Platonizmi
Platonizmi është filozofia e Platonit dhe sistemeve filozofike që burojnë prej pikëpamjeve të tij, megjithëse platonistët bashkëkohorë nuk i pranojnë domosdoshmërisht të gjitha doktrinat e Platonit.
Përmbledhje
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Platonizmi kishte një ndikim të thellë në mendimin perëndimor. Platonizmi të paktën pranon ekzistencën e objekteve abstrakte, të cilat pohohet se ekzistojnë në një sferë të tretë të dallueshme nga bota e jashtme e ndjeshme dhe nga bota e brendshme e vetëdijes, dhe është e kundërta e nominalizmit. [1] Kjo mund të vlejë për vetitë (tiparet), llojet, pohimet, kuptimet, numrat, grupet, vlerat e së vërtetës, etj. (Shih gjithashtu teorinë abstrakte të objektit ). Filozofët që pohojnë ekzistencën e objekteve abstrakte, ndonjëherë quhen platonistë; ata që mohojnë ekzistencën e tyre nganjëherë quhen nominalistë. Shprehjet "platonizëm" dhe "nominalizëm" gjithashtu kanë krijuar domethëniet e tyre në historinë e filozofisë, ku ato tregojnë pozicione që kanë pak lidhje me nocionin modern të një objekti abstrakt. [2]
Në një kuptim më të ngushtë, termi mund të prezantojë doktrinën e realizmit platonik. Koncepti qendror i platonizmit, një dallim thelbësor për Teorinë e Formave, është dallimi midis realitetit i cili është i perceptueshëm, por i pa kuptueshëm, i shoqëruar me fluksin e Heraklitit dhe i studiuar nga ithtarët e shkencës, dhe realiteti i cili është i papranueshëm, por i kuptueshëm, të shoqëruara me qenien e pandryshueshme të Parmenidit dhe të studiuara nga ithtarët e matematikës. Gjeometria ishte një motivim kryesor i Platonit, gjë që tregon edhe ndikimin e Pitagorës. Format përshkruhen zakonisht në dialogë të tillë si Phaedo, Symposium dhe Republika si arketipe të përsosura për të cilat objektet në botën e përditshme janë kopje të papërsosura. Argumenti i Njeriut të Tretë të Aristotelit është kritika e tij më e famshme në antikitet.
Në Republikë, forma më e lartë është identifikuar si Forma e të Mirës, burimi i të gjitha formave të tjera, të cilat mund të njihen me arsye. Platoni themeloi Akademinë, dhe në shekullin III pes. Arcesilaus adoptoi skepticizmin akademik, i cili u bë parim qendror i shkollës deri në vitin 90 pes. kur Antioki shtoi elementet Stoike, hodhi poshtë skepticizmin me çka edhe filloi një periudhë e njohur si Platonizmi i Mesëm.
Në shekullin III es. Plotini shtoi elemente mistike, duke krijuar Neoplatonizmin, në të cilin maja e ekzistencës ishte Një ose e Mirë, burimi i të gjitha gjërave; pasi që në virtyt dhe meditim shpirti kishte fuqinë të lartësohej për të arritur bashkimin me Njëshin. Shumë nocione Platonike u miratuan nga kisha e krishterë e cila i kuptoi Format e Platonit si mendime të Zotit (një pozicion i njohur edhe si konceptualizmi hyjnor), ndërsa Neoplatonizmi pati një ndikim të madh te mistikët e krishterë në Perëndim përmes Shën Augustinit, Doktor i Kishës Katolike, i cili ishte nën ndikimin e madh të veprës me titull Eneadet e Plotinit, [3] dhe që nga ana tjetër ishin themelet për tërë mendimin e krishterë perëndimor. [4] Shumë ide të Platonit u përfshinë edhe nga Kisha Katolike Romake. [5] [6] [7] [8] [9]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ " Philosophers who affirm the existence of abstract objects are sometimes called platonists; those who deny their existence are sometimes called nominalists. The terms "platonism" and "nominalism" have established senses in the history of philosophy, where they denote positions that have little to do with the modern notion of an abstract object. In this connection, it is essential to bear in mind that modern platonists (with a small 'p') need not accept any of the doctrines of Plato, just as modern nominalists need not accept the doctrines of medieval Nominalists." "Abstract Objects", Gideon Rosen, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2012 Edition), Edward N. Zalta (ed.).
- ^ "Abstract Objects", Gideon Rosen, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2012 Edition), Edward N. Zalta (ed.).
- ^ O'Connell SJ, RJ, The Enneads and St Augustine's Vision of Happiness. Vigiliae Christianae 17 (1963) 129-164 (JSTOR)
- ^ Pelikan, Jaroslav. The Christian Tradition: A History of the Development of Doctrine. Vol 1: The Emergence of the Catholic Tradition 100-600; Pelikan, Jaroslav. The Christian Tradition: A History of the Development of Doctrine. Vol 3: The Growth of Mediaeval Theology 600-1300, section, "The Augustinian Synthesis".
- ^ The G. K. Chesterton Collection II [65 Books] (në anglisht). Catholic Way Publishing. 2014. ISBN 9781783792108.
Plato in some sense anticipated the Catholic realism, as attacked by the heretical nominalism, by insisting on the equally fundamental fact that ideas are realities; that ideas exist just as men exist.
- ^ G. K. Chesterton (2012). St. Thomas Aquinas (në anglisht). Courier Corporation. ISBN 9780486122267.
The truth is that the historical Catholic Church began by being Platonist; by being rather too Platonist.
- ^ Peter Stanford (2010). Catholicism: An Introduction: A comprehensive guide to the history, beliefs and practices of the Catholic faith (në anglisht). Hachette UK. ISBN 9781444131031.
Both Aristotle and Plato were crucial in shaping Catholic thinking
- ^ Bob Gillespie (2009). Machiavelli and the Mayflower: How to Understand the Europeans (në anglisht). La Rémige SARL. fq. 14. ISBN 9782953386707.
Roman Church doctrine is founded on many platforms, such as Plato's concept of the soul and of life after death
- ^ Between Past and Future (në anglisht). Penguin. 2006. ISBN 9781101662656.
To the extent that the Catholic Church incorporated Greek philosophy into the structure of its doctrines and dogmatic beliefs
Literatura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Ackermann, C. The Christian Element in Plato and the Platonic philosophy. Translated by Asbury Samuel Ralph. Edinburgh: T. & T. Clark, 1861.
- Cassirer, Ernst. The Platonic Renaissance in England. Translated by James P. Pettegrove. Edinburgh: Nelson, 1953.
- Kristeller, Paul Oskar, "Renaissance Platonism." In Renaissance Thought: the Classic, Scholastic, and Humanistic Strains. New York: Harper, 1961.
- Walker, Daniel Pickering. The Ancient Theology: Studies in Christian Platonism from the Fifteenth to the Eighteenth Century. London: Duckworth, 1972.