Cianidi
Në kimi, një cianid (Greqisht: kyanos, 'blu e errët') është një përbërje kimike që përmban një grup funksional C≡N. Ky grup, i njohur si grupi ciano, përbëhet nga një atom karboni i lidhur trefish me një atom azoti.[1]
Në cianidet inorganike, grupi i cianideve është i pranishëm si anion cianid −C≡N. Ky anion është jashtëzakonisht helmues. Kripërat e tretshme si cianidi i natriumit (NaCN) dhe cianidi i kaliumit (KCN) janë shumë toksike.[2] Acidi hidrocianik, i njohur gjithashtu si cianidi i hidrogjenit, ose HCN, është një lëng shumë i paqëndrueshëm që prodhohet në një shkallë të gjerë industrialisht. Përftohet nga acidifikimi i kripërave të cianideve.
Cianidet organike zakonisht quhen nitrile. Në nitrile, grupi −C≡N është i lidhur nga një lidhje e vetme kovalente me karbonin. Për shembull, në acetonitril ( CH3-C≡N), grupi i cianidit është i lidhur me metilin ( -CH3). Edhe pse nitrilet në përgjithësi nuk lëshojnë jone cianide, cianohidrinet bëjnë dhe kështu janë toksike.
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "cyanides". IUPAC Gold Book. 2014. doi:10.1351/goldbook.C01486.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Environmental and Health Effects of Cyanide". International Cyanide Management Institute. 2006. Arkivuar nga origjinali më 30 nëntor 2012. Marrë më 4 gusht 2009.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)