigurno jedno djete , a možda i dvoje :
- sin , umro 1457
- Stjepan ?
- Mara ?
S Cecilijom Stjepan je imao možda dvoje djece :
- Mara ?
- Stjepan Hercegović Kosača (po prelasku na islam poznat kao Ahmed-paša)
Ugrožen od Mlečana i zetskog vojvode Stefana Crnojevića, koji su mu ubrzo zatim oteli Bar, Gornju Zetu i Omiš, pomirio se s bosanskim kraljem Stjepanom Tomašem, s kojim je do tada ratovao. U znak pomirenja pristao je na udaju kćeri Katarine za bosanskog kralja (1446).
Godine 1448. priklonio se Osmanlijama i srpskom despotu Đurađu Brankoviću u napadu na bosanskog kralja i usvojio titulu hercega, kojom ga je oslovljavao Friedrich III, car Svetog Rimskog Carstva. Tokom trećeg braka, s bavarskom princezom Cecilijom, u korespodenciji je koristio njemačku transliteraciju njegove titule vojvoda - Hercog (što je, u narodnom jeziku, evaluiralo u 'herceg'). Teritorija pod njegovom vlašću, od tada poznata pod imenom Herceštvo Svetog Save (kasnije Hercegovina), protezala se od Lima do Cetine i od Rame do Kotorskog zaljeva. Na tom je prostoru bio poput samostalnog vladara.
Herceg Stjepan stolovao je u više rezidencija, najčešće u dva grada: ljeti u Blagaju, a zimi u Novom. Težnje za privrednim osamostaljenjem došle su do izražaja i u njegovim naporima da grad Novi razvije u pomorsko i trgovačko središte (1449. osnovao je radionicu sukna). Pritom je izbio rat s Kotorom i Dubrovnikom, koji je trajao 1451-54. Drugi konavoski rat, a u njega su se upleli i hercegovi protivnici (kralj Stjepan Tomaš, hercegov sin Vladislav Hercegović Kosača, vlastela Vlatkovići i pojedini hercegovi vazali). Osmanlijska vojna pomoć upućena hercegu pokolebala je njegove protivnike pa se 1453. pomirio sa sinom Vladislavom, a 1454. s Dubrovnikom. Pošto su Osmanlije počeli upadati u njegovu zemlju, pomirio se i s novim bosanskim kraljem Stjepanom Tomaševićem (1461). Nakon pada Bosne 1463. njegove zemlje su postupno, od 1465. godine, osvajali Osmanlije (Hum i Podrinje) i Mlečani (Neretvansku krajinu). Potkraj života vlast mu je bila svedena na usko primorsko područje s gradom Novim, koji su Osmanlije zauzeli 1482.
Herceg Stjepan Vukčić Kosača umro je 1466. godine. Nakon osmanlijskog osvajanja, posjed hercegove zemlje dobio je ime Hercegovina. Kroz dalji razvoj hercegovačke historije, obim područja Hercegovina se mijenjao, a održao se do danas.
| Prethodnik: Sandalj Hranić |
Veliki vojvoda rusaga bosanskog kasnije Herceg Svetog Save 1435-1466 |
Nasljednik: Vladislav Hercegović |